Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
    • Français (France)
    • Deutsch
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski
  • Français (France)
  • Deutsch

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730
  • Strona domowa
  • /
  • U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 54 Nr 1 (2019) /
  4. Artykuły

U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730

Autor

  • Urszula Kosińska Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego https://orcid.org/0000-0002-8297-978X

DOI:

https://doi.org/10.12775/SDR.2019.1.01

Słowa kluczowe

Rzeczpospolita Polska XVIII w., Rosja XVIII w., dyplomacja polska w XVIII w., prymas Teodor Potocki, Anna Iwanowna, August II, misja Antoniego Potockiego do Moskwy, sejm 1730

Abstrakt

Tekst, poświęcony misji Antoniego Potockiego do carycy Anny Iwanowny w imieniu prymasa Teodora Potockiego z VII–VIII 1730 r., ukazuje proces utrwalania praktyki odwoływania się w polskich sporach wewnętrznych do pośrednictwa Rosji, a tym samym stopniowej utraty suwerenności przez Rzeczpospolitą.

 

At the Origins of the Appealing to Neighbouring Powers in Internal Polish Disputes – the Case of the Year 1730

In 1730, on behalf of Primate Teodor Potocki, his nephew Antoni, Pantler of Lithuania, went to Moscow. Under the guise of congratulating his cousin Anna Ivanovna on her accession to the throne, the primate gave her a memorial in which he denounced the alleged plans for the partition, absolutism and succession of King Augustus II, hostile to the Commonwealth. In fact, the mission’s goal was to obtain Russia’s support in the fight against the king for the distribution of the offices of hetman, and especially the office of Grand Hetman of the Crown, which the king intended for Stanisław Poniatowski. Antoni Potocki also presented the empress his own secret “Points”. Under the guise of efforts to fulfil Russian obligations in the case of Livonia and Courland, he held talks in Moscow about the takeover by the Potockis of the estates Hory Horki in Lithuania bought by A. Menshikov some time ago. In public matters, he received empty promises, only in favour of his private demands. He also received help from Russia in the process of destroying the Grodno Sejm of 1730. Under the guise of supporting his “relatives”, the empress achieved her overarching goal, which was to maintain the anarchic status quo in the Commonwealth. The curse of Potocki’s mission shows the mechanisms contributing to the consolidation in public life of the Saxon times of the practice of appealing by the Polish elite to Russia’s mediation in internal disputes, and thus to the gradual loss of sovereignty. The annexes present the texts of both secret memorials forwarded to empress by A. Potocki.

 

У истоков явления обращения к соседним державам в польских внутренних спорах – случай 1730 года

В 1730 г. в Москву направился от имени примаса Теодора Потоцкого его племянник Антоний, литовский стольник. Под предлогом поздравить свою кузину Анну Ивановну по случаю вступления на российский престол, примас передал ей письмо, в котором разоблачал, вражеские Речи Посполитой, мнимые планы короля Августа II касательно раздела страны, абсолютистской власти и престолонаследия. В действительности, целью посольства было получение поддержки России в борьбе против короля за распределение гетманских чинов, особенно Великой коронной булавы, которую король предназначил, минуя Пилявитов, для Станислава Понятовского. А. Потоцкий представил императрице также собственные тайные «Пункты». Под предлогом хлопотания за выполнение российских обязательств по Ливонии и Курляндии, Потоцкий вел в Москве переговоры о завладении Потоцкими, купленным когда-то А. Меншиковым имением Горы-Горки в Литве. Ответом на публичные дела были пустые обещания, зато российская сторона положительно отнеслась к его личным требованиям. Потоцкий получил также помощь России в процессе уничтожения Гродненского сейма 1730 г. Под предлогом поддержки «родственников» императрица осуществила свою высшую цель, которой, уже давно, была поддержка в Речи Посполитой анархического статус-кво. История миссии Потоцкого показывает механизмы, способствовавшие укреплению в общественной жизни саксонских времен практики обращения польских элит к посредничеству России во внутренних спорах, тем самым постепенной потери суверенитета. В приложениях публикуются тексты обоих тайных посланий, переданных императрице А. Потоцким.

