Jezus w początkowej fazie judaizmu naukowego
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2021.010Słowa kluczowe
apologia, dialog, Jezus, judaizmAbstrakt
Artykuł dotyczy początkowej fazy judaizmu naukowego w relacji do Jezusa. W XIX wieku niektórzy europejscy Żydzi przerwali swoje tradycyjne milczenie o najważniejszej ziemskiej postaci chrześcijństwa. Przede wszystkim zaczęli oni czytać Nowy Testament, traktując go w kategorach niezbędnego źródła na tym polu. Odkryli, że Jezus był prawdziwie żydowski. Niektórzy z nich (I.M. Jost, M. Zipser, L. Philippson, I.M. Rabbinowicz, A. Geiger, H. Rodrigues, M. Duschak, E. Grünebaum, M. Güdemann, A.A. Weill, E. Soloweyczyk, S. Hirsch) umieścili Go w centrum judaizmu, nawet jako faryzeusza, a niektórzy (J.L. Saalschütz, H. Graetz, J. Hamburger, E. Benamozegh, K. Magnus) ulokowali Go na obrzeżach judaizmu, np jako esseńczyka. W ten sposób chrześcijańska apologia, zwana tradycyjnie “Contra/Adversus Judaeos”, zyskała nowy konstruktywny i dynamiczny początek.Bibliografia
Anonimowo, The Existence of Christ Disproved By Irresistible Evidence, In A Series of Letters, From A German Jew. [30 Letters]. Jesus Christ, London [bez roku wydania].
Bäck S., Geschichte des jüdischen Volkes und seiner Litaratur vom babylonischen Exile bis auf die Gegenwart, Frankfurt am Main 1906.
Benamozegh E., Israele e l`umanità. Studio sul problema della religione universale, red. M.C. Morselli i M. Cunz, Genova 2016.
Benamozegh E., L`origine dei dogmi Cristiani, red. M.C. Morselli, Genova 2016.
Ben-Eliyahu E., Cohn Y., Millar F., Handbook of Jewish Literature From Late Antiquity, 135-700 CE, Oxford 2012.
Biographisches Handbuch der Rabbiner, red. M. Brocke, J. Carlebach, Teil 1: Die Rabbiner der Emanzipationszeit in den deutschen, böhmischen und großpolnischen Ländern 1781-1871, red. C. Wilke, München 2004, s. 386-388.
Biographisches Handbuch der Rabbiner, red. M. Brocke, J. Carlebach, Teil 2: Die Rabbiner im Deutschen Reich 1871-1945 mit Nachträgen zu Teil 1, red. K.N. Jansen, J.H. Fehrs i V. Wiedner, München 2009.
Boyarin D., The Jewish Gospels. The Story of the Jewish Christ, New York 2012.
Cassel D., Lehrbuch der jüdischen Geschichte und Literatur, Leipzig 1879.
Catane M., Rabbinowicz, Israel Michel, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t.17, s. 31-32.
Charlesworth J.H., The Dead Sea Scrolls and the Historical Jesus, w: Jesus and the Dead Sea Scrolls, red. tenże i in., London 1992, s. 1-74.
Cohen J. Les Déicides. Examen de la divinté de Jésus-Christ et de l`église chrétienne au point de vue du judaïsme, Paris 1861.
Cutter C., Cassel, David, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 4, s. 507-508.
Derenbourg J., Essai sur l'Histoire et la Géographie de la Palestine, d`après les Thalmuds et les autres sources rabbiniques, I: Histoire de la Palestine depuis Cyrus Jusqu`à Adrien, Paris 1867.
Duschak M., Die Moral der Evangelien und des Talmuds: eine vergleichende Studie im Geiste unserer Zeit, Brünn 1877.
Ettinger S., Pyka M., Graetz, Heinrich, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 8, s. 26-29.
Falk H., Jesus the Pharisee. A New Look at the Jewishness of Jesus, Eugene 2003.
Flusser D., The Sage from Galilee. Rediscovering Jesus` Genius, Grand Rapids – Cambridge 2007, wyd. IV.
Geiger A., Das Judenthum und seine Geschichte. In zwölf Vorlesungen, Breslau 1864.
Glatzer N.N., Pelger G., Zunz, Leopold, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 21, s. 684-688.
Graetz H., Historja Żydów, tł. S. Szenhak, Warszawa 1929, t. I-II-III.
Grünebaum E., Die Sittenlehre des Judenthums Anderen Bekanntnissen Gegenüber Nebst dem Geschichtlichen Nachweise über Enstehung des Pharisäismus und Dessen Verhältnis zum Stifter der Christlichen Religion, Mannheim 1867.
Guetta A., Benamozegh, Elijah Ben Abraham, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 3, s. 317-318.
Güdemann M., Nächstenliebe. Ein Beitrag zur Erklärung des Matthäusevangeliums, Wien 1890.
Haberman J.O., Hirsch, Samuel, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 9, s. 132-133.
Hamburger J., Jesus von Nazaret. Geschichtliche, objektive Darstellung seines Lebens, Wirkens und Todes, Berlin 1895.
Heschel S., Abraham Geiger and the Jewish Jesus, Chicago 1998.
Hess M., Rom und Jerusalem, Leipzig 1899, wyd. II.
