Czystość a idea wybrania człowieka we fragmentach Księgi Mądrości. Analiza i egzegeza trzech użyć słów z rdzeniem καθαρ (Mdr 2,16; 14,24; 15,7) w ich najbliższym kontekście literackim

Abstrakt

Głównym celem niniejszego artykułu jest analiza trzech perykop z Księgi Mądrości, w których pojawiają się słowa o rdzeniu καθαρ: ἀκαθαρσία – „nieczystość” w Mdr 2,12–16 oraz oraz καθαρός – „czysty” w Mdr 14,22–26 i Mdr 15,7–13), w celu odpowiedzi na postawione pytanie o możliwość dostępu nie-Izraelitów do czystości, a tym samym zbawienia. Przyjęty klucz interpretacyjny to właśnie temat czystości, co stanowi wciąż niewyczerpane zagadnienie w egzegezie najmłodszej księgi Starego Testamentu. Analiza pierwszej perykopy (Mdr 2,12–16) podkreśliła związek czystości i Prawa oraz skierowała myśl egzegezy ku wyjątkowości Narodu Wybranego – Izraela – oraz ku idei wybrania. Drugi z fragmentów (Mdr 14,22–26) raz jeszcze podkreślił związek czystości (z naciskiem na czystość moralną) z przestrzeganiem przepisów Prawa. Dodatkowo analiza Mdr 14,22–26 doprowadziła do zadania pytania o możliwość odniesienia idei wybrania do ludzi spoza Izraela. Egzegeza ostatniej z perykop (Mdr 15,7–13), opierając się na wnioskach i spostrzeżeniach z poprzednich, stanowiła oryginalne odczytanie Mdr 15,7–13 w kontekście metafory Boga jako garncarza. Odnoszące się do tej metafory pytania o determinizm i predestynacjonizm w treści księgi doprowadziły do sformułowania swoistej sprzeczności między uniwersalizmem a podkreślaniem wybrania Narodu Izraela (ekskluzywizm). Sprzeczność ta łączy się, jak wskazano, bezpośrednio z tematem czystości. Artykuł zaproponował rozwiązanie zaistniałej sprzeczności w hipotezie o intuicji autora Księgi Mądrości dotyczącej uniwersalizmu zbawienia.