Estetyka Stanisława Witkiewicza z dzisiejszej perspektywy

Abstrakt

Stanisław Witkiewicz był twórcą wszechstronnym: zajmował się malarstwem, architekturą, literaturą, krytyką artystyczną, estetyką, etyką, myślą polityczną. W artykule analizowane są dwie sfery jego poglądów: na temat malarstwa i architektury w kontekście jego twórczości w tych dziedzinach sztuki. Ich wspólnym fundamentem było dążenie do patriotycznego nacechowania tych dziedzin sztuki. Po klęsce powstania styczniowego sztuka polska, najpierw poezja i muzyka, zaczęła pełnić rolę substytutu państwa w utrzymywaniu tożsamości narodowej, ożywianiu dążeń suwerennościowych i zaświadczaniu przed zagranicą o istnieniu polskiej kultury, a więc i polskiego narodu, jako słusznej podstawy do odzyskania własnego państwa. W dziedzinie estetyki i krytyki malarstwa stał się Witkiewicz rzecznikiem młodych malarzy, w tym i siebie jako malarza, dążących – z powodzeniem, jak się potem okazało – do dorównania malarstwu zachodnioeuropejskiemu. Jako estetyk architektury był twórcą opartej na dziedzictwie budownictwa ludowego górali podhalańskich koncepcji i praktyki stylu zakopiańskiego, który stał się pierwszym narodowym stylem w architekturze polskiej. Poglądy Witkiewicza w omówionych sferach pod pewnymi względami zachowują ciągle walor aktualności.