Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Kobiety i (nie)obecność problematyki płci i gender w polskim ludoznawstwie i antropologii społeczno-kulturowej. Szkic historyczno-autoetnograficzny
  • Strona domowa
  • /
  • Kobiety i (nie)obecność problematyki płci i gender w polskim ludoznawstwie i antropologii społeczno-kulturowej. Szkic historyczno-autoetnograficzny
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 102 (2018) /
  4. 100 LAT ETNOLOGII W NIEPODLEGŁEJ RZECZPOSPOLITEJ

Kobiety i (nie)obecność problematyki płci i gender w polskim ludoznawstwie i antropologii społeczno-kulturowej. Szkic historyczno-autoetnograficzny

Autor

  • Grażyna Kubica Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, Zakład Antropologii Społecznej

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud102.2018.05

Słowa kluczowe

antropologia płci, płeć, płeć kulturowa, gender, historia polskiej etnologii, kobiety w anthropologii, autoetnografia

Abstrakt

Tematyka płci była raczej nieobecna w polskiej etnografii i etnologii, mimo że od samego początku dyscyplina ta przyciągała wiele kobiet. Z pierwszego pokolenia badaczek jedynie Regina Lilientalowa w swoich studiach nad kulturą żydowską zajmowała się kwestiami płci. Później temat podjęła Maria Czaplicka , a po niej - Józef Obrębski, którzy byli zainteresowani tymi problemami na poziomie teoretycznym, ponieważ pozostawali pod wpływem brytyjskiej antropologii społecznej z jej socjologicznym nastawieniem, podczas gdy polska etnografia skupiała się głównie na kulturze materialnej, więc kwestia płci nie była zbyt ważna. Po drugiej wojnie światowej kobiety zajmowały wiele ważnych pozycji w akademickiej etnografii, ale nie oznaczało to przyjęcia przez te badaczki perspektywy genderowej, co można tłumaczyć teoretyczną słabością polskiej etnografii w tamtym czasie a także specyfiką polskiej emancypacji, która była raczej praktykowana, niż poddawana refleksji. Dopiero od niedawna młode badaczki (i nieliczni badacze) skupiają się na problemach związanych z płcią kulturową i seksualnością, proponują oryginalne idee i teorie. Niestety, główny nurt polskiej etnologii pozostaje w znacznym stopniu ciągle ślepy na kwestie płci kulturowej.

Biogram autora

Grażyna Kubica - Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, Zakład Antropologii Społecznej

Grażyna Kubica, adiunktka w Zakładzie Antropologii Społecznej Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się problematyką śląską, ewangelicką i żydowską oraz antropologią polityczną, wizualną, feministyczną oraz historią dyscypliny. Jest autorką książek: Luteranie na Śląsku Cieszyńskim. Studium historyczno-socjologiczne (1996); Siostry Malinowskiego, czyli kobiety nowoczesne na początku XX wieku (2006); Śląskość i protestantyzm. Antropologiczne studia o Śląsku Cieszyńskim, proza, fotografia (2011), Maria Czaplicka: płeć, szamanizm, rasa. Biografia antropologiczna (2015); opracowania Dziennika w ścisłym znaczeniu tego wyrazu Bronisława Malinowskiego (2002), a także wielu innych tekstów naukowych i literackich oraz kilku wystaw fotograficznych. Angażuje się w projekty kobiecej historii mówionej na Ukrainie i Śląsku Cieszyńskim i jest współtwórczynią filmów dokumentalnych: Stacja kolejowa Krasne-Busk. Opowieści przesiedlonych kobiet (2012); Żywobyci przi granicy. Babski godki z obu strón Olzy, (2016); Żywobyci przi granicy. Babski godki o robocie we werkach (2016). Została uhonorowana m.in. Nagrodą Literacką im. Narcyzy Żmichowskiej oraz nagrodą Klio za książkę historyczną.

Bibliografia

Antyborzec, E. (2014). We dworze spisane, czyli etnograficzne obserwacje współpracowniczek Oskara Kolberga. W: G. Kubica , K. Majbroda (red.), Obserwatorki z wyobraźnią. Etnograficzne i socjologiczne pisarstwo kobiet, s. 45–55. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Ardener, E. (1975). Belief and the problem of women. W: S. Ardener (red.), Perceiving Women, s. 1–28. London: Dent.

Behar, R., D.A. Gordon red.. (1995). Women Writing Culture. Berkeley: University of California Press.

Bell, D. (1993). Introduction: the context. W: D. Bell, P. Caplan , W. Jahan Karim (red.), Gendered Fields: Women, Men and Ethnography, s. 1–18. London: Routledge.

