Odrodzenie i Reformacja w Polsce
https://apcz.umk.pl/OR
<p><span class="ff2 fc0 fs12 ">"Odrodzenie i Reformacja w Polsce" jest rocznikiem wydawanym przez Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla w Warszawie. Od 2016 roku ukazuje się w wersji cyfrowej, jako referencyjnej, na zasadach open access, na licencji CC BY-ND i jest dostępne na Akademickiej Platformie Czasopism. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” otrzymało 70 punktów na liście MNiSW.”</span></p> <p><span class="ff2 fc0 fs12 ">Publikowane w periodyku artykuły dotyczą głównie renesansu polskiego i europejskiego oraz szeroko pojętej reformacji (od jej początków na ziemiach polskich po wiek XVII). Ponadto w czasopiśmie ukazują się tłumaczenia z języków klasycznych (głównie dzieł z okresu XV i XVI wieku), a także recenzje nowości wydawniczych, związanych tematycznie z profilem pisma.</span></p>Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawiepl-PLOdrodzenie i Reformacja w Polsce0029-8514Czesław Głombik (1935–2022)
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49211
<p>Czesław Głombik (1935–2022)</p>Kazimierz Wolsza
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567339343Stanisław Salmonowicz (1931–2022)
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49212
<p>Stanisław Salmonowicz (1931–2022)</p>Jacek Wijaczka
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567345351Jan Ślaski (1934–2022)
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49213
<p>Jan Ślaski (1934–2022)</p>Marcello Piacentini
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567353358Wykaz skrótów
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49214
<p>Wykaz skrótów</p>
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567359359Zasady przygotowywania tekstów do rocznika „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, wydawanego przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49215
<p><strong>Zasady przygotowywania tekstów do rocznika „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, wydawanego przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN</strong></p>
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567361369Lista recenzentów
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49216
<p><strong>Lista recenzentów </strong></p>
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567371371Recenzje
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49210
<p>Recenzje</p>
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567289338W cieniu wielkiego jubileuszu. O najnowszej biografistyce Dantego
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49207
<p>Przedmiotem tekstu jest omówienie wydanej niedawno w przekładzie na język polski biografii Dantego Alighieri pióra Alessandra Barbera. Pracę przedstawiono na tle innych rysów biograficznych tego twórcy, powstałych w ostatnich latach. W rozważaniach przyjęto perspektywę historyka, nie literaturoznawcy i filologa.</p>Anna Pomierny-Wąsińska
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056725727210.12775/OiRwP.2023.09O nowożytnych wojnach religijnych, skuteczności propagandy i granicach Europy. Uwagi w związku z książką Christiana Mühlinga, Die europäische Debatte über den Religionskrieg (1679–1714) (Göttingen 2018)
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49209
<p>Poświęcona pojęciu wojny religijnej we francuskim, niemieckim i angielskim dziejopisarstwie oraz publicystyce przełomu XVII i XVIII w. rozprawa Christiana Mühlinga pobudza do refleksji nad treścią, metodami i skutecznością prowadzonej w epoce nowożytnej walki na pióra. Zachęca również do zastanowienia się nad rolą obszarów położonych poza dominującymi ośrodkami politycznymi i kulturalnymi Starego Kontynentu w dyskusji publicystycznej oraz ich wpływem na formowanie europejskiej opinii publicznej. Prowokuje wreszcie do postawienia pytania o możliwości i ograniczenia związane z korzystaniem z pełnotekstowych baz danych w badaniach historycznych.</p>Jacek Kordel
