Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Ruch Filozoficzny

Witkacowska ironia w kontekście filozoficznym. Wokół Jedynego wyjścia S. I. Witkiewicza
  • Strona domowa
  • /
  • Witkacowska ironia w kontekście filozoficznym. Wokół Jedynego wyjścia S. I. Witkiewicza
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 75 Nr 1 (2019) /
  4. Artykuły

Witkacowska ironia w kontekście filozoficznym. Wokół Jedynego wyjścia S. I. Witkiewicza

Autor

  • Maciej Dombrowski Uniwersytet Wrocławski, Wrocław https://orcid.org/0000-0003-3255-7076

DOI:

https://doi.org/10.12775/RF.2019.007

Słowa kluczowe

Witkacy, powieść, ironia, parodia, groteska, filozofia

Abstrakt

W artykule staram się pokazać, w jaki sposób można interpretować dzieła Witkacego poprzez rzadko przywoływaną w tym kontekście kategorię ironii. Zajmuję się problemem stwarzającego liczne problemy interpretacyjne stylu Witkiewicza. Staram się pokazać, że przekazu, który płynie z dzieł Witkiewicza, nie należy interpretować jako wyraźnie groteskowego i parodystycznego, a ironię i parodię lub groteskę można pogodzić z uznaniem tematów „poważnych” i „pedagogicznych” w jego pracach. Jako przykład tej procedury proponuję analizę ostatniej powieści Witkiewicza – Jedyne wyjście, gdzie stara się on zaproponować własną doktrynę filozoficzną, a ta strategia ukryta jest pod płaszczykiem powieści.

Bibliografia

Błoński Jan. 2003. Witkacy na zawsze. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Bocheński Tomasz. 2010. Ironia czasu, czyli historia Witkacowskiej autoironii. W: Tomasz Bocheński, Witkacy i reszta świata. 59–73. Łódź: Officyna.

Czapliński Przemysław. 1988. „Powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza wobec teorii czystej formy”. Pamiętnik Literacki 2: 75–105.

Degler Janusz. 1976. „Witkacy – wychowawca narodu”. Odra 10: 95–97.

Dombrowski Maciej. 2005. „Filozofia w »Jedynym wyjściu« Stanisława Ignacego Witkiewicza”. W: Z filozoficznych inspiracji literatury. Materiały z Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Doktorantów. 21–22 października 2004. Toruń. Red. Marzenna Cyzman i Katarzyna Szostakowska. 135–147. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Dombrowski Maciej. 2016. „Filozofia w przebraniu powieści. O »Jedynym wyjściu« Stanisława Ignacego Witkiewicza”. Rocznik Podhalański XI: 339–364.

Elżanowska Małgorzata. 1991. „Błazeństwo – sprawa poważna”. Ogród 4: 305–309.

Gerould Daniel. 1981. Stanisław Ignacy Witkiewicz jako pisarz, przeł. Ignacy Sieradzki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Głowiński Michał. 1972. „Witkacy jako pantagruelista”. W: Studia o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, red. Michał Głowiński, Jerzy Sławiński. 59–82. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Grochowski Grzegorz. 2000. „Hybrydyzacja w służbie autokreacji. »Narkotyki« Stanisława Ignacego Witkiewicza”. W: Grzegorz Grochowski, Tekstowe hybrydy. Literackość i jej pogranicza. 161–203. Wrocław: Funna.

Hutcheon Linda. 2007. Teoria parodii. Lekcja sztuki XX wieku, przeł. Agnieszka Wojtanowska, Witold Wojtowicz. Wrocław: Wydawnictwo Atut.

Jakowska Krystyna. 1983. Powrót autora: renesans narracji auktorialnej w polskiej powieści międzywojennej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Kayser Wolfgang. 2003. „Próba określenia istoty groteskowości”, przeł. Ryszard Handke. W: Groteska, red. Michał Głowiński. 17–30. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Kierkegaard Søren. 1999. O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa, przeł. Alina Djakowska. Warszawa: K.R.

Łaguna Piotr. 1984. Ironia jako postawa i jako wyraz. Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Mitosek Zofia. 2003. „Jak ugryźć Witkacego (Stanisław Ignacy Witkiewicz »Jedyne wyjście«)”. W: Zofia Mitosek, Poznanie (w) powieści – od Balzaka do Masłowskiej. 156–172. Kraków: Universitas.

Nowotny-Szybistowa Magdalena. 1973. Osobliwości leksykalne w języku Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Nycz Ryszard. 2000. Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Kraków: Universitas.

Onimus Jean, „Groteskowość a doświadczenie świadomości”, przeł. Krystyna Falicka. W: Groteska, red. Michał Głowiński. 73–86. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Ososiński Tomasz. 2014. Ironia a jednostka. Koncepcja ironii Friedricha Schlegla i Sokratesa. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Patyk Romana. 2004. „Sokrates wiszący”. Edukacja Filozoficzna 37: 269–281.

Reale Giovanni. 1999. Historia filozofii starożytnej, przeł. Edward Iwo Zieliński. T. 2. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Schlegel Friedrich. 2009. Fragmenty, tłum. Carmen Bartl, oprac. Michał Paweł Markowski. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Skwara Marta. 2012. Wśród Witkacoidów: w świecie tekstów, w świecie mitów. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Słowiński Mirosław. 1990. Błazen. Dzieje postaci i motywu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Sokół Lech. 1973. Groteska w teatrze Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN.

Speina Jerzy. 1965. Powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza. Forma i struktura. Toruń: Towarzystwo Naukowe.

Sznajderman Monika. 2014. Błazen. Maski i metafory. Warszawa: Iskry.

Witkiewicz Stanisław Ignacy, Ingarden Roman. 2002. Korespondencja filozoficzna, oprac. Bohdan Michalski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 1993. Jedyne wyjście, oprac. Anna Micińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 1993. Narkotyki. Niemyte dusze, oprac. Anna Micińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2002. „Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia. Szkice estetyczne, oprac. Janusz Degler, Lech Sokół. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2002. „Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia” i inne pisma filozoficzne (1902–1932), oprac. Bohdan Michalski. 145–354. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2003. O Czystej Formie i inne pisma o sztuce, oprac. Janusz Degler. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2014. „O idealizmie i realizmie”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz, »Nauki ścisłe a filozofia« i inne pisma filozoficzne (1933–1939), oprac. Maciej Dombrowski i Magdalena Bizior-Dombrowska. 94–160. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Wittgenstein Ludwig. 2000. Tractatus logico-philosophicus, przeł. Bogusław Wolniewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Żmigrodzka Maria. 1986. „Etos ironii romantycznej po polsku”. W: Problemy wiedzy o kulturze, red. Alina Brodzka, Maryla Hopfinger, Janusz Lalewicz. 521–534. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Żmigrodzka Maria. 1994. „Ironia romantyczna”. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa. 378–379. Wrocław: Ossolineum.

Ruch Filozoficzny

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2019-03-30

Jak cytować

1.
DOMBROWSKI, Maciej. Witkacowska ironia w kontekście filozoficznym. Wokół Jedynego wyjścia S. I. Witkiewicza. Ruch Filozoficzny [online]. 30 marzec 2019, T. 75, nr 1, s. 97–119. [udostępniono 4.7.2025]. DOI 10.12775/RF.2019.007.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 75 Nr 1 (2019)

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1665
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Witkacy, powieść, ironia, parodia, groteska, filozofia
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa