Sokółka i Legnica jako przykłady nowych miejsc kultu religijnego we współczesnej Polsce. Prediagnoza etnologiczna
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2022.017Słowa kluczowe
cuda eucharystyczne, religijność ludowa, sacrum, sanktuarium, Legnica, Sokółka, PolskaAbstrakt
Cuda eucharystyczne w Sokółce i Legnicy uczyniły z Polski przestrzeń wzmożonej aktywności religijnej. W tradycyjne ramy pielgrzymowania wpisany został popyt na intensywne przeżycie duchowe wywołane kontaktem z niezwykłymi artefaktami – krwawymi hostiami. Nowe miejsca święte odsłoniły, częściowo przynajmniej, stan polskiej religijności, pokazując wciąż istotną dla niej rolę czynnika tradycyjnego. Artykuł, bazując na badaniach autora przeprowadzonych w Sokółce i Legnicy, prezentuje refleksje i wnioski na temat powstania, rozwoju kultu i wpływu cudów eucharystycznych na mieszkańców, pielgrzymów i turystów. Narracja wykorzystuje opracowania z zakresu: antropologii, historii i teologii, a także dane empiryczne obejmujące rozmowy bezpośrednie i pozyskane w ich trakcie egodokumenty.
Bibliografia
Ashe, Geoffrey. Miracles, London–Henley: Routledge & Kegan Paul, 1978. https://archive.org/search.php?query=external-identifier%3A%22urn%3Alcp%3Amiracles0000ashe%3Alcpdf%3Aa9aadddd-641e-48a8-9d7d-1e5068edf6d4%22.
Barnes, Michael Horace. Understanding religion and science. Introducing the debate, London–New York: Continuum, 2010.
Biziuk, Dorota. „Hostia i… kawałek serca. Czy w Sokółce zdarzył się cud?” Gazeta Lubuska. Dostęp 18.01.2022. http://www.gazetalubuska.pl/polska-i-swiat/art/78-16877,hostia-i-kawalek-serca-czy-w-sokolce-zdarzyl-sie-cud,id,t.html
Bouflet, Joachim. Historia cudów. Od średniowiecza do dziś. Przełożył Krzysztof Żaboklicki. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2011.
Bynum, Caroline Walker. Wonderful Blood. Theology and Practice in Late Medieval Northern Germany and Beyond. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2007.
Carter, James C. “The recognition of miracles.” Theological Studies 20, no. 2 (1959): 175–197.
Chorążyczewski, Waldemar, Arvydas Pacevicius, i Stanisław Roszak, red. Egodokumenty. Tradycje historiograficzne i perspektywy badawcze. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
Cibor, Krzysztof, i Agnieszka Kamińska. „Cuda i dziwy – znaczenie pojęcia «cud»”. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 52, no. 1 (1998): 46–50.
Coleman, Simon, and John Elsner, red. Pilgrim Voices. Narrative and Authorship in Christian Pilgrimage. New York–Oxford: Berghahn Books, 2003.
„Cud.” W Słownik Języka Polskiego PWN. Dostęp 12.01.2022. https://sjp.pwn.pl/szukaj/cud.html
Cud eucharystyczny w Sokółce. Reżyseria Piotr Grabowski. 2010.
Czachowski, Hubert. Cuda, wizjonerzy i pielgrzymi. Studium religijności mirakularnej końca XX wieku w Polsce. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003.
Czachowski, Hubert, i Violetta Wróblewska, red. Kultura wsi w egodokumentach. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
Czubala, Dionizjusz. Współczesne legendy miejskie. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1993.
Douglas, Mary. Czystość i zmaza. Przełożyła Marta Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2007.
Douglas, Mary. Symbole naturalne. Rozważania o kosmologii. Przełożyła Ewa Dżurak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004.
Eade, John, Michael Sallnow, red. Contesting the Sacred. The Anthropology of Christian Pilgrimage, London: Routledge, 1991.
Engel, Barbara. „Bezradność nauki wobec tajemnicy. Doświadczenie lekarza.” W Bóg przemówił w Legnicy, red. Irena Chłopkowska, 67–70. Kraków: Wydawnictwo M,
Englisch, Andreas. Ślady Boga. Cuda Kościoła katolickiego. Przełożyła Irena Slawik. Warszawa: Świat Książki, 2008.
Eriksen, Thomas Hylland. Małe miejsca, wielkie sprawy. Wprowadzenie do antropologii społecznej i kulturowej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2009.
Gniedziejko, Stanisław. Eucharystyczne wydarzenie w Sokółce. Sokółka: Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego; Warszawa: Wydawnictwo Fidei, 2012.
Halemba, Agnieszka. Negotiating Marian apparitions. The politics of religion in transcarpathian Ukraine. Budapest–New York: Central European University Press, 2015.
