Kilka uwag o pisowni polskiej w Przewodniku do języka polskiego Michała Kusia (1646)
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2015.013Słowa kluczowe
słownik, Michał Kuś, gramatyka, litery, głoska, grafia XVII wiekuAbstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu jest wydany w 1646 roku Przewodnik do Języká Polſkiego Michała Kusia. Przewodnik ów to złożony z dwóch części – obszernego słownika i kilkunastostronicowej gramatyki – podręcznik do nauki języka polskiego.
We wstępie do artykułu przybliżono sylwetkę autora Przewodnika i opisano budowę jego dzieła. W kolejnych akapitach uwaga autorek koncentruje się już na zagadnieniach siedemnastowiecznej pisowni polskiej. W artykule przedstawiono najbardziej typowe i najciekawsze cechy pisowni stosowanej w Przewodniku, skonfrontowano je z poglądami i zaleceniami współczesnych Kusiowi gramatyków, a także porównano z cechami pisowni autorów kilku innych siedemnastowiecznych słowników polsko-niemieckich i niemiecko-polskich.
Bibliografia
Słowniki i gramatyki
DOBRACKI M., 1669, Polniſche Teutſch erklärte Sprachkunſt. Darinn die überauß Wortreiche, Hochzierliche, vollkommene Helden-Sprache der Pohlen, auß ihren Gründen erhoben, dero Eigenſchafften und Kunſtſtücke völliglich entdecket, und in eine richtige Form der Kunſt zum erſten mahle gebracht worden. Grámátyká Polska, Niemieckim językiem wyrażona, Oleśnica.
ERNESTI J., 1674, Forytarz Języka Polskiego, Osobne Rzeczy niemal wszystkich słowa mowy rożne y Rozmowy dwie w sobie zawierający, Niebiegłem w Języku tem, a osobliwie Młodźi wrocławskiej ku lepszemu wystawiony. Förderer der Polnischen Sprache […] von […] der Polnischen Schul daselbst Moderatore Breszlau […],Wrocław: In der Baumannischen Erben Druckerey druckis Gottfried Gründer.
ERNESTI J., 1689, Polnisches Hand-Büchlein Darinnen Nebst denen Stamm-Vieldeutenden-Sprüch-Wörtern, auch allerhand täglich vorfallende Redens-Arten enthalten. Vor die Breßlauische Polnische Schul verfertigt, Świdnica: Drukarnia Christiana Olsena.
FABER A., 1717, Celaryus polski, Oder Nach der Methode Des Lateinischen Libri Memorialis Cellarii, Vortheilhafftig eingerichtetes Polnisch- und Deutsches Wörter-Buch, Brzeg.
MALCZOWSKI S. J., 21688, Der Jugend zu Nutz Deutsch und Polnisches vermehrtes und verbessertes Vocabularium. To iest, Bardzo potrzebny dla Młodzi Niemiecki y Polski Wokabularz, Riga: G.M. Nöller.
ROTER J., 1616, Schlüſſel zur Polniſchen vnd Teutſchen Sprach. Das iſt: Recht gründliche Anleitung / wie nicht allein ein Teutſcher die Polniſche / sondern auch / wie ein Pole die Teutſche Sprach / leichter vnd eher leſen / verſtehen / reden / vnd ſchreiben lernen könne. Klucz do Polſkiego y Niemieckiego Jezyká. To jeſt: Gruntowna náuká / Jáko śie nie tylko Niemiec Polſkiego : Ale jáko śie y Polak Niemieckiego jezyká / łátwiey y rychley czytáć / zrozumieć / mowić y piſáć náuczyć może, Wrocław.
WOYNA J. K., 1690, Kleiner Lust-Garten, Worinn Gerade Gänge Zur Polnischen Sprache angewiesen werden, Gdańsk: Thomas Johann Schreibers Verlag und Schriften.
Bibliografia
BUDZIAK R., 2012, Zur ältesten Geschichte der deutsch-polnischen Lexikographie. Wörterbücher aus dem 16. und 17. Jahrhundert, Zeitschrift für Slavistik, LVII/2012, s. 93–105.
DECYK-ZIĘBA W., 2014, Z historii gramatyk języka polskiego, [on-line:], http://www.gramatyki.uw.edu.pl/about/history, [15.12.2014].
EHRHARDT S. J., 1780–1793, Presbyterologie des Evangelischen Schlesiens, Legnica: Johann Gottfried Pappäsche.
FRĄCZEK A., 2010, Słowniki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie z przełomu XVII i XVIII wieku. Analiza leksykograficzna, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
GRUSZCZYŃSKI W., 2000, Wokabularze ryskie na tle XVI- i XVII-wiecznej leksykogra-fii polskiej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA.
JUST A., 2014, Michael Kuschius, Wegweiſer zur Polniſchen / vnd Deutſchen Sprache […], [on-line:], http://www.gramatyki.uw.edu.pl/, [15.12.2014].
JUST A., 2015, Przewodnik do języka polskiego Michała Kusia – pierwszy niemiec-ko-polski słownik alfabetyczny na Śląsku, Poradnik Językowy, z. 1, s. 128–135.
KĘPIŃSKA A., 2006, Dawne gramatyki języka polskiego, Biuletyn Informacyjny Bi-blioteki Narodowej 4/179/2006, s. 43–48.
ROMBOWSKI A., 1960, Nauka języka polskiego we Wrocławiu. (Koniec wieku XVI – połowa wieku XVIII), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
SCHNEIDER M., 2015, Geschichte der deutschen Orthographie unter besonderer Berücksichtigung der Entwicklung seit 1994. Materialien zur (neuen) deutschen Orthographie, Universität Marburg, s. 1–30, [on-line:], http://decemsys.de/sonstig/gesch-rs.pdf
SOCHACKA S., 1972, Gramatyki i słowniki polskie na Śląsku w XVII–XVIII wieku. (Stan badań i postulaty badawcze), Studia Śląskie. Seria nowa, t. XXI, s. 245–265.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 875
Liczba cytowań: 0