Hirsch S., Die Religionsphilosophie der Juden oder das Prinzip der jüdischen Religionsanschauung und sein Verhältniβ zum Heidenthum, Christenthum und zur absoluten Philosophie dargestellt und mit erläuterten Beweisstellen aus der heiligen Schrift, den Talmudim und Midraschim versehen, Leipzig 1842.
Joël M., Blicke in die Religionsgeschichte zu Anfang des zweiten christlichen Jahrhunderts mit Berücksichtigung der angränzenden Zeiten. II. Abtheilung: Der Conflict des Heidenthums mit dem Christenthume in seinem Folgen für das Judenthum, Breslau 1883.
Jost I.M., Geschichte der Israeliten seit der Zeit der Maccabäer bis auf unsere Tage nach den Quellen bearbeitet, Berlin 1820, t. I.
Jost I.M., Geschichte des Judenthums und seiner Sekten, Leipzig 1857, t. I.
Kroner T., Geschichte der Juden von Esra bis zur Jetztzeit, für Volksschulen und höhere Lehranstalten, wyd. II, Frankfurt am Main 1899.
Kulisher M., Das Leben Jesu eine Sage von dem Schicksale und Erlebnissen der Bodenfrucht, insbesondere der sogenannten palästinensischen Erstlingsgarbe, die am Passahfeste im Tempel dargebracht wurde, Leipzig 1876.
Lindeskog G., Die Jesusfrage im neuzeitlichen Judentum. Ein Beitrag zur Geschichte der Leben-Jesu-Forschung, Darmstadt 1973.
Lapide P.E., Hebrew in the Church. The Foundations of Jewish-Christian Dialogue, tłum. z hebr. E.F. Rhodes, Grand Rapids 1984.
Maccoby H., Jesus the Pharisee, London 2003.
Magnus, Lady Outlines of Jewish History. Completely Revised and Brought Up To 1948, London 1958.
Maier J., Jesus von Nazareth in der talmudischen Überlieferung, Darmstadt 1978.
Maślak-Maciejewska A., Między ortodoksją a umiarkowaną reformą – rabin i kaznodzieja Moritz Duschak (1815-1890) i jego poglądy na judaizm, „Kwartalnik Historii Żydów” (2017) 3, s. 443-469.
Parchem M., Ostateczne zwycięstwo Boga w walce między dobrem a złem w świetle pism z Qumran, Warszawa 2008.
Philippson L., Die Entwickelung der religiösen Idee im Judenthume, Christenthume und Islam: in zwölf Vorlesungen über Geschichte und Inhalt des Judenthums dargestellt, Leipzig 1847.
Philippson L., Haben wirklich die Juden Jesum gekreuzigt?, Leipzig 1901.
Pilarczyk K., Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali. Wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne, Kraków 2009.
Pyka M., Jost, Isaac Marcus, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 11, s. 463-464.
Rabbinowicz J.M., Le role de Jésus et des apotres, Bruxelles 1866.
Ratzinger J./Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. I: Od chrztu w Jordanie do Przemienienia, tłum. W. Szymona, Kraków 2007.
Rodrigues H., Les Origines du Sermon de la Montagne, Paris 1868.
Rodrigues H., Le Roi des Juifs, Paris 1870.
Saalschütz J.L., Zur Versöhnung der Confessionen, oder Judenthum und Christenthum, in ihrem Streit und Einklang, Königsberg 1844.
Saalschütz J.L., Das Mosaische Recht nebst der vervollständigenden thalmudisch-rabbinischen Bestimmungen. Für Bibelforscher, Juristen und Staatsmänner, Berlin 1853.
Salvador G., J. Salvador. Sa vie, ses oeuvres et ses critiques, Paris 1881.
Salvador J., Jesus-Christ et sa doctrine: histoire de la naissance de l`église, de son organisation et de ses progrès pendant le premier siècle, Paris 1838, t. I-II.
Schäfer P., Jesus in the Talmud, Princeton and Oxford 2007.
Singer I., Kahn J., Rodrigues, Hippolyte, w: Jewish Encyclopedia (New York 1901-1906), red. zb., http://jewishencyclopedia.com, vol. 10, s. 440.
Slonimsky N., Kreinin Y., Weill, Alexandre Abraham, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 20, s. 713-714.
Slutsky Y., Kulisher, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 12, s. 383-384.
Soloweyczyk E., Harvq Lvq Kol Koré (Vox clamantis). La Bible, le Talmud et l’Évangile. Évangile de Mathieu, Paris 1975.
Stegemann H., Esseńczycy z Qumran, Jan Chrzciciel i Jezus, tłum. Z. Małecki i A. Tronina, Kraków – Mogilany 2002.
Stern D.H., Messianic Judaism. A Modern Movement with an Ancient Past, Clarksville 2007.
Weill A.A., Moïse, le Talmud et l’Évangile, Paris 1891.
Wróbel M.S., Jezus i Jego wyznawcy w Talmudzie. Analiza tekstologiczna, historyczna i socjologiczna, Lublin 2013.
Wurmbrand M., Saalschuetz, Joseph Lewin, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 17, s. 614.
Yaron B., Zipser, Majer, w: Encyclopaedia Judaica, red. F. Skolnik, M. Berenbaum, Detroit i in. 2007, wyd. II, t. 21, s. 639.
Zipser M., The Sermon on the Mount Reviewed in an Essay on the Talmud and the Gospels, London 1852.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Teologia i Człowiek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 605
Liczba cytowań: 0
