Kształcenie akuszerek w Wilnie w czasach Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego i Szkoły Głównej Litewskiej (1780–1803)
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2015.020Słowa kluczowe
położnictwo, historia, kształcenie akuszerek, Wilno XVIII wiekAbstrakt
Reorganizacja Akademii Wileńskiej, jaka miała miejsce w pierwszych latach działalności Komisji Edukacji Narodowej sprawiła, że w Wilnie po raz pierwszy w dziejach tego miasta powstała szkoła kształcąca przyszłe położne. Początki były niezwykle trudne. Do sprawnego funkcjonowania tego typu placówki brakowało odpowiedniego zaplecza, pomocy naukowych, nauczycieli, a przede wszystkim tzw. „materiału klinicznego”, czyli kobiet, które zgodziłyby się rodzić „publicznie”. Mimo wielu problemów, szkołę udało się uruchomić. Poziom kształcenia zapewne nie był zbyt wysoki. Udało się jednak stworzyć podwaliny do dalszego rozwoju tego typu szkolnictwa. W artykule pokazano jak wyglądały początki i działalność wileńskiej szkoły akuszerek w latach 1780–1803.
Bibliografia
LVIA, (Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne – Lietuvos Valstybes Istorijos Archyvas), Kolekcja dokumientów profesury Wileńskiego Uniwersyteta, fond 1511, opis 1, dieło 10.
BLAN 1, (Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk), Lobenwein Jan Andrzej – dokumenta jemu służące. Przyrzeczenie akuszerek pod przysięgą, sygn. BF 1488.
BLAN 2, Universiteto klinika perkelimo sv. Jakubo ligonins komisijos rastai 1830– –1831, F43-20563.
BLAN 3, Vilniaus sv. Pilypo sv. Jakubo ligonines vizitacijas aktas, sygn. F43 20558. BUWil 1 (Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego, Dział Rękopisów), Fond 2, Raporta roczne 1803–1810, sygn. K 232.
BUWil 2, Fond 2, Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego, Spis uczniów kollegium fizycznego od roku 1783/4 do 1787/8 oraz spis wszystkich uczniów chodzących na lekcje we wszystkich wydziałach w roku 1795, 1796, sygn. DC 16.
Bieliński J. (1888), Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej bibliograficznie przedstawiony. Przyczynek do dziejów medycyny w Polsce, Towarzystwo Lekarskie Warszawskie, Warszawa.
Bieliński J. (1899–1900), Uniwersytet Wileński (1579–1831), t. 3, Druk W. Anczyca i Spółki, Kraków.
Filar Z., Pomoc położnicza przed założeniem szkół położnictwa, „Archiwum Historii Medycyny” 1959, z. 4, s. 501–538.
Janowski L., O pismach historyczno-literackich Jundziłła, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie” 1909, t. 3, s. 1–67.
Kaliciński A. (2001), Dzieje nauczania medycyny na Podlasiu, [w:] M. Żydowo (red.), Dzieje nauczania medycyny na ziemiach polskich, PAU, Kraków, s. 13–23.
Kamińska J. (2004), Universitas Vilnensis. Akademia Wileńska i Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego (1773–1792), ASPRA-JR, Pułtusk–Warszawa.
Kamińska J. (2012), Universitas Vilnensis 1793–1803. Od Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego do Imperatorskiego Uniwersytetu Wileńskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Karnicki A., Dziesięciolecie Szkoły Położnych w Wilnie, „Położna” 1932, nr 1–2, s. 6–14.
Kośmiński S. (1888), Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy Polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografią lekarską polską od czasów najdawniejszych aż do 1885 r., skład gł. w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa.
Kowalska-Śmigielska A. (1938), Dzieje katedry anatomii w dawnym Uniwersytecie Wileńskim i Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej w latach 1777–1842, Towarzystwo Wydawnicze „Pogoń”, Wilno.
Leśniewski M., Ginekologia i położnictwo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, „Ginekologia Praktyczna” 2000, nr 5, s. 42–47.
Liebeskind S., Kilka stron z historii położnictwa, „Położna” 1928, nr 2, s. 18–21.
Łapiński Z., Powstanie i rozwój nowożytnego położnictwa w świecie, „Archiwum Historii Medycyny” 1977, z. 1, s. 27–48.
Matosiuk M. I. (2001), Szkoła położnych w Siemiatyczach – praktyczna realizacja przez księżnę Annę Jabłonowską programu Komisji Edukacji Narodowej, [w:] A. Wołk, Z. J. Wójcik (red.), Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska (1728–1800): w 200. rocznicę zgonu, Wydawnictwo TPS, Siemiatycze, s. 257–271.
Mrozowska K. (1979), Uniwersytet Wileński i jego szkoły w latach 1795–1803, [w:] K. Mrozowska (red.), Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579– –1979, PWN, Warszawa–Kraków, s. 63–100.
Niemcewicz J. U. (1957), Pamiętniki czasów moich, t. 1, PIW, Warszawa.
Raila E. (2009), Lietuvos Didžiosios Kunigaikstystes vyriausioji mokykla (1773–1803). Naujos Lietuvos mokslo tendencijos, [w:] Alma Mater Vilnensis: Vilniaus universiteto istorijos bruožai, Vilniaus Universiteto Leidykla, Wilno.
Stanek A., Śledziński Z. (2001), Dzieje nauczania medycyny w Wilnie, [w:] M. Żydowo (red.), Dzieje nauczania medycyny na ziemiach polskich, PAU, Kraków, s. 189–220.
Stawiak-Ososińska M. (2002), Szkoła akuszerek w Warszawie w latach 1802–1832, [w:] E. A. Mierzwa (red.), Dzieje kształtowania się polskich instytucji oświatowych, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski, s. 91– –108.
Stawiak-Ososińska M. (2008), Udział państw zaborczych w tworzeniu pierwszych szkół dla akuszerek na ziemiach polskich na przełomie XVIII i XIX wieku, [w:] J. Kochanowicz, T. Tokarz (red.), Państwo a edukacja, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław, s. 133–140.
Strojnowski J. (1975), Matusewicz Andrzej (ok. 1760–1816), PSB, t. 20, Kraków, s. 212–213.
Szybiak I. (1989), Regnier Mikołaj (1746–1800), PSB, t. 30, Kraków, s. 738–739.
Śniadecki J., Memoriał w sprawie założenia klinik na Wydziale Lekarskim w Szkole Głównej Litewskiej. Z rękopisu wydał i wstępem opatrzył Adam Wrzosek, „Archiwum Historii Medycyny” 1930, t. 10, s. 118–128.
Tyrchowski W. (1898), Instytut Położniczy w Warszawie od roku 1802–1884. Kartka z dziejów niedawno ubiegłej przeszłości, Druk K. Kowalskiego, Warszawa.
Waszyński E. (2000), Historia położnictwa i ginekologii w Polsce, Wrocław.
Wileński słownik biograficzny (2002), H. Dubowik, L. J. Malinowski (red.), Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Bydgoszcz.
Wrzosek A., Założenie Królewskiej Szkoły Lekarskiej w Grodnie za Stanisława Augusta, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych” 1925, z. 2, s. 149–168.
Żołądź-Strzelczyk D. (2000), Małe dziecko w rodzinie ziemiańskiej na przełomie XVIII i XIX wieku, [w:] K. Jakubiak i A. Winiarz (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIIII do połowy XX wieku: zbiór studiów, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz, s. 103–112.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 459
Liczba cytowań: 0
