Z dziejów poetyckiej recepcji rycin do Tryumfów Petrarki: Mikołaj Rej, Maciej Stryjkowski, Stanisław Witkowski

Radosław Grześkowiak

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/OiRwP.2020.01

Abstrakt


Artykuł dotyczy poetyckiej recepcji poświęconych Tryumfom Petrarki sześciu drzeworytów autorstwa Hansa Brosamera, którymi dysponował drukarz Maciej Wirzbięta. Mikołaj Rej napisał na ich temat cykl epigramatów włączony do drugiego wydania Źwierzyńca z 1574 r. Sceny ukazane na drzeworytach wykorzystał do sformułowania we fraszkach ogólnych zaleceń moralnych. Na należącą do cyklu grafikę z tryumfem Sławy epigramaty napisali też Maciej Stryjkowski (1574) i Stanisław Witkowski (1609). Obaj autorzy przedstawili udaną interpretację ryciny i jej poszczególnych elementów. Wspólna graficzna inspiracja pozwala porównać wrażliwość i warsztat trzech staropolskich poetów.


Słowa kluczowe


wiersze na ryciny; Tryumfy Petrarki; Hans Brosamer; Mikołaj Rej; Maciej Stryjkowski; Stanisław Witkowski

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła drukowane

Bielski M., Kronika wszytkiego świata, Kraków 1551

Bielski M., Kronika, to jest Historyja świata, Kraków 1564

[Grzegorz z Żarnowca], Postylla albo Wykłady Ewanijelij niedzielnych i na święta przez cały rok..., [cz. 1], [Kraków 1580/1581]

[Grzegorz z Żarnowca], Postylle część wtóra, od Trójce Świętej aż do Adwentu..., [Kraków 1580/1581]

Gwagnin A., Sarmatiae Europeae descriptio, Cracoviae 1578

[Obietnice, figury i proroctwa o Panie naszym, Jezusie Krystusie, Kraków b.d.]

Rej M., Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego, Kraków 1560

Rej M., Źwierciadło albo Kształt, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawam jako we źwierciedle przypatrzyć, Kraków 1567/1568

Rej M., Źwierzyniec, w którym rozmaitych stanów ludzi, źwirząt i ptaków kształty, przypadki i obyczaje są właśnie wypisane, Kraków 1574

Stryjkowski M., Goniec Cnoty do prawych ślachciców…, Kraków 1574

Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmodzka i wszystkiej Rusi Kijowskiej…, Królewiec 1582

Vigilantii Gregorii Samboritani, Elegiae et epigrammata quaedam, [Cracoviae, po 1567]

Vigilantii Gregorii Samboritani, Polymnia, Cracoviae 1564

Wirzbięta M., Tablica albo Konterfet Cebesa, tłum. M. Wirzbięta, Kraków 1581

Witkowski S., Złota wolność koronna…, Kraków 1609

Opracowania

Charney S., Artistic Representations of Petrarch’s ‘Triumphus Famae’, w: Petrarch’s ‘Triumphs’. Allegory and Spectacle, ed. K. Eisenbichler, A. A. Iannucci, foreword by A. A. Iannucci, Toronto 1990, s. 223–233

Chojecka E., O tematach i formach antykizujących w grafice polskiej XVI wieku, „Biuletyn Historii Sztuki”, 32, 1970, 1, s. 19–37

Donati L., Un capitolo iconografico sui „Trionfi” del Petrarca, „Gutenberg-Jahrbuch”, 24, 1949, s. 118‒125

Drzeworyty w różnych dziełach polskich używane przez drukarzy krakowskich w XVI, XVII i XVIII wieku, a zachowane dotąd w zbiorze prywatnym D.E. F[riedleina] w Krakowie, [Kraków 1847]

Gotzkowsky B., Die Buchholzschnitte Hans Brosamers in Werken Martin Luthers und anderen religiösen Drucken des 16. Jahrhunderts. Ein bibliographisches Verzeinis ihrer Verwendungen, Baden-Baden 2009

Gotzkowsky B., Die Buchholzschnitte Hans Brosamers zu den Frankfurter »Volksbuch«-Ausgaben und ihre Wiederverwendungen, Baden-Baden 2002

Gotzkowsky B., Zur Überlieferungsgeschichte der Holzschnitte Hans Brosamers in den Frankfurter »Melusine«-Drucken des 16. Jahrhunderts, w: Zeichensprachen des literarischen Buchs in der frühen Neuzeit. Die »Melusine« des Thüring von Ringoltingen, hrsg. U. Rautenberg, H.-J. Künast, M. Habermann, H. Stein-Kecks, Berlin‒Boston 2013, s. 377‒394

