Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Biuletyn Polskiej Misji Historycznej

Obcy mężczyźni, obce kobiety. Postrzeganie siebie i innych w relacji z podróży Mikołaja von Popplau
  • Strona domowa
  • /
  • Obcy mężczyźni, obce kobiety. Postrzeganie siebie i innych w relacji z podróży Mikołaja von Popplau
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Nr 8 (2013): Biuletyn Polskiej Misji Historycznej /
  4. Studia i materiały

Obcy mężczyźni, obce kobiety. Postrzeganie siebie i innych w relacji z podróży Mikołaja von Popplau

Autor

  • Adam Krawiec Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Historii

DOI:

https://doi.org/10.12775/BPMH.2013.008

Słowa kluczowe

historia mentalności, historia kultury, podróże, opis podróży

Abstrakt

W artykule podjęto kwestię możliwości wykorzystania późnośredniowiecznej relacji z podroży jako przykładu ego-dokumentu. Podstawą rozważań jest relacja z podroży po Europie wrocławianina Mikołaja von Popplau (urodzonego około 1443 roku), odbytej w latach 1483–1486. Sporządzona przez Mikołaja po powrocie relacja, prawdopodobnie na podstawie wcześniejszych notatek, jest oceniana przez badaczy jako jedno z najbardziej interesujących źródeł tego typu, wyróżniające się obecnością wielu elementów osobistych. Pozwalają one na uchwycenie szeregu istotnych aspektów postrzegania siebie przez tego przedstawiciela społeczeństwa późnośredniowiecznej Europy Środkowej oraz przedstawicieli innych grup etnicznych i społecznych. W trakcie analizy tekstu zwrócono uwagę na konieczność rozpatrywania relacji von Popplaua w szerszym kontekście, biorąc pod uwagę późnośredniowieczne formy samopostrzegania. Za Evą Kormann można określić je jako heterologiczne, polegające na przedstawianiu siebie poprzez mówienie o innych (Bogu, rodzinie, innych członkach społeczeństwa). Wskazano, że podobna sytuacja ma miejsce także w przypadku von Popplaua, który (świadomie lub podświadomie) wykorzystywał opisy zwiedzanych krain oraz charakterystykę ich mieszkańców do ukazania własnych odczuć, kompleksów i aspiracji. W artykule zauważono, że w relacji von Popplaua zjawisko heterologicznej autoprezentacji występuje w mniejszym stopniu niż w większości jej współczesnych tekstów. Relatywnie dużo jest wypowiedzi w pierwszej osobie, omawiających bezpośrednio przeżycia autora i towarzyszące mu emocje. Wskazano także na znaczenie reguł kultury dworskiej, zasad wykształconych w pełnym średniowieczu i zachowywanych do czasów wczesnonowożytnych, dla jego sposobu myślenia oraz zachowania. Za kluczowe dla konstruowania tożsamości wywodzącego się ze śląskiego mieszczaństwa von Popplaua uznana została jego nobilitacja, do której doszło tuż przed jego wyruszeniem w podroż lub też na jej początku. Podroż po Europie, zgodna z ówczesnymi standardami wyprawy rycerskiej, miała służyć do utrwalenia i potwierdzenia jego nowej, szlacheckiej tożsamości. Także sposób postrzegania przez niego mieszkańców zwiedzanych krajów jest w znacznym stopniu podporządkowany kryteriom statusu społecznego. Porównanie relacji z europejskiej podroży von Popplaua z zachowanymi dokumentami związanymi z jego późniejszym poselstwem do Moskwy pozwala stwierdzić, że mamy tu do czynienia z faktycznym zapisem sposobu postrzegania otoczenia, nie zaś z autorską kreacją nastawioną na zaspokojenie oczekiwań odbiorcy. W relacji von Popplaua występują także wyraźne elementy postrzegania i konceptualizowania opisywanej rzeczywistości w kategoriach etnicznych. Wydaje się jednak, że w procesie konstruowania własnej tożsamości przez von Popplaua aspekt etniczno-terytorialny (bycie Niemcem) jest wprawdzie obecny, lecz stoi na dalszym planie, za czynnikiem społecznym (bycie rycerzem, szlachcicem) i religijnym (bycie katolikiem). W artykule zwrócona również została uwaga na sposób opisywania kobiet przez von Popplaua oraz na jego ambiwalentny stosunek do tej płci.

Bibliografia

Źródła archiwalne / Archivalische Quellen /Archival Sources

Des Böhmischen Herrn Leos von Rožmital Ritter- Hof- und Pilger-Reise durch die Abendlande 1465–1467. Beschrieben von zweien seiner Begleiter, (1844).

