Łódzkie Studia Etnograficzne
Edukacja regionalna obok głównego nurtu – bliżej źródeł i wiedzy lokalnej. Przykłady działań na Dolnym Śląsku
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LSE.2020.59.05
Abstrakt
Wiedza lokalna jest w centrum zainteresowania etnologów od czasów Clifforda Geertza. Poszukiwanie lokalnej interpretacji kultur nie znalazło jednak odniesienia w tym, co z istoty swojej jest lokalne – czyli edukacji regionalnej. W tym bowiem obszarze dominuje „typ klasyczny” lokalnej pamięci przeszłości, czyli „region – naród”, a więc elementy edukacji regionalnej są jednocześnie ważnymi komponentami tożsamości narodowej. Na wielokulturowym Dolnym Śląsku powojenna edukacja regionalna była narzędziem propagandy
„powrotu ziem piastowskich do Macierzy” oraz ich z nią „zespolenia” (czyli homogenizacji kulturowej), obecnie zaś edukacja na temat regionu istnieje w wersji szczątkowej.
Te braki starają się niekiedy uzupełniać sami nauczyciele, w ramach swoich kompetencji i możliwości realizując z uczniami dodatkowe projekty, również korzystając z oferty kulturalnej
i edukacyjnej instytucji kultury. Do małych miejscowości docierają też animatorzy związani z organizacjami pozarządowymi. Autorki, w oparciu o doświadczenie i działania
Fundacji Ważka, prezentują przykłady pozaformalnej działalności edukacyjnej, w której etnologia wraz z „wiedzą lokalną” i jej narracjami pełnią kluczową rolę. W nawiązaniu do
własnych doświadczeń proponują również koncepcję edukacji regionalnej realizowanej oddolnie, partycypacyjnie, w bliskim kontakcie z terenem i bezpośrednim, międzypokoleniowym
przekazem.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Andruhovič, Û.Ì., Stasiuk, A. (red.) (2001). Moja Europa: Dwa eseje o Europie zwanej Środkową. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Berendt, E. (2014). Ale dom płynie… region wymyślony – historie prawdziwe. W: B. Fatyga, R. Michalski (red.), Kultura ludowa. Teorie-praktyki-polityki (s. 189–222). Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych.
Berendt, E. (red.). (2009–2014). Mom jo skarb. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT i Agencja Wydawnicza „ARGI”.
Bierut, J., Pęcherz K. (red.) (2015). Wrocław: pamiętam, że. Wrocław: Fundacja na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.
Bobrownicka, M. (2003). Pogranicza w centrum Europy: Slavica. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Browarny, W. (2019). Historie odzyskane: literackie dziedzictwo Wrocławia i Dolnego Śląska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Charmaz, K., Komorowska B., Konecki, K. (2013). Teoria ugruntowana: praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cichocki, P., Dudek, K., Rakowski, T., Sikora, S., Waszczyńska, K., Wieczorkiewicz, A., Zatorska, M. (red.) (2015). Oddolne tworzenie kultury. Perspektywa antropologiczna. Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
Cyfrowe Archiwum Dzierżoniowa – Audioprzewodnik. Pozyskano z: http://www.dzierzoniowskiearchiwum.pl/dhn/mapa.html.
Cyfrowe Archiwum Radia Wrocław. Pozyskano z: http://www.tu.prw.pl/.
Czekański, G. (red.) (2017). Dolny Śląsk: pamiętam powódź. Wrocław: Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Ośrodek Pamięć i Przyszłość.
Dahlig, P. (2015). Tradycje muzyczne jako składnik migracji. Na 70-lecie ekspatriacji i nowego zakorzeniania. W: H. Dumin (red.), Przestrzeń utracona, przestrzeń pozyskana. Materiały konferencyjne (s. 25–43). Jelenia Góra: Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze.
Dolny Śląsk – spoty promocyjne. Pozyskano z: http://www.umwd.dolnyslask.pl/aktualnosc/
single-view/artykul/nowe-miejsca-promuja-dolny-slask/.
Dolnośląskie Archiwum Tradycji DAT. Pozyskano z: http://dat.fundacjawazka.org./.
Fundacja Ważka. Pozyskano z: http://fundacjawazka.org.
Heine, A. (red.) (2008). Dolny Śląsk. Edukacja regionalna. Wrocław: Siedmioróg.
Herzig, A., Ruchniewicz, K., Ruchniewicz, M. (red.). (2012). Śląsk i jego dzieje. Wrocław: Wydawnictwo Via Nova.
Hirszowicz, M., Neyman, E. (2001). Społeczne ramy niepamięci. Kultura i Społeczeństwo, 3/4, 22–48.