Gruchała J. S., Mikołaj Rej i „czarna sztuka”, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, red. W. Kowalski, Kielce 2005, s. 93–104

Grześkowiak R., Poetycka recepcja rycin do „Tryumfów” Petrarki (druga połowa XVII i XVIII wiek), „Ruch Literacki”, 60, 2019, 5, s. 493–510

Guastella G., Word of Mouth. ‘Fama’ and Its Personifications in Art and Literature from Ancient Rome to the Middle Ages, Oxford 2017

Karpiński A., Z ikonograficznej i literackiej recepcji „Triumfów” Petrarki w Polsce w XVI i XVII w., w: Petrarka a jedność kultury europejskiej. Materiały międzynarodowego zjazdu, Warszawa, 27–29 V 2004 / Petrarca e l’unità della cultura europea. Atti del convegno internazionale, red. M. Febbo, P. Salwa, Warszawa 2005, s. 421–432

Kawecka-Gryczowa A., Wirzbięta Maciej, w: Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, red. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1983, s. 358–370

Kühnel-Kunze I., Hans Brosamer und der Meister HB mit dem Greifenkopf. Ein weiterer Beitrag zur Brosamer-Forschung, „Zeitschrift für Kunstwissenschaft”, 14, 1960, s. 57–80

Muczkowski J., Zbiór odcisków drzeworytów w różnych dziełach polskich w XVI i XVII wieku odbitych, a teraz w Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego zachowanych, Kraków 1849

The New Hollstein German Engravings and Woodcuts 1400–1700: Hans and Martin Brosamer, cz. 1–3, comp. M. Knauer, ed. H.-M. Kaulbach, Ouderkerk aan den Ijssel 2015

Nyholm E., A Comparison of the Petrarchan Configuration of the ‘Trionfi’ and Their Interpretation in Renaissance Art, w: Petrarch’s ‘Triumphs’. Allegory and Spectacle, ed. K. Eisenbichler, A. A. Iannucci, foreword by A. A. Iannucci, Toronto 1990, s. 235‒255

Pelc J., Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002

Pokorska M., Amor triumfujący i Amor spętany w alegorycznych rycinach północnego manieryzmu, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie”, 41, 1996, s. 239–247

Pokorska-Primus M., Tradycja „Tryumfów” Francesca Petrarki w grafice szkół północnych XVI wieku, „Folia Historiae Artium. Seria Nowa”, 5/6, 1999/2000, s. 93‒101

Polonia typographica saeculi sedecimi. Zbiór podobizn zasobu drukarskiego tłoczni polskich XVI stulecia, z. 10: Maciej Wirzbięta. Kraków 1555/7–1605: tabl. 476–520, [oprac. A. Kawecka-Gryczowa], Wrocław 1975; z. 11: Maciej i Paweł Wirzbiętowie. Kraków 1555/7–1609: tablice 521–570, [oprac. A. Kawecka-Gryczowa], Wrocław 1981

Reichenstein M., Mikołaja Reja „Zwierciadło” z roku 1567 pod względem ikonograficznym, Lwów 1935

Reichenstein M., Trzy drzeworyty w „Zwierciedle” Reja, wydanym u Macieja Wirzbięty w r. 1567, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, 12, 1932, 2, s. 70–71

Röttinger H., Beiträge zur Geschichte des sächsischen Holzschnittes (Cranach, Brosamer, der Meister MS, Jakob Lucius aus Krondstadt), Strasburg 1921

Shorr D. C., The Identification of the Captives in Petrarch’s Triumph of Fame, „Die Graphischen Künste. N.F.”, 2, 1936/1937, s. 41–44

Shorr D. C., Some Notes on the Iconography of Petrarch’s Triumph of Fame, „The Art Bulletin”, 20, 1938, 1, s. 100‒107

Stankiewicz E., Maciej Wirzbięta – wydawca Reja, w: Mikołaj Rej. W czterechsetlecie śmierci, red. T. Bieńkowski, J. Pelc, K. Pisarkowa, Wrocław 1971, s. 257–268

Strack D., Petrarcas ‘Trionfi’ in deutschen und niederländischen Bildzeugnissen des 16. Jahrhunderts, w: Francesco Petrarca in Deutschland. Seine Wirkung in Literatur, Kunst und Musik, hrsg. A. Aurnhammer, Tübingen 2006, s. 131‒158


Refbacks

  • There are currently no refbacks.

Partnerzy platformy czasopism