Stanisława Witkiewicza marzenia o Niepodległej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2018.002Słowa kluczowe
sztuka, artysta, góralszczyzna, polskość, plemienność, wojna, niepodległośćAbstrakt
Twórczość Stanisława Witkiewicza stanowi zamkniętą całość pod względem ideowo-artystycznym. Był malarzem, krytykiem sztuki, myślicielem, moralistą i działaczem społecznym. Jego walka o „nową sztukę” i krytykę od samego początku była walką o polskiego ducha. Wypracowany przez siebie program estetyczny Witkiewicz ściśle połączył z programem społecznym i narodowym. Za kwintesencję polskości czy też plemienności uznał styl zakopiański, który starał się podnieść do rangi stylu narodowego. W nim widział środek odnowy i zjednoczenia narodowego. Jednak pełnym wcieleniem polskości okazały się dopiero Legiony Piłsudskiego. Witkiewicz, wpisując czyn legionowy w przestrzeń mitu patriotycznego, budowanego na fundamencie romantycznym, czyni zeń najdoskonalszą realizację założeń stylu zakopiańskiego. Wprowadzając Legiony w przestrzeń sztuki, w ten sposób nobilitując i idealizując Piłsudskiego i jego żołnierzy, buduje własną legendę legionową. Mamy do czynienia ze szczególną estetyzacją rzeczywistości dokonaną w celach patriotycznych.
Bibliografia
Białokozowicz, Bazyli 1961. „Stanisław Witkiewicz wobec Lwa Tołstoja (nieznany list Witkiewicza)”. Przegląd Humanistyczny 4, 167–174.
Bończa-Tomaszewski, Nikodem 2006. Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brzozowski, Stanisław 1990. „Stanisław Witkiewicz”. W: Stanisław Brzozowski. Eseje i studia o literaturze. T. 1. Red. Henryk Markiewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dall, Lesław 1997. „Zwierzchność Gminy Zakopane Witkiewiczowi”. W: Zbigniew Moździerz (red.). Stanisław Witkiewicz. Człowiek – artysta – myśliciel. Materiały z sesji zorganizowanej w setną rocznicę śmierci artysty. Zakopane 20–22 października 1995. Zakopane: Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego.
Filipkowska, Hanna 1974. „Z problematyki mitu w literaturze Młodej Polski”. W: Hanna Kirchner, Zbigniew Żabicki (red.), Maria Renata Pragłowska (współprac.). Problemy literatury polskiej lat 1890–1939. Seria 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Grzymała-Siedlecki, Adam 1915. „Stanisław Witkiewicz”. Sfinks 6: 35–53; 7: 41–62.
Jabłońska, Teresa 2008. Styl zakopiański Stanisława Witkiewicza. Tłum. Anna Wende-Surmiak, Adrian Smith. Olszanica: Bosz.
Jakubowski, Jan Zygmunt 1971. „Stanisław Witkiewicz (próba portretu)”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma zebrane. T. 1: Sztuka i krytyka u nas. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kabata, Michał 1978. Warszawska batalia o nową sztukę („Wędrowiec” 1884–1887). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Korniłowicz, Tadeusz 1916. O Stanisławie Witkiewiczu. Kraków: nakł. autora (Drukarnia Narodowa).
Kosiński, Kazimierz 1928. Stanisław Witkiewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
Kosiński, Kazimierz 1937. Józef Piłsudski a literatura polska. Warszawa: Wydział Wychowania Polityczno-Obywatelskiego przy Zarządzie Głównym ZPOK.
Kossowska, Irena 2006. Stanisław Witkiewicz. http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-witkiewicz [12.09.2015].
Kwaśniewski, Krzysztof 1977. Społeczne rodowody bohaterów. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
Majda, Jan 1979. Góralszczyzna w twórczości Stanisława Witkiewicza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Moździerz, Zbigniew 1997. „Stanisław Witkiewicz (1851–1915). Szkic biograficzny”. W: Zbigniew Moździerz (red.). Stanisław Witkiewicz. Człowiek – artysta – myśliciel. Materiały z sesji zorganizowanej w setną rocznicę śmierci artysty. Zakopane 20–22 października 1995. Zakopane: Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego.
Moździerz, Zbigniew 2013. Architektura i rozwój przestrzenny Zakopanego 1600–2013. Zakopane: Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego.
Norwid, Cyprian Kamil 1971a. List do Józefa Łussakowskiego [z marca 1878]. W: Cyprian Kamil Norwid. Pisma wszystkie. Red. Juliusz Wiktor Gomulicki. T. 10: Listy 1873–1883. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Norwid, Cyprian Kamil 1971b. „Zmartwychwstanie historyczne”. W: Cyprian Kamil Norwid. Pisma wszystkie. T. 6: Proza. Red. Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nowakowska, Wanda 1970. Stanisław Witkiewicz teoretyk sztuki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nowakowska, Wanda 1972. „Wstęp”. W: Stanisław Witkiewicz. O sztuce, krytyce artystycznej, stylu zakopiańskim, wybitnych twórcach, sprawach narodowych i społecznych. Red. Wanda Nowakowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nowakowska, Wanda 1981. Narodowa funkcja sztuki w polskiej krytyce artystycznej 1863–1890. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
Okoń, Waldemar 1992. Sztuki siostrzane: malarstwo a literatura w Polsce w drugiej połowie XIX wieku. Wybrane zagadnienia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Olszaniecka, Maria 1984. Dziwny człowiek (o Stanisławie Witkiewiczu). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Olszaniecka, Maria 1996. „Kalendarium życia i twórczości”. W: Teresa Jabłońska (red.). Stanisław Witkiewicz 1851–1915. Kraków: Oficyna Artystów „Sztuka”, Zakopane: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego.
