Rocznik Przekładoznawczy
O trudności w tłumaczeniu na język polski nowej frazeologii kulinarnej na przykładzie włoskiej kroniki piłkarskiej
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RP.2020.007
Abstrakt
W artykule omówiono funkcjonowanie nowej frazeologii kulinarnej we włoskiej codziennej prasie sportowej (fare biscotto, essere una mozzarella, essere un brodino) oraz trudności związane z jej przekładem na język polski. Te ostatnie wynikają z faktu, iż mamy do czynienia z tzw. elementami kulturowymi: są one właściwe dla kultury wyjściowej, zaś w systemie frazeologicznym języka docelowego znajdziemy ich odpowiedniki zastępcze. Analiza wpisuje się w teorię językowego obrazu świata, ukazuje włoską jedzeniocentryczność, niezwykle częste konceptualizowanie za pomocą elementów z pola leksykalnego jedzenia, a także wagę ekwiwalencji idiomatycznej / zerowej w tłumaczeniu profesjolektów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
https://archiviostorico.gazzetta.it
https://www.bergamonews.it/2016/02/22/atalanta-la-musica-non-cambiabrodino- pareggio-digiuno-sconfitta/216487/ (dostęp: 10.06.2019)
https://expressilustrowany.pl/po-meczu-widzewpodbeskidzie-ogromnyniedosyt- pilkarzy-z-lodzi/ga/993101/zd/2356343 (dostęp: 10.06.2019)
https://www.facebook.com/swit.szczecin/posts/1954025314896538/ (dostęp: 10.06.2019)
http://www.gazzetta.it/
https://gol24.pl/niedosyt-w-opolu-podzial-punktow-po-klasycznymmeczu- walki/ar/10666602 (dostęp: 10.06.2019)
http://niwaseniorzy.futbolowo.pl/news/article/znowu-niedosyt-i-brak-kompletu- punktow (dostęp: 10.06.2019)
https://www.przegladsportowy.pl/pilka-nozna/euro-2016/odwieczni-rywalewalcza- o-euro-szwecja-podejmuje-danie/3414ss3 (dostęp: 12.06.2019)
https://www.rp.pl/artykul/74032-Wielkie-druzyny-w-jednej-grupie--czyliuczta- dla-kibicow.html#paragraph2 (dostęp: 10.06.2019)
https://sport.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/pasieka-pozostal-niedosyt/ fk8n3 (dostęp: 10.06.2019)
https://sport.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/tomasz-hajto-czujemy-niedosyt/ vj9jm (dostęp: 10.06.2019)
https://www.sportowebeskidy.pl/video/video-remis-niesatysfakcjonujacy- -nikogo (dostęp: 10.06.2019)
https://sport.tvp.pl/28181734/typowe-derby-niedosyt-pilkarzy-wisly-krakow (dostęp: 10.06.2019)
http://www.suwalki24.pl/article/14,wigry-suwalki---warta-poznan-11- podzial-punktow-i-niedosyt-wideo-i-zdjecia- (dostęp: 10.06.2019)
http://tgsokol.com/niedosyt-po-pierwszej-polowie-i-podzial-punktow/ (dostęp: 10.06.2019)
https://www.tvn24.pl/wideo/z-anteny/niedosyt-pozostaje-szczegolnie-podrugiej- polowie,1350902.html?playlist_id=29939 (dostęp: 10.06.2019)
DdLI: F. Sabatini, V.Coletti (red.), 2008, Dizionario della Lingua Italiana, www.dizionari.corriere.it/dizionario_italiano.
DMD: M. Quartu, E. Rossi (red.), 2012, Dizionario dei Modi di Dire della lingua italiana Hoepli Editore, www.dizionari.corriere.it/dizionario-modi- di-dire/index.shtml.
Drzymała P., 1993, Fraseologia italiana. Scelta delle espressioni e dei sintagmi verbali, Poznań.
Kłosińska A., Sobol E., Stankiewicz A., 2005, Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa.
Kopaliński W., 1994, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa.
Lapucci C., 2003, Il dizionario dei modi di dire della lingua italiana, Milano.
Meisels W., 2001, Podręczny słownik włosko-polski. Dizionario pratico italiano- polacco, t. II: M–Z, Warszawa.
Pittano G., 1992, Frase fatta capo ha: dizionario dei modi di dire, proverbi e locuzioni, Bologna.
SJP: Słownik języka polskiego on-line, www.sjp.pl.
