„Przełomy, odrodzenia i upadki” w Długoszowej wizji dziejów ojczystych
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2018.04Słowa kluczowe
Jan Długosz, Roczniki, „przełomy”, „odrodzenia”, „upadki”, dzieje ojczyste, Annals, “breakthroughs”, “revivals”, “collapses”, national historyAbstrakt
Autor stara się zrekonstruować „przełomy, odrodzenia i upadki” w Rocznikach Jana Długosza. Wprawdzie kronikarz nie określił, co dla niego było przełomowe w dziejach ojczystych, ale wydaje się, że można podjąć próbę zdefiniowania tego, śledząc narrację dzieła oraz posiłkując się wiedzą o Długoszowej metodzie pisarskiej i sposobie myślenia. Konieczna jest także refleksja dotycząca tego, że kronikarska siatka pojęciowa nie wychodziła poza schemat średniowieczny, dlatego trudno oczekiwać od niego ocen lub propozycji zgodnych ze współczesnym rozumieniem poszczególnych problemów.
The author seeks to reconstruct “breakthroughs, revivals, and collapses” in The Annals of Jan Długosz. Although the chronicler did not specify turning points in the history of Poland, but it seems to be possible to find these breakthrough events by analysing the narrative and referring to the knowledge about Długosz’s writing method and way of thinking. It is also necessary to remember that the chronicle’s conceptual framework did not extend beyond a medieval mental frame, and for this reason it is difficult to expect him to formulate opinions and ideas corresponding to the contemporary understanding of individual problems.
Bibliografia
Źródła
Ioannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. I–XI/XII, Varsaviae 1964–2001, lib. XII: 1445–1461, lib. XII: 1462–1480, Cracoviae 2003, 2005
Opracowania
A. Barciak, Postrzeganie Śląska i Ślązaków przez Jana Długosza w Rocznikach czyli Kronikach sławnego Królestwa Polskiego, w: Jan Długosz – w kręgu badań historyków i literaturoznawców, red. T. Giergiel, Sandomierz 2017, s. 125–138
M. Biskup, Działalność dyplomatyczna Jana Długosza w sprawach pruskich w latach 1454–1466, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 141–167
M. Bobrzyński, S. Smolka, Jan Długosz, jego życie i stanowisko w piśmiennictwie, Kraków 1893
U. Borkowska, Historiograficzne poglądy Jana Długosza, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. 2: Referaty i komunikaty wygłoszone na międzynarodowej sesji w Krakowie w dniach 23 i 24 października 1980 r., red. S. Gawęda, Kraków 1985, s. 45–71
U. Borkowska, Św. Stanisław w koncepcji historii narodowej Jana Długosza, „Znak” 31, 1979, z. 4–5, s. 344–351
U. Borkowska, Treści ideowe w dziełach Jana Długosza. Kościół i świat poza Kościołem, Lublin 1983
U. Borkowska, Uniwersalizm i regionalizm w „Rocznikach” Jana Długosza, w: Uniwersalizm i regionalizm w kronikarstwie Europy Środkowo-Wschodniej. Średniowiecze – początek czasów nowożytnych, red. U. Borkowska OSU, Lublin 1996, s. 7–26
M. Cetwiński, Długosz: fabrykacja Bolesława Chrobrego, w: tenże, Drogi i bezdroża dziejopisarstwa, Olsztyn 2017, s. 24–33
I. Chrzanowski, Jan Długosz. Próba charakterystyki człowieka, w: tenże, Studia i szkice. Rozbiory i krytyki, t. 1, Kraków 1939, s. 25–42
J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964
M. Delimata, Królowa Rycheza w opinii kronikarzy i w polskiej historiografii, w: Nihil superfluum esse. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, red. J. Strzelczyk, J. Dobosz, Poznań 2000, s. 123–128
M. Delimata, Żona Popiela oraz Rycheza i Agnieszka jako przykłady złych małżonek władców. Uwagi w świetle polskich kronik (do początku XVI stulecia), w: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. D.A. Sikorski, A.M. Wyrwa, Poznań–Warszawa 2006, s. 251–262
W. Drelicharz, Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim, Kraków 2012
P. Dymmel, Tradycja rękopiśmienna Roczników Jana Długosza. Studium analityczne ksiąg X–XII, Warszawa 1992
S. Gawęda, Ocena niektórych problemów historii ojczystej w „Rocznikach” Jana Długosza, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 181–203
S. Gawlas, Świadomość narodowa Jana Długosza, „Studia Źródłoznawcze” 27, 1983, s. 3–64
J. Kłoczowski, Polacy a cudzoziemcy w XV wieku, w: Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, red. Z. Stefanowska, Warszawa 1974, s. 38–67
M. Koczerska, L’amour de la patrie et l’aversion pour la dynastie: example de Jan Dlugosz, historiographe des Jagellon, w: Les princes et l’histoire du XIVe au XVIIIe siècle. Actes du colloque organisé par l’Université de Versailles – Saint-Quentin et l’Institut Historique Allemand, Paris/Versailles, 13–16 mars 1996, red. Ch. Grell, W. Paravicini, J. Voss, Bonn 1998, s. 171–180