Cole, S. (2003). Ruth Landes: A Life in Anthropology. Lincoln: University of Nebraska Press.

Czaplicka, M. (1914). Aboriginal Siberia: A Study in Social Anthropology. Oxford: Clarendon Press.

Czaplicka, M. (1916). Poland, past and present. The Vote (London, 28 January).

Czaplicka, M. (1917). The Polish woman: her work, her rights, and her future. Jus suffragii: International Woman Suffrage News 11(10):145–46.

Engelking, A. (2005). Józef Obrębski. Szkic do portretu w stulecie urodzin. W: J. Obrębski, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, (red.) A. Engelking, s. 9–24. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Gingrich, A. (2010). After the Great War: national reconfigurations of anthropology in late colonial times. W: R. Johler, C. Marchetti , M. Scheer (red.), Doing Anthropology in Wartime and War Zones: World War I and the Cultural Sciences in Europe, s. 1–25. Bielefeld: Verlag.

Grącikowski, P. (2013). Portret przedwojennej etnografki żydowskiej Reginy Lilientalowej, rozprawa doktorska, Uniwersytet Wrocławski.

Hołówka, T. (red.). (1982). Nikt nie rodzi się kobietą. Warszawa: Czytelnik.

Janion, M. (1996). Kobiety i duch inności. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Jasiewicz, Z. (2014). Pierwsze etnografki polskie: Barbara Czarnowska, Konstancja z Flemingów Chodakowska i inne. W: G. Kubica , K. Majbroda (red.), Obserwatorki z wyobraźnią. Etnograficzne i socjologiczne pisarstwo kobiet, s. 25–44. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Jasiewicz, Z., D. Slattery. (1994). Ethnography and anthropology: the case of Polish ethnology. W: H. Vermeulen , A. Roldan (red.), Fieldwork and Footnotes: Studies in the History of European Anthropology, s. 184–201. London: Routledge.

Jasińska, A. (1982). Dylematy feminizmu. W: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, s. 313–32. Warszawa: Czytelnik.

Kościańska, A. (2015). The anthropology of gender and sexuality in Poland. W: W. Kuligowski , R. Papp (red.), Sterile and Isolated? An Anthropology Today in Hungary and Poland, s. 63–74. Poznań: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, Wydawnictwo TIPI.

Kubica, G. (2006). Siostry Malinowskiego, czyli kobiety nowoczesne na początku XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kubica, G. (2006a). Tęczowa flaga przeciwko wawelskiemu smokowi. Kulturowa interpretacja konfliktu wokół krakowskiego Marszu dla Tolerancji, Studia Socjologiczne, nr 4 (183), s. 69-106.

Kubica, G. (2007a). Shirley in my mind. W: D.F. Bryceson, J. Okely , J. Webber (red.), Identity and Networks: Fashioning Gender and Ethnicity Across Cultures, s. 263–4. Oxford: Berghan Books.

Kubica, G. (2007b). A good lady, androgynic angel, and intrepid woman: Maria Czaplicka in feminist profile. W: D.F. Bryceson, J. Okely , J. Webber (red.), Identity and Networks: Fashioning Gender and Ethnicity Across Cultures, s. 146–63. Oxford: Berghan Books.

Kubica, G. (2015). Maria Czaplicka: płeć, szamanizm, rasa. Biografia antropologiczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kubica, G. (2016), How ‘Native’ Is My ‘Native Anthropology’? Positionality and the Reception of the Anthropologist’s Work in Her Own Community – A Reflexive Account, Cargo. Journal for Cultural and Social Anthropology, 14(1-2):81-99.

Kubica, G. (2017), Cieszyńsko-śląskie ewangeliczki: ich obraz w literaturze historycznej, własny głos i znaczenie kulturowe. W: Ł. Galusek (red.), Wszystko osiąga się przez nadzieję… Kulturowe dziedzictwo Reformacji na Śląsku, s.165-204. Katowice: Muzeum Śląskie.

Kubica, G. (2018), The strong authorial „I” in the literary writing of women-ethnographers. Three Polish cases, „Teksty Drugie“ (zgłoszone d druku).

Kutrzeba-Pojnarowa, A. (1977). Kultura ludowa i jej badacze. Mit i rzeczywistość. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Kuźma, I. (2014). ‘Własny pokój’ etnografek. Zeszyty Etnologii Wrocławskiej 20(1):29–50.

Lilientalowa, R. (1904). Dziecko żydowskie. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne 7:141–73.

Lilientalowa, R. (1913). Święta żydowskie w przeszłości i teraźniejszości, cz. 2. Rozprawy Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności ser. 3(7):270–380.