Skorupka S., 1989, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa.
VT: Vocabolario Treccani on-line, www.treccani.it/vocabolario.
WSJP PAN: P. Żmigrodzki (red.), 2007–, Wielki słownik języka polskiego PAN, www.wsjp.pl.
Ballard M., 1992, Le commentaire de traduction anglaise, Paris.
Bartmiński J., 1999, Od redaktora, [w:] A. Wierzbicka, Język – umysł – kultura. Wybór prac, J. Bartmiński (red.), Warszawa, s. 20–26.
Chruszczewski P. P., Kudła M., 2016, Etnonimy pokarmosemiczne. Tradycje kulinarne w nazwach grup etnicznych z perspektywy językoznawstwa antropologicznego, [w:] Język, kultura, komunikacja, S. Wach, K. Buczek, A. R. Knapik, P. P. Chruszczewski (red.), s. 9–22.
Dolata-Zaród A., 2009, Aspekty kulturowe w tłumaczeniu tekstów specjalistycznych, „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu”, 5, s. 83–91.
EJO: Polański K. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999.
Grzegorczykowa R., 1995, Jak rozumieć kreatywny charakter języka?, [w:] Kreowanie świata w tekstach, A. M. Lewicki, R. Tokarski (red.), Lublin, s. 13–24.
Hejwowski K., 2006, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa.
von Humboldt W., 2001, Rozmaitość języków a rozwój umysłowy ludzkości, tłum. E. M. Kowalska, Lublin.
Kleparski G. A., 2008, Dolce torta, dolce Angelina. Romance foodsemy with the Italian accent, [w:] Galicia studies in language, literature and culture, G. A. Kleparski, A. Uberman (red.), Chełm, s. 33–39.
Kudła M., 2009, On the edibility of aliens. The case of sauerkrauts, kapuśniaks and potato-heads, [w:] Galicia English Teachings. Old pitfalls, changing attitudes and new vistas, G. A. Kleparski, E. Rokosz-Piejko, A. Uberman (red.), Rzeszow, s. 83–89.
Kudła M., 2010, Inność od kuchni (brytyjskiej), „Podkarpackie Forum Filologiczne”, seria „Językoznawstwo”, s. 147–155.
Kudła M., 2012, A cognitive account of ethnicity as a dimension of otherness. A pilot study, [w:] Galicia studies in language. Historical semantics brought to the fore, B. Kopecka, M. Pikor-Niedziałek, A. Uberman (red.), Chełm, s. 83–98.
Miodunka W., 1980, Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, Warszawa–Kraków.
Morgana S., De Martino D., Stanchina G. (red.), 2016, La Piazza delle lingue. L’italiano del cibo, Firenze.
Polok K., 2008, O czym zapomniał (?) Noam Chomsky, albo o miejscu kultury w języku, [w:] Język poza granicami języka, A. Kiklewicz, J. Dębowski (red.), Olsztyn, s. 349–364.
Slobin D. I., 1987, „Thinking for speaking”, [w:] Proceedings of the Thirteenth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, February 14–16, 1987. General session and parasession on grammar and cognition, J. Aske (red.), Berkeley, s. 435–445.
Slobin D. I, 1996, From „thought” and „language” to „thinking for speaking”, [w:] Rethinking linguistic relativity, J. J. Gumperz, S. C. Levinson (red.), Cambridge, s. 70–96.
Slobin D. I., 2005, „Thinking for speaking”, „Qualia”, 2(2), s. 13–17.
Sułkowska M., 2017, Frazeotranslacja oraz jej znaczenie w kształceniu i doskonaleniu tłumaczy, „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu”, 12, s. 341–353.
Sułkowska M., 2018, Linguistique contrastive et phraseologie appliquee, „Linguistica Silesiana”, 39, s. 301–314.
Szcześniak K., 2016, Reporting sports co-events. Predictability in the language of sports, „Język. Komunikacja. Informacja”, 11, s. 55–72.
Thornton A. M., 2007, Morfologia, Roma.
Tokarski R., 1993, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Współczesny język polski, J. Bartmiński (red.), Wrocław, s. 335–362.
Wierzbicka A., 1996, Prototypes and invariants, [w:] A. Wierzbicka, Semantics. Primes and universals, Oxford–New York, s. 148–169.
Żarski W. (red.), Piasecki T. (współpr.), 2017, Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, Wrocław.
ISSN 1896-4362 (print)
ISSN 2392-1552 (online)