Z działań polskiej dyplomacji we Francji w 1918 r. – memoriał Stanisława Gutowskiego do władz francuskich
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2016.018Keywords
Stanisław Gutowski, Pierre de Margerie, dyplomacja polska, stosunki polsko-francuskieAbstract
Stanisław Gutowski pracował jako adwokat i dyplomata początkowo w służbie rosyjskiej, potem polskiej. Przed I wojną światową był związany z różnymi środowiskami politycznymi, najczęściej występował jednak jako delegat Polaków z „Litwy i Rusi”. W czasie wojny Gutowski działał aktywnie w Stanach Zjednoczonych i we Francji na rzecz niepodległości Polski. W artykule został omówiony jego nieznany memoriał do dyrektora politycznego we francuskim ministerstwie spraw zagranicznych Pierre’a de Margerie z 28 maja 1918 r. Dokument ten zatytułowany L’équilibre européen et la Pologne znajduje się w Archives du Ministere des Affaires Étrangeres Français w Paryżu. Jest on niewątpliwie ważny z punktu widzenia polskiej myśli politycznej i stanowi znaczący przyczynek do zabiegów polskiej dyplomacji o pozyskanie francuskiego sojusznika. Gutowski przedstawił tam analizę sytuacji międzynarodowej w końcowym etapie wojny, ze szczególnym uwzględnieniem polityki wielkich mocarstw oraz zawarł własne sugestie dotyczące miejsca Polski w stosunkach międzynarodowych, sytuacji w Rosji i przewidywanej przyszłości dla tego państwa, przyszłości Ukrainy, Austro-Węgier. Memoriał został omówiony w kontekście ówczesnej sytuacji międzynarodowej i działań Romana Dmowskiego i Erazma Piltza we Francji.
References
Archives du Ministère des Affaires Étrangères Français w Paryżu, seria Correspondance politique et commerciale Europe 1918–1929, Pologne, t. 63, k. 4–83.
Centralne Archiwum Wojskowe w Rembertowie, wniosek Gutowskiego do KN o nadanie mu Krzyża lub Medalu Niepodległości, odrzucony przez Kapitułę 26. 06. 1938 [sygnatura akt 26. 06. 1938].
Batowski, H. (1982). Rozpad Austro-Węgier 1914–1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bułhak, W. (1992). Lednicki, Paderewski, Dmowski. Sprawa misji Stanisława Gutowskiego i genezy Polskiej Narodowej Komisji Wykonawczej oraz Komitetu Narodowego Polskiego (sierpień–wrzesień 1917). Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo--Wschodniej, t. XXVII, s. 46–56.
Bierzanek, R. (1964). Państwo polskie w politycznych koncepcjach mocarstw zachodnich 1917–1919. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Dmowski, R. (2008). Polityka polska i odbudowa państwa. Warszawa: Muzeum Niepodległości w Warszawie i Wydawnictwo ZP.
Florkowska-Frančić, H. i in. (1976). Polonia wobec niepodległości Polski w czasie I wojny światowej. Wrocław: Ossolineum.
Gaul, J. (2001). Na tajnym froncie. Działalność wydawniczo-informacyjna obozu niepodległościowego w latach 1914–1918. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB Andrzej Zasieczny.
Gmurczyk-Wrońska, M. (2013). Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939). Warszawa: Neriton.
Kamiński, M.K. (2001). Konflikt polsko-czeski 1918–1921. Warszawa: Neriton.
Kidzińska, A. (2005). Stosunki Erazma Piltza z francuskim MSZ podczas I wojny światowej.
Korwin-Milewski, H. (1993). Siedemdziesiąt lat wspomnień. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza Gryf.
Kumaniecki, K.W. (1924). Odbudowa państwowości polskiej: najważniejsze dokumenty 1912–1924. Warszawa: J. Czernecki.
Leczyk, M. (1966). Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jabłonowski, M., Cisowska-Hydzik, D. (red.). (2007). O niepodległą i granice, t. 6: Komitet Narodowy Polski Protokoły posiedzeń 1917–1919. Warszawa–Pułtusk: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Pajewski, J. (1978). Odbudowa państwa polskiego 1914–1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pajewski, J. (1978). Wokół sprawy polskiej. Paryż–Lozanna–Londyn 1914–1918. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Romer, E. (1989). Pamiętnik paryski (1918–1919). Wrocław: Ossolineum 1989.
Sibora, J. (2013). Dyplomacja polska w I wojnie światowej. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Śladkowski, W. (1976). Opinia publiczna we Francji wobec sprawy polskiej w latach 1914–1918. Wrocław: Ossolineum.
Wandycz, P. (1995). Erazm Piltz a koncepcje polityki środkowoeuropejskiej. W: A. Koryn, (red.), Międzymorze. Polska i kraje Europy Środkowo-Wschodniej XIX–XX wiek. Studia ofiarowane Piotrowi Łossowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (s. 215–226). Warszawa: Wydawnictwo IH PAN.
Waingertner, P. (2014). Geneza Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu i jego działalność w latach pierwszej wojny światowej oraz początki kształtowania się granic II Rzeczypospolitej. W: R.P. Żurawski vel Grajewski (red.), Rządy bez ziemi. Struktury władz na uchodźstwie. Warszawa: DIG.
Wereszycki, H. (1986). Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wędziagolski, K. (2007). Pamiętniki. Warszawa: ISKRY.
Wędrowski, J. (1980). Stany Zjednoczone a odrodzenie Polski. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec sprawy polskiej i Polski w latach 1916–1919. Wrocław: Ossolineum.
Willaume, M. (red.). Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wołos, M. (2015). „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892–1974). Bełchatów: Związek Strzelecki „Strzelec” Organizacja Społeczno-Wychowawcza. Jednostka Strzelecka nr 1001 im. gen. dyw. Janusza Głuchowskiego; Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie; Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego.
Wolikowska, I. (2007). Roman Dmowski. Człowiek, Polak, Przyjaciel. Wrocław: Wydawnictwo Nortom.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Nicolaus Copernicus University fully respects the right to privacy and protection of personal data of all authors. The authors’ personal data is not used for commercial and/or marketing purposes.Stats
Number of views and downloads: 299
Number of citations: 0