Biogram autora

Urszula Kosińska - Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

dr hab., pracownik Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w badaniach nad czasami unii polsko-saskiej.

Bibliografia

Źródła

Sbornik Russkogo Istoričeskogo Imperatorskogo Obščestva (SIRIO), t. 5, 66 i 81, St. Peterburg 1870–1892.

Solov’ev S., Istoriâ Rossii s drevnejših vremen, t. 19, Moskva 1883, korzystano z wydania: Moskva 2002.

Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, wyd. K. Jarochowski, t. 4, Poznań 1856.

Opracowania

Grosfeld B., Potocki Antoni Michał h. Pilawa, PSB, t. 27, Wrocław 1983, s. 782–790.

Konopczyński W., Liberum veto, Kraków 2002.

Kosińska U., August II i królewicz Fryderyk August w latach 1725–1729 a problem elekcji vivente rege, „Kwartalnik Historyczny” 119 (2012), nr 2, s. 305–321.

Kosińska U., August II w poszukiwaniu sojusznika. Między aliansem wiedeńskim i hanowerskim (1725–1730), Warszawa 2012.

Kosińska U., Jak i dlaczego Rzeczpospolita przestała być podmiotem polityki międzynarodowej w XVIII wieku, „Mówią Wieki” (2018), nr 3 (698), s. 14–17.

Kosińska U., Kandydatura Emanuela Portugalskiego (Don Manuela de Bragança) do tronu polskiego w latach 1729–1733, w: Wokół wolnych elekcji w państwie polsko-litewskim XVI– XVIII wieku. O znaczeniu idei wyboru – między prawami a obowiązkami, red. M. Markiewicz, D. Rolnik, F. Wolański, cz. 2, Katowice 2016, s. 430–448.

Kosińska U., Liberum veto jako narzędzie niszczenia sejmów przez państwa ościenne w czasach Augusta II, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” 1 (2016), z. 4: Liberum veto, s. 127–161.

Kosińska U., Rosyjskie plany wywołania antyrosyjskiej konfederacji i detronizacji Augusta II w 1719 r., „Kwartalnik Historyczny” 106 (1999), nr 3, s. 53–75.

Kosińska U., Sejm 1719–1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Warszawa 2003.

Kosińska U., Sondaż czy prowokacja? Sprawa Lehmanna z 1721 r., czyli o rzekomych planach rozbiorowych Augusta II, Warszawa 2009.

Kosińska U., Stosunki Augusta II z Rosją w latach 1730 – początek 1733 w świetle relacji saskiego posła w Moskwie i Petersburgu Jeana Le Forta, „Kwartalnik Historyczny” 121 (2014), nr 3, s. 571–592.

Kosińska U., Z dziejów stosunków polsko-pruskich w ostatnich latach panowania Augusta II: Misja Franza Moritza von Viebahna w Saksonii i Polsce w latach 1727–29, w: Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku, red. R. Skowron, Kraków 2009, s. 483–494.

Link-Lenczowski A., Potocki Teodor Andrzej h. Pilawa, PSB, t. 28, Wrocław 1984–1985, s. 202– 213.

Rostworowski E., O polską koronę. Polityka Francji w latach 1725–1733, Wrocław–Kraków 1958.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2019-10-01

Jak cytować

1.
KOSIŃSKA, Urszula. U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730. Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej [online]. 1 październik 2019, T. 54, nr 1, s. 5–26. [udostępniono 9.7.2025]. DOI 10.12775/SDR.2019.1.01.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 54 Nr 1 (2019)

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 541
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski
  • Français (France)
  • Deutsch

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Rzeczpospolita Polska XVIII w., Rosja XVIII w., dyplomacja polska w XVIII w., prymas Teodor Potocki, Anna Iwanowna, August II, misja Antoniego Potockiego do Moskwy, sejm 1730
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa