Antiochia i Aleksandria. Z dziejów relacji apostolskich Kościołów Syro-Mezopotamskiego i Koptyjskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2018.043Słowa kluczowe
Asyryjczycy, Koptowie, chrześcijaństwo, Egipt, SyriaAbstrakt
W artykule przedstawiono ogólny zarys kontaktów między Antiochią i Aleksandrią, czyli między chrześcijanami Syro-Mezopotamii i Egiptu. Pominięto krótkie okresy, w których trony obu patriarchatów zajmowali arianie. Nie uwzględniono też powstałych po Soborze Chalcedońskim paralelnych patriarchatów procesarskich, czyli „melkickich” oraz stopniowo wyodrębnionych w wiekach XV–XVII zarówno Kościoła maronickiego (z macierzystego Kościoła Antiochii), jak i Kościołów unickich (z obu Kościołów Antiochii i Aleksandrii). Zakres tych relacji obejmował wymianę patriarchów i trwające do dziś zgodne stanowiska w kwestiach dogmatów wiary, a także udzielanie sobie nawzajem wsparcia i schronienia w czasach prześladowań, szczególnie po Soborze Chalcedońskim i wreszcie wciąż widoczne wspólne elementy w liturgii i praktykach religijnych.
Bibliografia
Abūnā A., Adab al-luġa al-ārāmiyya [Literatura języka aramejskiego], Bejrut 1996.
Abūnā A., Šuhadā’ al-mašriq [Męczennicy Wschodu], t. 1, Bagdad 1985.
Armala I., As-Syriān fī al-quṭr al-miṣrī [Asyryjscy chrześcijanie w Egipcie], Bejrut 1925.
Armala I., Tārīẖ al-kanīsa as-syriāniyya, Bejrut 1996.
Atanazy Aleksandryjski, św., Żywot świętego Antoniego. Św. Antoni Pustelnik. Pisma, Z. Brzo-zowska i inni (tłum.), E. Wipszycka (wstęp i komentarz), Warszawa 1987.
Atiya A. S., Historii Kościołów Wschodnich, Warszawa 1978.
Bār‘Ebrāyā, Hūdōyē, Glane/Losser, Holandia 1986.
Bār‘Ebrāyā (Ibn al-‘Ibrī), Tārīẖ az-zamān [Historia czasów], Bejrut 1986.
Barṣaum, Iġnāṭiyyos Afrem I, Al-Lu’lu’ al-manṯūr fī tārīẖ al-‘ulūm wa-l-ādāb as-syriāniyya [Rozsypane perły w historii nauki i literatury syryjskiej], Bagdad 1976.
Barṣaum, Iġnāṭiyyos Afrem I, Geschichte der syrischen Wissenschaften und Litetatur (tłu-maczenie z arabskiego G. Toro i A. Gorgis), Wiesbaden 2012.
Baumer Ch., The Church of the East. An Illustrated History of Assyrian Christianity, London–New York 2008.
Bielawski J. (red.), Mały słownik kultury świata arabskiego, Warszawa 1971, s. 194–195.
Butcher E. L., History of the Coptic Nation and Orthodox Church, London 1897 (arabskie tłu-maczenie: Tārīẖ al-umma al-qibṭiyya wa kanīsatihā, tłum. I. Tadarus, t. 1 i 2, Kair 1900–1901).
Dabiān (ad-) A. bin M. bin ‘A., Ḥunayn ibn Isḥāq – dirāsa tārīẖiyya wa luġawiyya [Ḥunayn ibn Isḥāq – studium historyczne i filologiczne], t. 1 i 2, Rijad 1993.
Daniélu J., Marrou H. I., Historia Kościoła, Warszawa 1984, t. 1, s. 218–219, 280.
Dāwūd K. J., Al-Lum‘a aš-šahiyya fī naḥū al-luġa as-syriāniyya [Rozkoszna luminescencja w gramatyce języka syryjskiego], t. 1, Mosul 1896.
Duval R., Tārīẖ al-adab as-syriānī [Historia literatury asyryjskich chrześcijan] (tłumaczenie z francuskiego L. Qaṣṣāb), Bagdad 1992.
Ǧamāl ed-Dīn ‘A. (red.), Tārīẖ Miṣr min ẖilāl maẖṭūṭat tārīẖ al-baṭārika li-Sāwīros ibn al-Moqaffa‘ [Dzieje Egiptu na podstawie manuskryptu „Dzieje patriarchów” Sāwīrosa ibn al-Moqaffa‘], t. 1, Kair 2006.
Encyclopedia Britannica (https://www.britannica.com/biography/Hunayn-ibn-Ishaq – data do-stępu: 20.07.2018).
Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościoła. O męczennikach Palestyńskich, Poznań 1924.
Harrak A. (tłumaczenie i wprowadzenie), The Acts of Mār Mārī the Apostle, Atlanta 2005.
Hollerweger H., Turabdin – Living Cultural Heritage, Linz 1999.
Kāmil M., Bakrī (al-) M. H., Rušdī Z. M., Tārīẖ al-adab as-syriānī min naš’atihi ilā al‘aṣr al-ḥāḍir [Historia literatury syryjskiej od jej powstania do czasów współczesnych], Kair 1987.
Maqrīzī (al-) Taqī ad-Dīn, Al-Mawā‘īẓ wa-l-i‘tibār fī ḏikr al-ẖiṭaṭ wa-l-āṯār [Przestrogi i napomnienia we wspomnieniu o okręgach i pomnikach], M. Zenhum, M. aš-Šarkāwī (red.), t. 2, Kair 1998.
Mār Michōyel Rābō, Texts and Translations of the Chronicle of Michael The Great, G. A. Kiraz (ed.), vol. 1, The Edessa-Aleppo Syriac Codex of the Chronicle of Michael The Great, A Publication of St. George Parish and Edessian Community in Aleppo, Piscataway/NJ 2009.
Mār Michōyel Rābō, Tārīẖ Mār Mīẖā’īl as-syriānī al-kabīr [Kronika Michała Syryjskiego Wielk-iego], t. 2 i 3, Aleppo 1996.
Mār Michōyel Rābō, Kṯōbō d-makṯbōnūṯ zabnē (b.m.w) 2006.
Miṣrī (al-) I. H., Qiṣṣat al-kaniīsa al-miṣriyya, wyd. VIII, t. 3, (b.m.w.) 2003.
Pigulewska N., Kultura Syryjska we wczesnym średniowieczu, Warszawa 1989.
Schneider M., Ze źródeł pustyni. Znaczenie Ojców Pustyni dla współczesnej duchowości, Kra-ków 1994.
Scher A., Tārīẖ Kaldō wa Āṯūr [Historia Chaldei i Asyrii], t. 2, Bejrut 1913.
Scholastyk S., Historia Kościoła, Warszawa 1986.
Sozomen H., Historia Kościoła, Warszawa 1989.
Riāḍ Z., Kanīsat al-Iskandariyya fī Ifrīqia [Kościół Aleksandryjski w Afryce], Kair 1962.
Rustum A., Kanīsat madīnat allāh anṭākiā al-‘uzmā [Kościół Bożego miasta, wielkiej Antiochii], t. 1, Bejrut 1988.
De Tarrazzi Ph., Aşdaq mā kān ‘an tārīẖ Lubnān wa şafḥa min aẖbār as-Syriān [Najprawdziw-sze dzieje Libanu i karta z historii asyryjskich chrześcijan], t. 1, Bejrut 1948.
De Tarrazzi Ph., ‘Aṣr as-Syriān aḏ-ḏahabī [Złoty wiek chrześcijan asyryjskich], Aleppo 1979.
Thomas, Bishop of Margâ, The Book of Governors, w: Edited from Syriac Manuscripts from the British Museum and other Libraries, red. E. A. W. Budge, London1893, s. 273–281.
Tūmā Seweriyyos Ya‘qūb, Tārīẖ al-kanisa as-syriāniyya al-hindiyya [Historia Kościoła Syr-yjskiego w Indiach], Bejrut 1951.
Vööbus A., History of Asceticism in the Syrian Orient I, Louvain 1958.
Vööbus A., The Contribution of Ancient Syrian Christianity to the West European Culture, “Journal of Assyrian Academic Society”, 1 (1988), s. 8–14.
Witakowski W., The Syriac Chronicle of Pseudo-Dionysius of Tel-Maḥrē. A Study in the History of Historiography, Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis, Studia Semitica Uppsaliensia 9, 1987.
Ya‘qūb III Iġnāṭiyyos, Nafḥ al-‘abīr aw sīrat al-baṭriark Mār Seweriyyos al-kabīr [Rozprzestrzenianie się wonności, czyli żywot patriarchy Mār Sewera Wielkiego], Damaszek 1970.
Yūḥannā M., Tārīẖ al-kanīsa al-qibṭiyya [Historia Kościoła Koptyjskiego] (b.m.w.).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 798
Liczba cytowań: 0