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056727328710.12775/OiRwP.2023.10Lektury Wawrzyńca Jelitowskiego, dworzanina królowej Barbary Radziwiłłówny
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49202
<p>Artykuł przedstawia spis szesnastu książek będący częścią pośmiertnego inwentarza rzeczy Wawrzyńca Jelitowskiego, zmarłego w 1551 r. szafarza dworu królowej Barbary Radziwiłłówny. Ingrosowany do akt wójta Krakowa inwentarz jest jednym z nielicznych takich szesnastowiecznych rejestrów przybliżających zainteresowania czytelnicze szlachcica. Jest też jednym z najstarszych szlacheckich spisów książek. Księgozbiór ten potwierdza szerokie zainteresowanie literaturą reformacyjną w ówczesnych kręgach dworskich oraz ignorowanie przez ówczesne elity królestwa zakazów zakupu oraz udostępniania luterańskich druków.</p>Waldemar Kowalski
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056712915010.12775/OiRwP.2023.05Kalwińska z Chrystusem wojna i odnaleziona Kolęda paniom saskim – domniemany autor i edycja wierszy antyprotestanckich
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49203
<p>Celem artykułu jest próba ustalenia autorstwa dwóch siedemnastowiecznych, antyprotestanckich cyklów epigramatycznych – <em>Kolędy paniom saskim </em>oraz <em>Kalwińskiej z Chrystusem wojny </em>– oraz ich pierwsze krytyczne wydanie, uwzględniające utwory dotychczas nieznane oraz uważane za zaginione. Wywód atrybucyjny obejmuje ustalenia dotyczące czasu i okoliczności powstania obu cyklów, omówienie ich cech wspólnych oraz istniejących przekazów, a także skorygowanie i uzupełnienie stanu wiedzy na temat życia i twórczości jezuity Jana Chądzyńskiego, prawdopodobnego autora epigramatów.</p>Michał E. Nowakowski
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056715119710.12775/OiRwP.2023.06The Correspondence of Michał Antoni Hacki and Johannes Hevelius
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49204
<p>Artykuł przedstawia korespondencję opata oliwskiego Michała Antoniego Hackiego (ok. 1630–1703) z gdańskim astronomem Janem Heweliuszem (1611–1687), prowadzoną nieregularnie w latach 1654–1686. Omawia obecne w niej zagadnienia, które uzupełniają dotychczasowe ustalenia dotyczące biografii obu korespondentów, w tym m.in. zainteresowania Hackiego muzyką czy przekonanie Heweliusza o niesłuszności stosowania pozycyjnych instrumentów astronomicznych zaopatrzonych w lunety. Ponadto przedstawia nieznane dotychczas okoliczności wyznaczenia gwiazdozbioru Tarczy ku czci Jana III i dedykowania mu książki Heweliusza.</p>Maciej Jasiński
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056719923010.12775/OiRwP.2023.07Due biblioteche cracoviesi del tardo Seicento: piani di lettura incrociati fra presente e passato
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49206
<p>Il saggio prende in esame due biblioteche tardo-seicentesche, di cittadini cracoviesi di origine italiana. Quella di Andrzej Kortyn, ossia Andrea Cortini, italiano di seconda generazione, con poco più di una settantina di titoli; e quella del mercante lucchese Girolamo Pinocci, con poco meno di duemila titoli. La formazione di entrambe risaliva al secolo precedente, e i dati incrociati dell’una e dell’altra ci parlano della Cracovia seicentesca, ma anche di quella che era stata l’antica capitale del Regno, e dei suoi molteplici legami con l’Italia.</p> <p> </p> <p>Artykuł omawia dwie biblioteki z drugiej połowy XVII w., będące własnością mieszczan krakowskich pochodzenia włoskiego. Pierwsza z nich, należąca do Andrzeja Kortyna <em>vel </em>Andrei Cortiniego, włoskiego migranta drugiego pokolenia, liczyła nieco ponad 70 tytułów, a druga, której właścicielem był kupiec z Lukki Girolamo Pinocci – nieco mniej niż 2 tys. tytułów. Obydwie powstały w poprzednim stuleciu, a zbiorcza analiza wypływających z nich informacji pozwala na poznanie nie tylko siedemnastowiecznego Krakowa, ale również dawniejszego miasta, niegdyś stolicy Królestwa, oraz jego wielorakich związków z Italią.</p>Rita Mazzei
