Experientia spiritualis et visio Dei – religijne i mistyczne konteksty Augustyńskiej duchowości
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2022.013Słowa kluczowe
Augustyn, doświadczenie religijne i mistyczneAbstrakt
Mając na uwadze życiowy dynamizm Augustyna, uwypuklający jego osobiste przeżycia, podjęta została próba zarysowania (wspólnie) doświadczenia religijnego oraz mistycznego. Starochrześcijański myśliciel przedstawia nam świadectwo własnej pobożności, a więc jego propozycja nie jest ścisłą definicją, co często stanowi trudność w wyłuskaniu istotnych elementów, ukrytych pod formą językowo-stylistyczną. Autor wspomina o religijności chłopięcej oraz o swoim nawróceniu, oczywiście był on świadomy tego, że celem poznania religijnego jest przede wszystkim stopniowe uobecnianie się tajemnicy Boga. Warte podkreślenia jest także to, że ekstatyczne zjednoczenie jest uwarunkowane w przykazaniu miłości, które można realizować wyłącznie poprzez słowa Jezusa. Konsekwencją tak rozumianej wiary okazała się dla Augustyna teologia kerygmatyczna św. Pawła, będąca sprzężeniem dogmatu i życia w nierozerwalną całość. Trudno jest wskazać granicę oddzielającą obydwa doświadczenia, niemniej, mając na uwadze świadectwo autora, należy uznać, że jego mistyka zostaje poprzedzona głębokim wysiłkiem ascetycznym. Mistycyzm oznacza u niego najbardziej intymne i pełne poznanie rzeczywistości Bożej mieszczące się w szeroko pojętej religijności. Z jednej strony Augustyn uznał w doświadczeniu nadprzyrodzonym poznanie Stwórcy, jednak z drugiej, odwołując się do nauczania św. Jana, dobitnie zasygnalizował epistemologiczną aporię, wedle której Bóg przekracza ludzkie możliwości poznawcze i dlatego pozostaje On w pewnej mierze nieosiągalny (J 1,18). Zestawienie tych dwóch doświadczeń łączy ze sobą problem chrześcijańskiej mistyki, intuicji i iluminacji oraz przypomina ważną prawdę, że poglądy Augustyna stanowią wyjątkową fenomenologię ludzkiej duchowości, będącą swego rodzaju generatorem dla wielu chrześcijańskich wspólnot.
Bibliografia
Biblia Tysiąclecia, Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2012.
Blackburn, Simon. Oksfordzki słownik filozoficzny, red. nauk. Jan Woleński, przeł. Cezary Cieśliński et al. Warszawa: Książka i Wiedza, 2004.
Bóg i człowiek w doświadczeniu religijnym, red. Walerian Słomka. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1986.
Gaworek, Sylwester. “Dotknięcie Boga w doświadczeniu mistycznym według św. Augustyna.” Warszawskie Studia Teologiczne 24, no. 2 (2011): 209–220. https://akademiakatolicka.pl/wp-content/uploads/wst/24-2/Gaworek.pdf.
Gilson, Étienne. Wprowadzenie do nauki świętego Augustyna. tłum. Zygmunt Jakimiak, Warszawa: PAX, 1953.
Henry, Paul. “Die Vision zu Ostia.” W Zum Augustinus – Gespräch der Gegenwart, hrsg. Carl Andresen, 201–270. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1962.
Hessen, Johannes. Augustins Metaphysik der Erkenntnis. Berlin, Bonn: Ferd. Dümmlers Verlag, 1931.
Hessen, Johannes. Lehrbuch der Philosophie. Bd. 1, Wissenschaftslehre. München: Erasmus, 1947.
Ivańka, Endre. “Vom Plaronismus zur Theorie der Mystik.” Scholastik. Vierteljahresschrift für Theologie und Philosophie 11 (1936): 163–195.
Klenk, G. Friedrich. Wert, Sein, Gott. Ihre Beziehungen wertphilosphisch und neuscholastisch geschaut. Roma: Pontificia e Universitatis Gregorianae, 1942.
Kowalczyk, Stanisław. Człowiek i Bóg w nauce Świętego Augustyna, Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, 1987.
Lebreton, Jules. “Sainte Monique et saint Augustin. La vision d’Ostie”. Reserches de science religieuse 28 (1938): 457–472. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9818812g/f463.item
Leksykon duchowości katolickiej, red. Marek Chmielewski. Lublin; Kraków: Wydawnictwo M, 2002.
Marrou, Henri. Augustyn. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1966.
O’Collins Gerald, Farrugia Edward G. Leksykon pojęć teologicznych i kościelnych z indeksem angielsko-polskim. Przekład Jan Ożóg, Barbara Żak. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2002.
Pałucki, Jerzy. “Ojcowie Kościoła.” W Leksykon teologii fundamentalnej, red. Marian Rusecki, 875–879. Lublin; Kraków: Wydawnictwo M, 2002.
Pucko, Zygmunt. “Fenomen cierpienia w doświadczeniu religijnym św. Augustyna.” W Doświadczenie indywidualne; szczególny rodzaj poznania i wyróżniona postać pamięci, red. Krzysztof Krzyżewski, 135–142. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.
Ratzinger, Joseph. “Der Weg der religiösen Erkenntnis nach dem heiligen Augustinus.” W Kyriakon. Festschrift Johannes Quasten. In 2 vol., ed. by Patrick Granfield and Josef Andreas Jungmann, 553–564. Münster Westf.: Aschendorff, 1970.
Św. Augustyn. “Komentarz słowny do księgi Rodzaju.” W Pisma egzegetyczne przeciw Manichejczykom, tłum. Jan Sulowski, 113–382. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1980.
Św. Augustyn. “O porządku.” W Dialogi filozoficzne, tłum. Józef Modrzejewski, 144–226. Warszawa: PAX, 1953.
Św. Augustyn. O Trójcy Świętej. Tłum. Maria Stokowska. Kraków: Znak, 1996.
Św. Augustyn. “O wielkości duszy.” W Dialogi filozoficzne, tłum. Danuta Turkowska, 105–192. Warszawa: PAX, 1953.
Św. Augustyn. “O wierze prawdziwej.” W Dialogi i pisma filozoficzne, tłumaczył Jerzy Ptaszyński, 80–168. Warszawa: PAX, 1953.
Św. Augustyn. “O życiu szczęśliwym.” W Dialogi filozoficzne, tłum. Anna Świderkówna, 5–42. Warszawa: PAX, 1953.
Św. Augustyn. “Solilokwia.” W Dialogi filozoficzne, tłum. Anna Świderkówna, 5–77. Warszawa: PAX, 1953.
Św. Augustyn. Wyznania, przełożył opatrzył posłowiem i kalendarium Zygmunt Kubiak. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987.
Trape, Agostino. Święty Augustyn. Człowiek, duszpasterz, mistyk. Przeł. Jan Sulowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1987.
Wadowski, Jan. Rewindykacja intuicji. Wybrane aspekty filozoficznej i teologicznej interpretacji zagadnienia. Radom: Wydawnictwo Naukowe i Literackie Ateneum, 2013.
Zabielski, Stanisław. Święty Augustyn i fenomenologia, Historycznofilozoficzna analiza stanowiska Jana Hessena w kwestii intuicji augustyńskiej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Robert Artur Warchał
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 372
Liczba cytowań: 0