Olszewska, Maria Jolanta 2004. Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914–1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Paczoska, Ewa 1988. Krytyka literacka pozytywistów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Paczoska, Ewa 1992. „Spotkania naturalistów”. W: Janina Kulczycka-Saloni, Danuta Knysz-Rudzka, Ewa Paczoska (red.). Naturalizm i naturaliści w Polsce: poszukiwania, doświadczenia, kreacje. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Warsgraf”.
Piasecki, Zdzisław 1983. Stanisław Witkiewicz. Młodość i wczesny dorobek artysty. Warszawa–Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Piasecki, Zdzisław 1992. Stanisław Witkiewicz w „Wędrowcu” Antoniego Gruszeckiego. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich.
Piasecki, Zdzisław 1999. Stanisław Witkiewicz w kręgu ludzi i spraw sobie bliskich. Szkice nie tylko biograficzne. Opole: Uniwersytet Opolski.
Pycka, Anna Małgorzata 2010. Kreacje i poglądy Stanisława Witkiewicza na tle głosów epoki. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Ruskin, John 1900. Droga do sztuki. Tłum. Stanisław Koszutski. Warszawa: nakładem księgarni M. Borkowskiego.
Szacka, Barbara 2000. „Pamięć zbiorowa i wojna”. Przegląd Socjologiczny 49 (2): 11–28.
Sztachelska, Jolanta 2010. „Henryk Struve – estetyk doby przejściowej”. W: Henryk Struve. Wybór pism estetycznych. Red. Jolanta Sztachelska. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Tarnowski, Józef 2009. „Stanisław Witkiewicz – estetyk walczący”. W: Stanisław Witkiewicz. Wybór pism estetycznych. Red. Józef Tarnowski. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Tarnowski, Józef 2014. Wielki przełom. Studium z estetyki Stanisława Witkiewicza. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Tondos, Barbara 2004. Styl zakopiański i zakopiańszczyzna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Vražić, Małgorzata 2013. Stanisław Witkiewicz i Witkacy – dwa paradygmaty sztuki, dwie koncepcje kultury. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Wachowicz, Barbara 1997. „»Na łasce wichru i na woli burzy«. Gawęda o gnieździe rodzinnym, dzieciństwie i młodości wczesnej Stanisława Witkiewicza”. W: Zbigniew Moździerz (red.). Stanisław Witkiewicz. Człowiek – artysta – myśliciel. Materiały z sesji zorganizowanej w setną rocznicę śmierci artysty. Zakopane 20–22 października 1995. Zakopane: Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego.
Weiss, Tomasz 1966. Przełom antypozytywistyczny w Polsce w latach 1880–1890 (Przemiany postaw światopoglądowych i teorii artystycznych). Kraków: nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Witkiewicz, Stanisław 1912. Matejko. Lwów: Skł. gł. Księgarnia Gubrynowicza i Syna, Warszawa: Gebethner i Wolff.
Witkiewicz, Stanisław 1916. Stanisława Witkiewicza ostatnie słowa. Wyjątki z listów do siostry: sierpień 1914–sierpień 1915. Piotrków: Wydawnictwo Wiadomości Polskich.
Witkiewicz, Stanisław 1922. Stanisława Witkiewicza „Testament”. Wyjątki z listów do siostry: sierpień 1914–sierpień 1915. Oprac. Maria Witkiewiczówna. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Witkiewicz, Stanisław 1963a. „Bagno”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma tatrzańskie. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Witkiewicz, Stanisław 1963b. „Po latach”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma tatrzańskie. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Witkiewicz, Stanisław 1963c. „Tatry w śniegu”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma tatrzańskie. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Witkiewicz, Stanisław 1971a. „Mickiewicz jako kolorysta”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma zebrane. Oprac. Jan Zygmunt Jakubowski, Maria Olszaniecka. T. 1: Sztuka i krytyka u nas. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Witkiewicz, Stanisław 1971b. „Przedmowa do I wydania Sztuki i krytyki u nas”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma zebrane. Oprac. Jan Zygmunt Jakubowski, Maria Olszaniecka. T. 1: Sztuka i krytyka u nas. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Witkiewicz, Stanisław 1972. O sztuce, krytyce artystycznej, stylu zakopiańskim, wybitnych twórcach, sprawach narodowych i społecznych. Red. Wanda Nowakowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Witkiewicz, Stanisław 1974. „Dziwny człowiek”. W: Stanisław Witkiewicz. Pisma zebrane. T. 2: Monografie artystyczne, cz. 2. Oprac. Maria Olszaniecka. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Woźniakowski, Jacek 1996. „Dylematy życia i twórczości Stanisława Witkiewicza”. W: Stanisław Witkiewicz 1851–1915. Katalog wystawy monograficznej przygotowanej w Muzeum Tatrzańskim im. Dra Tytusa Chałubińskiego. Zakopane: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego, Kraków: Oficyna Artystów „Sztuka”.
Wójcik, Wiesław Aleksander 1997. „Witkiewicz i Sabała (o wzajemnych związkach)”. W: Zbigniew Moździerz. Stanisław Witkiewicz. Człowiek – artysta – myśliciel. Materiały z sesji zorganizowanej w setną rocznicę śmierci artysty. Zakopane 20–22 października 1995. Zakopane: Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego.
Ziejka, Franciszek 1977. W kręgu mitów polskich. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 790
Liczba cytowań: 0