Hemka, Andrzej, i Jacek Olędzki. „Wrażliwość mirakularna.” Polska Sztuka Ludowa 44, no. 1 (1990): 8–14.
Hermkens, Anna-Karina, Willy Jansen, and Catrien Notermans, red. Moved by Mary. The Power of Pilgrimage in the Modern World. Farnham: Ashgate, 2009.
Kakareko, Andrzej. „Komunikat Kurii Metropolitalnej.” Dostęp 20.01.2022. http://www.sokolka.archibial.pl/wydarzenie_eucharystyczne/komunikat_kurii_metropolitalnej/
Kalniuk, Tomasz. Drogi i miejsca religijności ludowej. Antropologiczne studium nowych ośrodków kultu we współczesnej Polsce (Strachocina, Stryszawa, Sokółka i Legnica). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
Kalniuk, Tomasz. „New Sacred Places in Contemporary Poland: Ethnographic Case Study of Two Miracles in Sokółka and Legnica”. Journal of Religion in Europe 14, no 1–2 (2021): 55–79.
Kijek, Karolina. „Cud w Legnicy – był czy nie? Dwie różne ekspertyzy naukowców.” Gazeta Wyborcza Wrocław (13.04.2016). Dostęp 24.01.2022. http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,19908435,byl-cud-czy-nie-dwie-rozne-ekspertyzy-naukowcow.html
Kołakowska, Anna. „Uzdrowieni w Sokółce.” Nasz Dziennik 3–4.06.2015.
Kopeć, Edward. „Problematyka rozpoznania cudu.” Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 13, no. 2 (1966): 5–22.
Niedźwiedź, Anna. “Competing sacred places. Making and remaking of national shrines in contemporary Poland.” W Pilgrimage, politics and place-making in Eastern Europe. Crossing the borders, red. John Eade, and Mario Katić, 79–99. Farnham–Burlington: Ashgate, 2014.
Nowicka, Ewa. Świat człowieka – świat kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
Otto, Rudolf. Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Przekład Bogdan Kupis. Wrocław: Thesaurus Press, 1993.
„Pierwsze uzdrowienia po cudzie na Zakaczawiu (WIDEO).” Regionfan.pl. Dostęp 24.01.2022. http://regionfan.pl/pierwsze-uzdrowienia-po-cudzie-na-zakaczawiu-wideo/.
Pyysiäinen, Ilkka. “Mind and miracles.” Journal of Religion & Science 37, no. 2 (2002): 729–740. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/1467-9744.00449.
Roux, Jean-Paul. Krew. Mity, symbole, rzeczywistość. Przełożyła Marzena Chrobak. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2013.
Rubin, Miri. Corpus Christi. The Eucharist in Late Medieval Culture. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Rusecki, Marian. Cud w chrześcijaństwie. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1996.
Świeżyński, Adam. Filozofia cudu, W poszukiwaniu adekwatnej koncepcji zdarzenia cudownego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2012.
Swinburne, Richard. The concept of miracle. London: Palgrave Macmillan, 1970.
Szulakiewicz, Władysława. „Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych.” Przegląd Badań Edukacyjnych 13, no. 1 (2013): 65–84. doi.org/10.12775/PBE.2013.006
Taves, Ann. Religious Experience Reconsidered. A Building-Block Approach to the Study of Religion and Other Special Things. Princeton–Oxford: Princeton University Press, 2009.
TON, JM, KK, KZ. „Cud na Podlasiu? Hostia zamieniła się w ludzkie ciało.” Fakt.pl. Dostęp 22.01.2022. https://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/cud-na-podlasiu-hostiazamienila-sie-w-ludzkie-cialo/4k3sbt8.
Turner, Victor, and Edith L. B. Turner. Obraz i pielgrzymka w kulturze chrześcijańskiej. Przełożyła Ewa Klekot. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Wesołowski, Waldemar. „Droga do ukazania Relikwii.” W Bóg przemówił w Legnicy, red. Irena Chłopkowska, 31–36. Kraków: Wydawnictwo M, 2017.
Wiśniewski, Krzysztof Zenon. „Cuda eucharystyczne w świetle wiary w Eucharystię.” W Bóg przemówił w Legnicy, red. Irena Chłopkowska, 119–146. Kraków: Wydawnictwo M, 2017.
Zachar Podolinská, Tatiana, red. Traces of the Virgin Mary in Post-Communist Europe. Bratislava: VEDA - Publishing House of the Slovak Academy of Sciences, 2019.
Zieliński, Ariel. Na straży wiary prawdziwej. Zjawiska cudowne w polskim katolicyzmie ludowym. Kraków: Nomos, 2004.
Ziombra, Andrzej. „Świadek Bożego cudu. Świadectwo proboszcza.” W Bóg przemówił w Legnicy, red. Irena Chłopkowska, 61–65. Kraków: Wydawnictwo M, 2017.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Tomasz Kalniuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 137
Liczba cytowań: 0
