Semantics of the ta construction in Basse Mandinka

Abstrakt

Znaczenie formy czasownikowej ta w języku mandinka na obszarze Basse

Niniejszy artykuł przedstawia dogłębną analizę znaczeń charakteryzujących konstrukcję czasownikową języka mandinka, tworzoną przez dodanie do tematu czasownika przyrostka -ta (tzw. ta construction). Przedstawione dane – zebrane podczas prac badawczych na terenie miasta Basse i jego okolic we wschodniej Gambii – pozwalają stwierdzić, że formacja ta może funkcjonować jako perfektum (czasu teraźniejszego, przeszłego oraz przyszłego), czas przeszły (dokonany, prosty – tzw. praeteritum – oraz duratywny), statyczny (właściwy i z implikacjami rezultatywnymi) oraz czas teraźniejszy prosty. W użyciu pasywnym opisywana konstrukcja ma zarówno znaczenie dynamiczne, jak i statyczne. Forma na ta jest ponadto używana w poprzedniku (protasis) zdań warunkowych, gdzie – będąc silnie nacechowana walorem modalnym – wprowadza wydarzenia przyszłe, ewentualne i możliwe bądź też sytuacje hipotetyczne, nierealne i kontrfaktyczne. Ponadto w odniesieniu do wartości tekstowych formacja pojawia się zarówno w dyskursie, jak i w narracji (pisanej lub recytowanej). We fragmentach narracyjnych badana konstrukcja wprowadza zwykle wydarzenia należące do pierwszego planu ( foreground) historii, bedąc jednak w stanie dostarczać również informacji drugoplanowych (background).