Kaniowska, K. (2011). Metoda etnograficznych badań terenowych i poznanie w antropologii. W: T. Buliński, M. Kairski (red.), Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej (s. 277–290). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kledzik, E., Michalski, M., Praczyk, M. (2018). Nowe narracje o „Ziemiach Odzyskanych” – propozycje. W: E. Kledzik, M. Michalski, M. Praczyk (red.), „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji (s. 9–29). Poznań: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu.
Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kossak-Główczewski, K. (1994). Edukacja regionalna – pytania o realizację. W: J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej (s. 253–256). Poznań–Toruń: Wydawnictwo Edytor.
Kurkowska-Budzan, M. (2009). Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie: analiza współczesnej symbolizacji przeszłości. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Kurpiel, A. (2016). Pierwsi w Oleśnicy – mapa wspomnień. Miscellanea Oleśnickie, 2, 96–102.
Kuźnieców, J. (2011). W mojej małej ojczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Lamek, W. (red.) (2001–2005). Dolnośląskie ścieżki: kwartalnik metodyczny, 1–12. Wrocław: Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu.
Lynd, S. (2018). Oddolna historia mówiona. Wrocławski Rocznik Historii Mówionej. Wydanie specjalne, 117–25.
Majchrzak, J. (1955). Dolnośląskie pieśni ludowe. Wrocław: Wydział Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Rozgłośnia Polskiego Radia.
Nasalska, E. (2004). Polsko-niemieckie dyskursy edukacyjne: lata 1949–1999. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Otwarty System Archiwizacji OSA. Pozyskano z: https://archiwa.org/osa.
Portal Archiwistyki Społecznej. Pozyskano z: https://archiwa.org.
Portelli, A. (2018). Co stanowi o odmienności historii mówionej. Wrocławski Rocznik Historii Mówionej Wydanie specjalne, 23–38.
Projekt „Akademia Kolberga”. Pozyskano z: http://www.akademiakolberga.pl/.
Projekt „Mój MDM”. Pozyskano z: https://stocznia.org.pl/projekty/moj-mdm/.
Projekt „Oleśnickie memory”. Formularz do głosowania on-line. Pozyskano z: https://docs.
google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeyoNYMt1W-U_5zDXg6v93cqiGfW7zRVeQrUD-
d1huL9qwiSQ/viewform?fbclid=IwAR3ZBBLiSQxZtKH1j5mSDx2tT1-GgrPw7kqE5aKxs3nXRFV_
X4X4LZI2Nns.
Repsch, E., Skowroński, H. (red.) (2000). O edukacji regionalnej – dziedzictwie kulturowym w regionie. Zeszyt 24. Warszawa: MEN, Biblioteczka Reformy.
Ruchniewicz, M. (2006). Lata 1945–1948. W: W. Wrzesiński (red.), Dolny Śląsk. Monografia historyczna
(s. 625–674). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Ruchniewicz, M. (2007). Budowa kłodzkiej tożsamości regionalnej jako zadanie czasopisma „Ziemia Kłodzka” w latach 90. XX w. W: J. Nowosielska-Sobel (red.), Dolnoślązacy? Kształtowanie tożsamości mieszkańców Dolnego Śląska po II wojnie światowej (s. 61–71).
Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Siewior, K. (2018). Wielkie poruszenie: pojałtańskie narracje migracyjne w kulturze polskiej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Simonides, D. (1987). Wstęp. W: D. Simonides (red.), Etnologia i folklorystyka wobec tworzenia się nowego społeczeństwa na ziemiach zachodnich. Opole: Instytut Naukowo-Badawczy w Opolu.
Stasiuk, A. (2001) Dziennik okrętowy. W: Û.Ì. Andrychowič, A. Stasiuk (red.), Moja Europa. Dwa
eseje o Europie zwanej środkową. Wołowiec: Czarne.
Stodolna-Rybczyńska, A. (red.) (2008–2012). Dolnośląskie ścieżki. Kwartalnik metodyczny, 14–23.
Szpociński, A. (2006). Różnorodność odniesień do przeszłości lokalnej. W: T. Kwiatkowski, A. Szpociński
(red.), Przeszłość jako przedmiot przekazu (s. 51–66). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Śniechowska, B. (red.) (2016). Wrocławska książka kucharska. Wrocław: Biuro Festiwalowe IMPART.
Thum, G. (2007). Obce miasto – Wrocław 1945 i potem (przeł. M. Słabicka). Wrocław: Via Nova.
Tokarczuk, O. (2019). Bezimienny Krajobraz. W: A. Pankiewicz, M. Przybyłko (red.), Nieswojość (s. 173–180). Wrocław–Kraków: Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki.
Wrzesiński, W., Goliński, M. (red.) (2006). Dolny Śląsk. Monografia historyczna. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Refbacks
- There are currently no refbacks.