Pozorna zmienność norm moralnych

Abstrakt

Świat, w którym żyjemy podlega niezwykle szybkim przeobrażeniom, których źródłem jest dynamiczny postęp techniczny. Fakt ten sprzyja kształtowaniu się mentalności skłonnej akceptować, jako naturalne i nieuniknione, także pewne negatywne przemiany o charakterze obyczajowym. Ich propagatorzy i obrońcy chętnie przywołują przykłady wcześniejszych zmian w podejściu do niektórych kwestii moralnych, niekiedy sankcjonowanych również na poziomie oficjalnego nauczania Kościoła. Etyka odwołująca się do prawa naturalnego, sprzeciwiając się moralnemu relatywizmowi i utylitaryzmowi, podkreśla obiektywny, absolutny i niezmienny charakter jego norm. Wrażenie ich pozornej zmienności może mieć swoje źródła na poziomie ich zastosowania do: 1) działań ludzkich, których natura nie została wcześniej wystarczająco wnikliwie poznana (np. nadmiernie pobłażliwe traktowanie nikotynizmu czy też nadmiernie surowy stosunek do samobójców); 2) działań, których natura uległa zmianie, przez co odnieść do nich należy inne normy (np. potępienie lichwy i zgoda na oprocentowane kredyty bankowe); 3) działań będących przedmiotem ludzkiego prawa stanowionego, mylnie uznanego za prawo moralne (np. biblijny zakaz spożywania krwi); wreszcie zaś – 4) działań, które jako moralnie neutralne, a obciążone jedynie pewnym złem fizycznym, mogą zostać dopuszczone lub zabronione ze względu na zaistniałe, nowe okoliczności (np. dopuszczenie stosowania sekcji zwłok dla potrzeb wyjaśnienia przyczyny zgonu lub w celu pogłębienia wiedzy medycznej; zalecenie powstrzymania się od sięgania po środek zaradczy w postaci kary śmierci w sytuacjach, w których rozwój cywilizacyjny pozwalałby w inny sposób ukarać i unieszkodliwić przestępcę).