Reisebeschreibung Niclas von Popplau Ritters, bürtig von Breslau, hg. v. P. Radzikowski, (1998).

Literatura / Literatur / Literature

Bodeker H.E., Bauerkamper A., Struck B., Einleitung: Reisen als kulturelle Praxis, in: Die Welt erfahren. Reisen als kulturelle Begegnung von 1780 bis heute, hg. v. H.E. Bodeker, A. Bauerkamper, B. Struck, (2004), S. 9–30.

Harbsmeier M., Reisebeschreibungen als mentalitätsgeschichtliche Quellen. Überlegungen zu einer historisch-anthropologischen Untersuchung frühneuzeitlicher Reisebeschreibungen, in: Reiseberichte als Quellen europäischer Kulturgeschichte, hg. v. A. Mączak, H.J. Teuteberg, (1982), S. 1–31.

Kormann E., Ich, Welt und Gott. Autobiographik im 17. Jahrhundert, (2004).

Leed E.J., Die Erfahrung der Fremde. Reisen von Gilgamesh bis zum Tourismus unserer Tage, (1993).

Olejniczak V., Heterologie. Konturen frühneuzeitlichen Selbstseins jenseits von Autonomie und Heteronomie, „Zeitschrift fur Literaturwissenschaft und Linguistik“, 26 (1996), S. 6–36.

Paravicini W., Der Fremde am Hof. Nikolaus von Popplau auf Europareise 1483–1486, in: Fürstenhöfe und ihre Außenwelt. Aspekte gesellschaft licher und kultureller Identität im deutschen Spätmittelalter, hg. v. T. Zotz, (2004).

Paravicini W., Fakten und Fiktionen. Das Fegefeuer des hl. Patrick und die europäische Ritterschaft im späten Mittelalter, in: Jean de Mandeville in Europa. Neue Perspektiven in der Reiseliteraturforschung, hg. v. E. Bremer, (2007), S. 111–166.

Paravicini W., Von der Heidenfahrt zur Kavalierstour. Über Motive und Formen adligen Reisens im späten Mittelalter, in: Wissensliteratur im Mittelalter und in der Frühen Neuzeit, hg. v. H. Brunner, N.R. Wolf, 13 (1993), S. 91–130.

Radzikowski P., Vorwort, in: Reisebeschreibung Niclas von Popplau Ritters, bürtig von Breslau, hg. v. P. Radzikowski, (1998), S. 5–21.

Ranft A., Die Hofesreise im Spätmittelalter, in: Grand Tour. Adeliges Reisen und europäische Kultur vom 14. bis zum 18. Jahrhundert, hg. v. R. Babel, W. Paravicini, (2005), S. 89–103.

Reichert F., Erfahrung der Welt. Reisen und Kulturbegegnung im späten Mittelalter, (2001).

Schulz A., Erzähltheorie in mediävistischer Perspektive, hg. v. M. Braun, A. Dunkel, J.-D. Muller, (2012).

Schulze W., Ego-Dokumente: Annäherung an den Menschen in der Geschichte? Vorüberlegungen für die Tagung „Ego-Dokumente“, in: Ego-Dokumente. Annäherung an den Menschen in der Geschichte, hg. v. W. Schulze, (1996), S. 11–32.

Zahnd U.M., Von der Heiliglandfahrt zur Hofreise. Formen und Funktionen adeliger und patrizischer Bildungsreisen im spätmittelalterlichen Bern, in: Grand Tour. Adeliges Reisen und europäische Kultur vom 14. bis zum 18. Jahrhundert, hg. v. R. Babel, W. Paravicini, (2005), S. 73–88.

Biuletyn Polskiej Misji Historycznej

Pobrania

  • PDF (Deutsch)

Sklep wydawnictwa:

Przejdź do sklepu

Opublikowane

2013-09-24

Jak cytować

1.
KRAWIEC, Adam. Obcy mężczyźni, obce kobiety. Postrzeganie siebie i innych w relacji z podróży Mikołaja von Popplau. Biuletyn Polskiej Misji Historycznej [online]. 24 wrzesień 2013, nr 8, s. 255–280. [udostępniono 1.7.2025]. DOI 10.12775/BPMH.2013.008.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Nr 8 (2013): Biuletyn Polskiej Misji Historycznej

Dział

Studia i materiały

Licencja

Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.

Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego  iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).

Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1198
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

historia mentalności, historia kultury, podróże, opis podróży
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa