Liturgia szczytem i źródłem modlitwy uczniów Chrystusa w Kościele starożytnym
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2021.007Słowa kluczowe
liturgia, liturgia godzin, modlitwa nieustanna, modlitwa prywatna, pobożność, pory dnia i nocyAbstrakt
Myśl przewodnią artykułu stanowi kwestia relacji, jaka zachodzić powinna pomiędzy liturgią i modlitewną pobożnością prywatną chrześcijan. Sobór Watykański II zdefiniował liturgię jako szczyt, do którego ma prowadzić wszystko, czym Kościół żyje na co dzień, oraz jako źródło, które zasila wciąż nową energią jego życie i działanie. Naukę tę sobór – przez umiejętny powrót do źródeł – wydedukował z przebogatej Tradycji Kościoła, osadzonej na skale, którą jest Jezus, następnie zaś – począwszy od chrześcijańskiej starożytności – mozolnie utwierdzanej i gruntowanej przez pokolenia wierzących w Chrystusa. Choć proces owego utwierdzania i gruntowania Tradycji Kościoła trwa nieprzerwanie i dosięga czasów nam współczesnych, to treść artykułu skupia naszą uwagę jedynie na najbardziej pierwotnym jego etapie, a więc na chrześcijańskiej starożytności, czyli na dziejach Kościoła apostolskiego (okres pokrywający się mniej więcej z I wiekiem), w trakcie których treść owej Tradycji była dopiero i jeszcze konstytuowana, oraz na najstarszej fazie dziejów Kościoła poapostolskiego (okres od II do początków V wieku), w trakcie której treść Tradycji apostolskiej zaczęła być (i jest wciąż) przez Kościół zachowywana.Bibliografia
Bać T., Początki liturgii godzin – modlitwa wspólnoty chrześcijańskiej w pierwszych wiekach, w: Liturgia uświęcenia czasu – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii godzin, red. J. Hadalski, Poznań: Hlondianum 2017, s. 79–84.
Ćwikliński H., Anachoreci, w: Encyklopedia katolicka, t. I, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1985, kol. 474–475.
Didache, w: Pierwsi świadkowie (Biblioteka Ojców Kościoła 10), wstęp. przekład i oprac. M. Starowieyski, Kraków: Wydawnictwo M 2010, s. 33–44.
Dillon R.J., Atti degli Apostoli, w: Nuovo grende commentario biblico, red. R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, Brescia: Queriniana 1997, s. 943–1003.
Gerken A., Teologia Eucharystii, tłum. S. Szczyrbowski, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. 1977.
Gigilewicz E., Kościół pierwotny, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, red. B. Migut, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kol. 1052–1053.
Ginter G., Odnowa w Kościele. Rozważanie oparte na adhortacjach apostolskich Jana Pawła II, http://mateusz.pl/mt/10lat/gg-owk.htm (dostęp: 22.08.2020).
Gryglewicz F., Komentarz do Dz 2,42-47, w: Komentarze biblijne do czytań mszalnych. Rok A, red. J. Homerski, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1981, s. 58–59.
Hipolit Rzymski, Tradycja Apostolska, wstęp, przekład, komentarz H. Paprocki, „Studia Theologica Varsaviensia” 14 (1976) nr 1, s. 145–169.
Janicki J.J., Historia Eucharystii w pierwszych wiekach chrześcijaństwa w świetle wybranych źródeł (II–IV w.), „Textus et Studia” 4 (2015) nr 4, s. 95–126.
Jeremias J., Die Abendmahlsworte Jesu, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 19674.
Kard. Burke krytykuje teologiczne błędy ,,Querida Amazonia” https://www.fronda.pl/a/kard-burke-krytykuje-teologiczne-bledy-querida-amazonia,141247.html (dostęp: 12.03.2020).
Klemens Rzymski, List do Kościoła w Koryncie, w: Pierwsi świadkowie, s. 51–87.
Konstytucje apostolskie, w: Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii, Prawo kanoniczne św. Apostołów, Kary świętych Apostołów dla upadłych, Euchologion Serapiona (Synody i kolekcje praw 2), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków: Wydawnictwo WAM 2007, s. 1*–293*.
Kunzler M., Liturgia Kościoła (Amateca: Podręczniki teologii katolickiej 10), tłum. i oprac. L. Balter, Poznań: Pallottinum 1999.
Leclercq J., U źródeł duchowości Zachodu. Etapy rozwoju i elementy stałe (Źródła monastyczne 49), tłum. S. Sztuka, red. nauk. i posł. T.M. Gronowski, Kraków–Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów 2009.
Léon-Dufour X., Słownik Nowego Testamentu, przekł. i oprac. K. Romaniuk, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha 1981.
Lewek A., Objawienie Boże a ewangelizacja według Vaticanum II, „Studia Theologica Varsaviensia” 31 (1993) nr 2, s. 155–195.
Ławreszuk M., Nabożeństwo chrześcijańskie w IV wieku na podstawie „Konstytucji Apostolskich”, „Elpis” 12 (2012), s. 133–153.
Marrou H.I., Od prześladowań za Dioklecjana do śmierci Grzegorza Wielkiego (303–604), w: Historia Kościoła, t. I: Od początków do roku 600, red. J. Daniélou, H.I. Marrou, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1986, s. 177–340.
Mickiewicz F., Ewangelia według świętego Łukasza: rozdziały 12–24 (Nowy Komentarz Biblijny III/2), Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2012.
Mnich. Rozmowa z Dom Antoinem Forgeotem OSB, opatem seniorem Fontgomabault, rozm. P. Milcarek, „Christianitas” 70 (2017), s. 107–123.
Nabzdyk Z., Modlitwa – źródło i wyraz duchowości, w: Teologia duchowości katolickiej, red. W. Słomka, M. Chmielewski, J. Misiurek, A.J. Nowak, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1993, s 124–147.
Ogólne wprowadzenie do Liturgii Godzin, w: Liturgia Godzin. Codzienna modlitwa ludu Bożego, t. I: Okres Adwentu. Okres Narodzenia Pańskiego, Poznań: Pallottinum 2006, s. 23–98.
Olszewski D., Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, Katowice: Księgarnia św. Jacka 1982.
Pliniusz do Trajana, w: Pierwsi świadkowie, s. 361–363.
Porosło K., Przestrzeń między palcami, https://www.naszczas.pl/duch/przestrzen-miedzy-palcami/ (dostęp: 31.03.2020).
Ratzinger J. / Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. II: Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, Kielce: Jedność 2006.
Romaniuk K., Jankowski A., Stachowiak L., Komentarz praktyczny do Nowego Testamentu, t. I, Poznań–Kraków: Pallottinum–Tyniec 1999.
Rubinkiewicz R., Komentarz do Łk 18,9-14, w: Komentarze biblijne do czytań mszalnych. Rok C, red. S. Łach, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1981, s. 198–199.
Schneider G., Die Apostelgeschichte, Teil 2: Kommentar zu Kap. 9,1–28,31 (Herders theologischer Kommentar zum Neuen Testament 5), Freiburg im Breisgau–Basel–Wien: Herder 1982.
Sczaniecki P., Msza po staremu się odprawia, Tyniec–Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów 20092.
Starowieyski M., Dlaczego Kościół starożytny?, https://teologiapolityczna.pl/marek-starowieyski-dlaczego-kosciol-starozytny#_ftnref1 (dostęp: 14.03.2020).
Starożytność, w: Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. VI: S–Z, red. B. Petrozolin-Skowrońska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 31.
Stypułkowska B., Perspektywy dla dziewic konsekrowanych żyjących w świecie wynikające z duchowości monastycznej, „Analecta Cracoviensia” 48 (2016), s. 195–222.
Taft R.F., La liturgia delle ore in oriente e occidente. Le origini dell’ufficio e il suo significato per oggi, Roma: Edizioni Lipa 2001.
Żądło A., Pascha Jezusa i jej uobecnienie w liturgii, w: Quod itaque Redemptoris nostri conspicuum fuit, in sacramenta transivit. Sakramenty w misterium Kościoła. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Czesławowi Krakowiakowi z okazji siedemdziesiątych urodzin, red. B. Migut, Z. Głowacki, W. Pałęcki, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, s. 69–80.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Teologia i Człowiek

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 950
Liczba cytowań: 0