Malinowski, B. (2002) [1912]. Plemienne związki mężczyzn w Australii. W: B. Malinowski, Dzieła, t. 11, s. 393–404. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Malinowski, B. (2002a). Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, Kraków: Wydawnictwo Literackie. Wstęp i opracowanie G. Kubica.

Markowska, D. (1976). Rodzina w społeczności wiejskiej – ciągłość i zmiana. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Mead, M. ()1935. Sex and Temperament in Three Primitive Societies. New York: Morrow.

Obrębski, J. (1977). Struktura społeczna i rytuał we wsi macedońskiej, tłum. A. Engelking, W: A. Engelking (red.), Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, s. 71–88. Warszawa: Wydawnicto IFiS PAN.

Obrębski, J. (2005a). Czarownictwo Porecza Macedońskiego. W: A. Engelking (red.), Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, s. 25–52. Warszawa: Wydawnicto IFiS PAN.

Obrębski, J. (2005b). Skandal we wsi. W: A. Engelking (red.), Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, s. 53–70. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Okely, J. (2007). Gendered lessons in ivory towers. W: D.F. Bryceson, J. Okely , J. Webber (red.), Identity and Networks: Fashioning Gender and Ethnicity Across Cultures, s. 228–46. Oxford: Berghan Books.

Okely, J., H. Callaway (red.). (1992). Anthropology and Autobiography. London: Routledge.

Penn, S. (2003). Podziemie kobiet, tłum. H. Jankowska, Warszawa: Rosner i Wspólnicy.

Schumaker, L. (2008). Women in the field in the twentieth century: revolution, involution, devolution? W: H. Kuklick (red.), A New History of Anthropology, s. 277–92. Malden, MA: Blackwell.

Siemieńska, R. (2000). Czym była emancypacja dla kobiet przed 1989 rokiem? Ośka. Pismo Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych 2(11):60–63.

Sokolewicz, Z. (1988). Matka Boska w poskiej kulturze ludowej XIX i XX w. Etnografia Polska 32(1):289–303.

Sokolewicz, Z. (2011). Nauka po kobiecemu, etnologia i etnolożki.Wystąpienie podczas sesji “Płeć etnografii”, II Feministyczny Kongres Akademicki, Kraków, 26-28/09.

Sokolewicz, Z. (2014). Pierwsza, uznana, zapomniana, powraca … Cezaria Anna Baudouin de Courtenay, 1o voto Vasmer, 2o Ehrenkreutz, 3o Jędrzejewiczowa. W: G. Kubica , K. Majbroda (red.), Obserwatorki z wyobraźnią. Etnograficzne i socjologiczne pisarstwo kobiet, s. 153–65. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Thornton R.J., P. Skalník. (1993). Introduction. W: R.J. Thornton , P. Skalník (red.), The Early Writings of Bronisław Malinowski, s. 1–64. Cambridge: Cambridge University Press.

Tomicki R. (1981). Religijność ludowa. W: M. Biernacka, M. Frankowska , W. Paprocka (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 2, s. 29–70. Wrocław: Ossolineum.

Visweswaran, K. (1997). Histories of feminist anthropology. Annual Review of Anthropology 26: 591–621.

Whitehead T.L., M.E. Conaway. (1986). Introduction. W: T.L. Whitehead , M.E. Conaway (red.), Self, Sex, and Gender in Cross-Cultural Fieldwork, s. 1–15. Urbana: University of Illinois Press.

Wnuk-Lipiński, E. (2005). Socjologia życia publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.

Zadrożyńska, A. (1974). Zawarcie małżeństwa. Analiza systemu wartościowania. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Zawistowicz, K. (1958.) Społeczność wiejska. Doświadczenia i rozważania z badań w Zaborowie. Wyd. II, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Żarnowska, A., A. Szwarc. (2008). Wprowadzenie. W: A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc (red.), Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), s. 13–28. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2018-12-12

Jak cytować

1.
KUBICA, Grażyna. Kobiety i (nie)obecność problematyki płci i gender w polskim ludoznawstwie i antropologii społeczno-kulturowej. Szkic historyczno-autoetnograficzny. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego [online]. 12 grudzień 2018, T. 102, s. 155–184. [udostępniono 7.7.2025]. DOI 10.12775/lud102.2018.05.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 102 (2018)

Dział

100 LAT ETNOLOGII W NIEPODLEGŁEJ RZECZPOSPOLITEJ

Licencja

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

  • utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
  • wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
  • rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

 

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 982
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

antropologia płci, płeć, płeć kulturowa, gender, historia polskiej etnologii, kobiety w anthropologii, autoetnografia
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa