Il termine „Sacramentum” nell`accezione cristiana. La testimonianza di san Cipriano

Abstrakt

Termin sacramentum w rozumieniu chrześcijańskim. Świadectwo św. Cypriana 

W drugiej połowie drugiego stulecia Kościół rozszerzający się w kręgach łacińskich, zwłaszcza w Afryce Prokonsularnej, stanął wobec konieczności utworzenia własnego języka teologicznego, z tego względu, że inaczej niż to było w przypadku κοινή διάλεκτος, łacina klasyczna nie posiadała odpowiedniej terminologii do oddania nowych treści, jakie niosła religia objawiona. Ten proces rozpoczął się przy tłumaczeniu Biblii, a stopniowo rozszerzał wraz z powiększającą się literaturą teologiczną łacińską, co w dużej mierze zawdzięcza się Tertulianowi. Swój niezwykły wkład miał na tym polu także św. Cyprian, biskup Kartaginy i męczennik, odznaczający się wielkim poczuciem odpowiedzialności i równowagi filologicznej.

Budowanie nowego języka posuwało się w dwóch kierunkach: przez tworzenie neologizmów i jednocześnie przez adaptowanie terminologii klasycznej do nowych znaczeń. Do takich schrystianizowanych terminów należy sacramentum. W łacinie przedchrześcijańskiej termin ten należał do języka prawniczo-wojskowego i oznaczał obietnicę, zobowiązanie wierności dane przez żołnierza, albo inicjację potwierdzoną przysięgą. Przejęty przez chrześcijan, od końca II wieku zaczyna przybierać odmienną szatę semantyczną, jako odpowiednik biblijnego μυστήριον, stając się stopniowo jednym z kluczowych terminów Kościoła łacińskiego.

Niniejsze studium podejmuje pytanie, jakie racje zadecydowały o identyfikacji tych dwóch terminów, a później doprowadziły do poszerzenia pola semantycznego sacramentum o wskazywanie różnych aspektów obecności zbawczej Chrystusa, zwłaszcza w formie sacramentum Christi, która będzie służyła wyrażeniu całej ekonomii zbawienia.

Pod tym względem świadectwo Cypriana staje się bardzo ważne dla historii teologii łacińskiej, pozwalając odkryć pełniejsze rozumienie tegoż terminu u jej początków, które przeszło do późniejszego dziedzictwa tradycji teologicznej.