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056723125510.12775/OiRwP.2023.08Muzyczne imaginarium Erazma z Rotterdamu
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49198
<p>Przedmiotem artykułu są wyobrażenia na temat muzyki rekonstruowane na podstawie piśmiennictwa Erazma z Rotterdamu. Muzyczne imaginarium tego humanisty obejmuje przede wszystkim refleksje nad rolą sztuki dźwięku w edukacji, formacji religijnej, liturgii i życiu społecznym. Uwaga, którą poświęca tej formie ludzkiej aktywności, wiąże się z wywodzonym z tradycji antycznej i patrystycznej programem odnowy moralnej (<em>renascentia</em>). Pragmatyczne funkcje muzyki są w tym ujęciu jednak także kluczowym elementem jego narratywu humanistycznego, eksploatowanego później i rozwijanego w piśmiennictwie szesnastowiecznych reformatorów Kościoła.</p>Tomasz Jeż
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056773110.12775/OiRwP.2023.01Boccaccio czy Petrarka? O wybranych źródłach Facecyi polskich
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49199
<p>Artykuł dotyczy czterech facecji zawartych w traktacie czwartym anonimowego zbioru <em>Facecye polskie</em>, za których pierwowzory uważane są nowele Giovanniego Boccaccia. Analizowane teksty łączy błyskotliwa reakcja słowna bohatera, będąca sposobem na ratunek z opresji. Celem artykułu jest omówienie strategii translatorskich zastosowanych przez polskiego autora oraz próba odpowiedzi na pytanie o inne możliwe źródła facecji 138 aniżeli <em>Dekameron</em>.</p>Anna Gallewicz
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-0567335810.12775/OiRwP.2023.02The Battle of Orsha (1514) on Maps: Mapping the Muscovian War as Renaissance Politics of Memory
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49200
<p>14 września 1514 r. w okolicach miasta Orsza połączone siły polsko-litewskie pokonały wojska moskiewskie. Wśród wielu tekstów upamiętniających bitwę znajdują się również mapy, wydane drukiem między rokiem 1526 a połową XVII w. Autor dowodzi, że każde odwzorowanie kartograficzne bitwy może być interpretowane jako przykład renesansowej polityki pamięci. Bitwa mogła być elementem propagandy dynastycznej Jagiellonów, argumentem w rywalizacji między Rusią Litewską a Moskwą, fragmentem dyskursu republikańskiego lub częścią narracji o wielkiej przeszłości Wielkiego Księstwa Litewskiego.</p>Jakub Niedźwiedź
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-05675910310.12775/OiRwP.2023.03Kto napisał Zwierzciadło człowieka krześcijańskiego? O pierwszych jezuickich tłumaczach pism Ludwika z Granady
https://apcz.umk.pl/OR/article/view/49201
<p>Artykuł, czyniąc punktem wyjścia problem atrybucji dzieła <em>Zwierzciadło człowieka krześcijańskiego </em>(1567), które od czasów publikacji bibliografii Estreichera uważano za sporządzony przez Stanisława Warszewickiego SJ przekład fragmentu <em>Libro de la oración y meditación </em>Ludwika z Granady, wskazuje Szymona Wysockiego SJ jako właściwego tłumacza oraz przy tej okazji przedstawia dwa inne, nieznane dotychczas, przełożone przez niego teksty hiszpańskiego dominikanina. Twórczość Wysockiego, będącego najpłodniejszym tłumaczem jezuickim we wczesnonowożytnej Europie, pozostaje do tej pory niezbadana. Zarówno jego przekłady pism Ludwika z Granady, jak też kolejne translacje są wszakże interesującym pryzmatem, pozwalającym analizować tajemnice duchowości pierwszej generacji jezuitów polskich oraz ich sposoby konfrontowania się ze „zwrotem antymistycznym” w Towarzystwie Jezusowym za generalatu Ewerarda Mercuriana i później.</p>Mirosława Hanusiewicz-Lavallee
Prawa autorskie (c) 2024
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2024-03-052024-03-056710512710.12775/OiRwP.2023.04