M. Koczerska, Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, „Studia Źródłoznawcze” 15, 1971, s. 109–140
J.B. Korolec, Problem cnót moralnych w „Komentarzu” Jana z Dąbrówki do „kroniki” Mistrza Wincentego, w: Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, red. T. Michałowska, Warszawa 1993, s. 57–67
S. Kot, Świadomość narodowa w Polsce w. XV–XVI, „Kwartalnik Historyczny” 52, 1938, s. 15–33
J. Krzyżaniakowa, Otoczenie intelektualne Jana Długosza, w: Jan Długosz w pięćsetną rocznicę śmierci. Materiały z sesji (Sandomierz 24–25 maja 1980), red. F. Kiryk, Olsztyn 1983, s. 31–44
J. Krzyżaniakowa, Pojęcie narodu w „Rocznikach” Jana Długosza. Z problemów świadomości narodowej w Polsce XV w., w: taż, „Nie ma historii bez człowieka”. Studia z dziejów średniowiecza, Poznań 2011, s. 189–205
J. Krzyżaniakowa, Pojęcie państwa i narodu w „Rocznikach” Jana Długosza, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. 2: Referaty i komunikaty wygłoszone na międzynarodowej sesji w Krakowie w dniach 23 i 24 października 1980 r., red. S. Gawęda, Kraków 1985, s. 73–83
J. Krzyżaniakowa, Wątki śląskie w Rocznikach Jana Długosza, w: Dawna historiografia śląska. Materiały z sesji naukowej odbytej w Brzegu w dniach 26–27 listopada 1977 r., red. K. Gajda, Opole 1980, s. 82–104
J. Mikulka, „Annales” Jana Długosza a Czechy, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 8, 1963, s. 19–38
J. Nikodem, Długosz o rządach andegaweńskich w Polsce, w: Jan Długosz – w kręgu badań historyków i literaturoznawców, red. T. Giergiel, Sandomierz 2017, s. 93–106
J. Nikodem, Zbigniew Oleśnicki w historiografii polskiej, Kraków 2001
J. Nikodem, Żmudź i Żmudzini w opinii Jana Długosza, w: Jan Długosz – 600. lecie urodzin. Region – Polska – Europa w jego twórczości, red. J. Maciejewski, P. Oliński, W. Rozynkowski, S. Zonenberg, Toruń–Bydgoszcz 2016, s. 49–60
J. Pieradzka, Genealogia biblijna i rodowód Słowian w pierwszej księdze „Annales” Jana Długosza, „Nasza Przeszłość” 8, 1958, s. 83–116
K. Pieradzka, Jan Długosz a Uniwersytet Jagielloński, „Małopolskie Studia Historyczne” 6, 1964, z. 3–4, s. 43–57
K. Pieradzka, Związki Długosza z Krakowem, Kraków 1975
M. Plezia, Pisarstwo Jana Długosza, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. 2: Referaty i komunikaty wygłoszone na międzynarodowej sesji w Krakowie w dniach 23 i 24 października 1980 r., red. S. Gawęda, Kraków 1985, s. 19–30
B. Przybyszewski, Kapituła Krakowska za kanonikatu Jana Długosza (1436–1480), w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 25–84
M. Rzepiela, Jeszcze o miejscu dziejów legendarnych polskiej historiografii średniowiecznej: Gall Anonim, Kadłubek, Długosz, w: Jan Długosz – w kręgu badań historyków i literaturoznawców, red. T. Giergiel, Sandomierz 2017, s. 53–57
W. Semkowicz-Zarembina, Autograf Długosza i jego warsztat w nowej edycji „Annales”, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 269–280
W. Semkowicz-Zarembina, Powstanie i dzieje autografu Annalium Jana Długosza, Kraków 1953.
K. Szafer, Wizerunek złej i dobrej władczyni w „Rocznikach” Jana Długosza, w: Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy. Prace ofiarowane prof. Alicji Karłowskiej-Kamzowej, red. A. Gąsiorowski, Poznań 1995, s. 89–94
W. Szelińska, Śląsk w piśmiennictwie Jana Długosza, Kraków 1993
P. Węcowski, Początki Polski w pamięci historycznej późnego średniowiecza, Kraków 2014.
P. Węcowski, Strata korony królewskiej po śmierci św. Stanisława w opinii pisarzy późnego średniowiecza, w: Christianitas romana. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Michałowskiemu, red. K. Skwierczyński, Warszawa 2009, s. 274–299
G. Wojciech-Masłowska, „Amor patrie” – „pro patria morti” i „ornamentum patriae” w polskich źródłach narracyjnych XV wieku, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, Poznań 1976, s. 485–492
J. Wolny, Krakowskie środowisko katedralne w czasach Jana Długosza (1431–1480), w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 85–107
I. Zarębski, Gesta Sbignei jako element ewolucji w genezie Annalium Jana Długosza, w: Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin, Warszawa 1960, s. 293–307
M. Zwiercan, Zainteresowania historyczne społeczności Uniwersytetu Krakowskiego w XV wieku, w: Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, red. T. Michałowska, Warszawa 1993, s. 41–56
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 273
Liczba cytowań: 0