Z działań polskiej dyplomacji we Francji w 1918 r. – memoriał Stanisława Gutowskiego do władz francuskich
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2016.018Słowa kluczowe
Stanisław Gutowski, Pierre de Margerie, dyplomacja polska, stosunki polsko-francuskieAbstrakt
Stanisław Gutowski pracował jako adwokat i dyplomata początkowo w służbie rosyjskiej, potem polskiej. Przed I wojną światową był związany z różnymi środowiskami politycznymi, najczęściej występował jednak jako delegat Polaków z „Litwy i Rusi”. W czasie wojny Gutowski działał aktywnie w Stanach Zjednoczonych i we Francji na rzecz niepodległości Polski. W artykule został omówiony jego nieznany memoriał do dyrektora politycznego we francuskim ministerstwie spraw zagranicznych Pierre’a de Margerie z 28 maja 1918 r. Dokument ten zatytułowany L’équilibre européen et la Pologne znajduje się w Archives du Ministere des Affaires Étrangeres Français w Paryżu. Jest on niewątpliwie ważny z punktu widzenia polskiej myśli politycznej i stanowi znaczący przyczynek do zabiegów polskiej dyplomacji o pozyskanie francuskiego sojusznika. Gutowski przedstawił tam analizę sytuacji międzynarodowej w końcowym etapie wojny, ze szczególnym uwzględnieniem polityki wielkich mocarstw oraz zawarł własne sugestie dotyczące miejsca Polski w stosunkach międzynarodowych, sytuacji w Rosji i przewidywanej przyszłości dla tego państwa, przyszłości Ukrainy, Austro-Węgier. Memoriał został omówiony w kontekście ówczesnej sytuacji międzynarodowej i działań Romana Dmowskiego i Erazma Piltza we Francji.
Bibliografia
Archives du Ministère des Affaires Étrangères Français w Paryżu, seria Correspondance politique et commerciale Europe 1918–1929, Pologne, t. 63, k. 4–83.
Centralne Archiwum Wojskowe w Rembertowie, wniosek Gutowskiego do KN o nadanie mu Krzyża lub Medalu Niepodległości, odrzucony przez Kapitułę 26. 06. 1938 [sygnatura akt 26. 06. 1938].
Batowski, H. (1982). Rozpad Austro-Węgier 1914–1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bułhak, W. (1992). Lednicki, Paderewski, Dmowski. Sprawa misji Stanisława Gutowskiego i genezy Polskiej Narodowej Komisji Wykonawczej oraz Komitetu Narodowego Polskiego (sierpień–wrzesień 1917). Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo--Wschodniej, t. XXVII, s. 46–56.
Bierzanek, R. (1964). Państwo polskie w politycznych koncepcjach mocarstw zachodnich 1917–1919. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Dmowski, R. (2008). Polityka polska i odbudowa państwa. Warszawa: Muzeum Niepodległości w Warszawie i Wydawnictwo ZP.
Florkowska-Frančić, H. i in. (1976). Polonia wobec niepodległości Polski w czasie I wojny światowej. Wrocław: Ossolineum.
Gaul, J. (2001). Na tajnym froncie. Działalność wydawniczo-informacyjna obozu niepodległościowego w latach 1914–1918. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB Andrzej Zasieczny.
Gmurczyk-Wrońska, M. (2013). Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939). Warszawa: Neriton.
Kamiński, M.K. (2001). Konflikt polsko-czeski 1918–1921. Warszawa: Neriton.
Kidzińska, A. (2005). Stosunki Erazma Piltza z francuskim MSZ podczas I wojny światowej.
Korwin-Milewski, H. (1993). Siedemdziesiąt lat wspomnień. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza Gryf.
Kumaniecki, K.W. (1924). Odbudowa państwowości polskiej: najważniejsze dokumenty 1912–1924. Warszawa: J. Czernecki.
Leczyk, M. (1966). Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jabłonowski, M., Cisowska-Hydzik, D. (red.). (2007). O niepodległą i granice, t. 6: Komitet Narodowy Polski Protokoły posiedzeń 1917–1919. Warszawa–Pułtusk: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Pajewski, J. (1978). Odbudowa państwa polskiego 1914–1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pajewski, J. (1978). Wokół sprawy polskiej. Paryż–Lozanna–Londyn 1914–1918. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Romer, E. (1989). Pamiętnik paryski (1918–1919). Wrocław: Ossolineum 1989.
Sibora, J. (2013). Dyplomacja polska w I wojnie światowej. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Śladkowski, W. (1976). Opinia publiczna we Francji wobec sprawy polskiej w latach 1914–1918. Wrocław: Ossolineum.
Wandycz, P. (1995). Erazm Piltz a koncepcje polityki środkowoeuropejskiej. W: A. Koryn, (red.), Międzymorze. Polska i kraje Europy Środkowo-Wschodniej XIX–XX wiek. Studia ofiarowane Piotrowi Łossowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (s. 215–226). Warszawa: Wydawnictwo IH PAN.
Waingertner, P. (2014). Geneza Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu i jego działalność w latach pierwszej wojny światowej oraz początki kształtowania się granic II Rzeczypospolitej. W: R.P. Żurawski vel Grajewski (red.), Rządy bez ziemi. Struktury władz na uchodźstwie. Warszawa: DIG.
Wereszycki, H. (1986). Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wędziagolski, K. (2007). Pamiętniki. Warszawa: ISKRY.
Wędrowski, J. (1980). Stany Zjednoczone a odrodzenie Polski. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec sprawy polskiej i Polski w latach 1916–1919. Wrocław: Ossolineum.
Willaume, M. (red.). Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wołos, M. (2015). „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892–1974). Bełchatów: Związek Strzelecki „Strzelec” Organizacja Społeczno-Wychowawcza. Jednostka Strzelecka nr 1001 im. gen. dyw. Janusza Głuchowskiego; Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie; Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego.
Wolikowska, I. (2007). Roman Dmowski. Człowiek, Polak, Przyjaciel. Wrocław: Wydawnictwo Nortom.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 299
Liczba cytowań: 0
