Metafizyczna koncepcja aevum a zbawczy wymiar czasu w liturgii chrześcijańskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2024.026Słowa kluczowe
czas, wieczność, wiekuistość, metafizyka i liturgikaAbstrakt
Interdyscyplinarne opracowanie stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy – stosując pewną analogię – czasu liturgicznego, w którego teraźniejszości zawarte są przeszłość i przyszłość, nie można by „porównać” do aevum wyrażającego wiekuiste, a zarazem odmienne od Bożego – bo podlegające właściwym naturze substancji odłączonych od materii zmianom – istnienie, o czym nauczał św. Tomasz z Akwinu.
Wydaje się, że owa koncepcja wypracowana na gruncie metafizyki może stanowić podstawę analogii pozwalającej przybliżyć ludzkiemu poznaniu sposób, w jaki w liturgii Kościoła wydarzenia zbawcze sprzed 2000 lat są wspominane i upamiętniane (i w konsekwencji realnie uobecniane hic et nunc), a jednocześnie jest antycypowana eschatyczna przyszłość.
Bibliografia
Arystoteles. „Fizyka.” Przełożył Kazimierz Leśniak. W Dzieła wszystkie, Arystoteles. T. 2, 7–204. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
Arystoteles, Metafizyka. Tłumaczenie Tadeusz Żeleźnik. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2017.
Augé, Matias. L’anno liturgico. È Cristo stesso presente nella sua Chiesa. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2009.
Bonaccorso, Giorgio. Celebrare la salvezza. Lineamenti di liturgia. Padova: Edizioni Messaggero, 1996.
Bonaccorso, Giorgio. “Nuovi modelli interpretativi del tempo: provocazioni alla riflessione liturgica.” Rivista Liturgica 77 (1990): 359–386.
Bonaccorso, Giorgio. Il rito e l’Altro. La liturgia come tempo, linguaggio e azione, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2001.
Brzeziński, Daniel. Chrystus wczoraj i dziś, i na wieki. Anamnetyczny wymiar roku liturgicznego. Toruń: Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne; Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2015.
Brzeziński, Daniel. „Liturgiczny kairos czasem eschatycznej nadziei i jej wypełnienia.” W „Chlubimy się nadzieją chwały Bożej” (Rz 5,2), redakcja Krzysztof Filipowicz, 117–129. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2016.
Brzeziński, Daniel. „The Salvific Dimension of Time in the Christian Liturgy.” Verbum Vitae 38, no. 1 (2020): 329–351. https://doi.org/10.31743/vv.10184.
Cazelles, Henri. „Bible et temps liturgique. Eschatologie et anamnèse.” La Maison-Dieu 147 (1981): 11–28.
De Clerck, Paul. Zrozumieć liturgię. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”, 1997.
Deferrari, Roy Joseph, i M. Inviolata Barry. A Lexicon of Saint Thomas Aquinas, Fitzwilliam, New Hampshire: Loreto Publications; Boonville, New York: Preserving Christian Publications, 2004.
Dłubacz, Włodzimierz. Problem Absolutu w filozofii Arystotelesa. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1992.
Dutkiewicz, Tomasz. „Jedność wiary i rozumu w nauce o aniołach św. Tomasza z Akwinu. Angelologia Akwinaty w perspektywie encykliki Fides et ratio Jana Pawła II.” Studia Gdańskie 41 (2017): 219–231.
Dutkiewicz, Tomasz. „Wiara i rozum – fakty i mity. Racjonalność wiary katolickiej.” Teologia i Człowiek 48 (2019): 111–126. https://doi.org/10.12775/TiCz.2019.045.
Giglioli, Paolo. “Cristo è il vero anno liturgico.” W Celebrare il mistero della salvezza. T. 1, L’anno liturgico, redakcja Centro di Azione Liturgica, 25–42. Roma: C.L.V. Edizioni Liturgiche, 1998.
Kowalewska, Małgorzata, „Aevum quod est angeli duratio. Wiekuistość, czyli między wiecznością a czasem.” Ethos 25, no. 3 (99) (2012): 117–133. https://czasopisma.kul.pl/index.php/ethos/article/view/5822/5528.
Liszka, Piotr. Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną, Warszawa: „Palabra” Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów, 1992.
Liszka, Piotr. „Spotkanie czasu z wiecznością w liturgii.” Ateneum Kapłańskie 85, no. 2 (504) (1993): 292–301.
Marsili, Salvatore. “Il tempo liturgico attuazione della storia della salvezza.” Rivista Liturgica 57 (1970): 207–235.
Maryniarczyk, Andrzej. Zeszyty z metafizyki. T. 1, O rozumieniu metafizyki; Monistyczna i dualistyczna interpretacja rzeczywistości. Lublin: SITA: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 1998.
Maryniarczyk, Andrzej. Zeszyty z metafizyki. T. 2, Pluralistyczna interpretacja rzeczywistości; Dzieje arystotelesowskiej koncepcji substancji. Lublin: SITA: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 1998.
Nadolski, Bogusław. „Christus heri, hodie et in saecula saeculorum. Uobecniająca pamięć misterium paschalnego.” Ethos 25, no. 3 (99) (2012): 21–35. https://czasopisma.kul.pl/index.php/ethos/article/view/5817/5523.
Nadolski, Bogusław. Leksykon liturgii. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2006.
Pałęcki, Waldemar. „Odo Casel.” W Leksykon wielkich teologów XX/XXI wieku. T. 3, redakcja Józef Majewski i Jarosław Makowski, 48–61. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2006.
Platon. Fedon. Tłumaczył Ryszard Legutko. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1995.
Platon. Menon. Przełożył Władysław Witwicki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
Platon. Państwo. Przełożył Władysław Witwicki. Kraków: Vis-a-vis Etiuda, 2020.
Platon. „Timajos.” W Dialogi, Platon, tłumaczenie Władysław Witwicki, 297–366. Warszawa: Unia Wydawnicza „VERUM”: Warszawa, 1993.
Reale, Giovanni. Historia filozofii starożytnej. T. 1, Od początków do Sokratesa. Przełożył Edward Iwo. Zieliński. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1994.
Rosso, Stefano. Il segno del tempo nella liturgia. Anno liturgico e liturgia delle ore. Leumann: Editrice Elledici, 2004.
Rosso, Stefano. Un popolo di sacerdoti. Saggio di liturgia fondamentale. Roma: Libreria Ateneo Salesiano, 1999.
Stępień, Tomasz. Doktor anielski o aniołach. Warszawa; Marki: Towarzystwo „Powściągliwość i Praca”, 2014.
Swieżawski, Stefan. Święty Tomasz na nowo odczytany. Kraków: Wydawnictwo ZNAK, 1983.
Tomasz z Akwinu. Suma Teologiczna. T. 1. London: „Veritas”, 1975.
Triacca, Achille M. “Tempo e liturgia.” W Nuovo Dizionario di Liturgia, pod redakcją Domenico Sartore i Achille M. Triacca, 1494–1508. Cinisello Balsamo: Edizioni Paoline, 1990.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Daniel Brzeziński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 64
Liczba cytowań: 0
