Obiekt „Kazilas”. Inwigilacja komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ płk. Nikodema Sulika przez NKWD-NKGB w latach 1940–1941
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2020.2.06Słowa kluczowe
Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), NKWD, NKGB, Wilno, Nikodem SulikAbstrakt
Artykuł porusza kwestię rozpracowania operacyjnego polskiego podziemia niepodległościowego na Wileńszczyźnie przez NKWD-NKGB w czasie okupacji sowieckiej w latach 1940– 1941. Na podstawie dokumentów archiwalnych z Litewskiego Archiwum Specjalnego w Wilnie przedstawiona została inwigilacja komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ płk. Nikodema Sulika „Ładyny”, prowadzona od września 1940 r. do kwietnia 1941 r. z wykorzystaniem agentury uplasowanej w jego otoczeniu, a także za pomocą czasowej obserwacji zewnętrznej przez śledzących go tajnych wywiadowców NKWD.
Bibliografia
Źródła
Źródła archiwalne
Hoover Institution Archives
-8M.03, Adam J. Galiński, Życiorys
Lietuvos centrinis valstybės archyvas (LCVA)
F. 64, Vilniaus miesto magistratas (Magistrat miasta Wilna)
F. 148, Vilniaus žemės ūkio rūmai (Wileńska Izba Rolnicza)
F. R-680, Saugumo policijos ir SD vado Lietuvoje Vilniaus skyrius (Der Kommandeur der Sicherheitspolizei und des SD Litauen Aussendienststelle Wilna)
Lietuvos ypatingasis archyvas (LYA)
F. K-1, Ap. 58, B. P-10705-LI, Sprawa karna Zygmunta Stawarza
F. K-30, Ap. 1, B. 768, Sprawa rozpracowania agenturalnego nr 41 kryptonim „Polskije minariety”
Źródła drukowane
Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. 1, cz. 1: Wrzesień 1939 – czerwiec 1941, Warszawa 2015; t. 2, Warszawa 2015.
Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939–1941, t. 1, wybór i oprac. nauk. Z. Gajowniczek i in., Warszawa–Moskwa 2001.
Opracowania
Baran W., Technologia represji politycznych NKWD w latach 1939–1941, „Pamięć i Sprawiedliwość” (2014), nr 13/1 (23), s. 267–292.
Bubnys A., Pasipriešinimo judėjimai Lietuvoje Antrojo pasaulinio Karo metais lenkų pogrindis 1939–1945 m., Vilnius 2015.
Dębski S., Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941, Warszawa 2007.
Gałęzowski M., Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, Warszawa 2005.
Krahel T., Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939–1945, Białystok 2017.
Kucharski K., Konspiracyjny ruch niepodległościowy w Wilnie w okresie od września 1939 r. do 25 maja 1941 r., Bydgoszcz 1994.
Niwiński P., Garnizon konspiracyjny miasta Wilna, Toruń 1999.
Niwiński P., Okręg Wileński SZP–ZWZ w latach 1939–1941. Próba syntezy, „Pamięć i Sprawiedliwość” (2002), nr 1/1, s. 73–108.
Roman W.K., Konspiracja polska na Litwie i Wileńszczyźnie wrzesień 1939 – czerwiec 1941. Lista aresztowanych, Toruń 2001.
Roman W.K., W obozach i w konspiracji. Działalność niepodległościowa żołnierzy polskich na Litwie i Wileńszczyźnie, wrzesień 1939 r. – czerwiec 1941 r., Warszawa 2004.
Roman W.K., Za Polskę do celi śmierci. Śledztwo i proces Nikodema Sulika, Toruń 2002.
Stanisław Kiałka – legenda wileńskiej konspiracji. Materiały biograficzne i pisma wybrane, red. L.J. Malinowski, Bydgoszcz 2000.
Tarka K., Generał Aleksander Krzyżanowski „Wilk”, Warszawa 2000.
Tomaszewski L., Wileńszczyzna lat wojny i okupacji 1939–1945, Warszawa 1999.
Truska L., Anušauskas A., Petravičiūte I., Sovietinis saugumas Lietuvoje 1940–1953 metais. MVD-MGB organizacinė struktūra, personalas ir veikla, Vilnius 1999.
Warakomski R., Wileńskie dramaty w czasie wojny i w PRL. Komórka Legalizacyjna Sztabu Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej w latach 1939–1947, Kraków 2006.
Wnuk R., „Za pierwszego Sowieta”. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939 – czerwiec 1941), Warszawa 2007.
Wołkonowski J., Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939–1945, Warszawa 1996.
Internetowe bazy danych
Wyszukiwarka cmentarna w oficjalnym serwisie mapowym Warszawy: www.mapa.um.warszawa.pl.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 466
Liczba cytowań: 0