Gruppo di famiglia in un interno (1974) as a pendant to the film Vaghe stelle dell’Orsa (1965). A study of Visconti’s dramaturgy
DOI:
https://doi.org/10.12775/TSP-W.2024.001Abstrakt
Począwszy od debiutu filmowego z 1943 roku (Ossessione), Visconti wykazywał w swej reżyserii skłonność do dramaturgii o proweniencji teatralnej: zwartej i skupionej na relacjach postaci. Filmy Vaghe stelle dell’Orsa (1965) i Gruppo di famiglia in un interno (1974) – zwykle ze sobą nie łączone, bo też tematycznie i estetycznie różne – nie tylko wpisują się w ten model, lecz także do tego stopnia korespondują między sobą pod względem dramaturgicznym, że tworzą swoisty duet dzieł. Ta przyległość wydaje się być z jednej strony rezultatem naturalnego dla każdego wielkiego twórcy doskonalenia warsztatu (już w roku 1959 Visconti otwarcie mówił, że jego metoda reżyserii ewoluuje w stronę coraz większej prostoty). Z drugiej strony natomiast można ją rozumieć jako efekt zamierzonego przez artystę dialogu dzieła późniejszego z wcześniejszym. W historii sztuki terminu pendant używa się do określenia“two pictures of the same dimensions, with similar subject matter, colouring and composition, generally intended to be displayed together, usually symmetrically hung” – taka właśnie perspektywa jednoczesnego oglądu i równoległego wartościowania dwóch dzieł otwiera się na drodze porównawczej analizy filmów Vaghe stelle dell’Orsa i Gruppo di famiglia in un interno.
Bibliografia
ADORNO TH. W. (1997), Aesthetic Theory, ed. by Rolf Tiedemann, with the participation of G. Adorno, S. Buck-Morss, K. Schultz, Suhrkamp, Frankfurt am Main (orig. published as Ästhetische Theorie, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1970).
ADORNO TH. W. (2019), The Position of the Narrator in the Contemporary Novel, in Adorno T. W., Notes to Literature, ed. by R. Tiedemann, trans. by S. Weber Nicholsen, introd. by P. A. Kottman, Columbia University Press, New York, pp. 53–58 (orig. published as Standort des Erzählers im modernen Roman, in Noten zur Literatur, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1958, pp. 61–72).
ANGERMÜLLER R. (2005), Anfossi und Mozart. Die Arien KV 418 und KV 420 in der Vertonung von Anfossi und Mozart, in G. Geffray and J. Senigl (eds.), Florilegium Pratense: Mozart, seine Zeit, seine Nachwelt; ausgewählte Aufsätze von Rudolph Angermüller anläßlich seines 65. Geburtstages, Königshausen & Neumann, Würzburg, pp. 99–110.
ARISTARCO G. (1992), Der späte Visconti zwischen Wagner und Mann, trans. by B. Otten, “Film und Fernsehen”, 20, pp. 18–25.
ARISTOTLE (1995), Poetics, ed. and trans. by S. Halliwell, in Aristotle ‘Poetics’, Longinus ‘On the Sublime’, Demetrius ‘On Style’, Harvard University Press, Cambridge–London, pp. 1–141.
AUDEN W. H., KALLMAN Ch. (1993), The Entertainment of the Senses, in E. Mendelson (ed.), Libretti and Other Dramatic Writings by W.H. Auden, 1939-1973, Princeton University Press, Princeton–New York, pp. 359–368.
BACON H. (1998), Explorations of Beauty and Decay, Cambridge University Press, Cambridge.
BEST O. F. (1996, 2nd rev. and expanded ed.), Handbuch literarischer Fachbegriffe. Definitionen und Beispiele, Fischer Taschenbuch, Frankfurt am Main.
BIANCHI P. (a cura di) (1965), ‘Vaghe stelle dell’Orsa…’ di Luchino Visconti, Cappelli, Bologna.
BURKERT W. (2007), Greek Tragedy and the Sacrificial Ritual (1966), in W. Rösler (hrsg.), Kleine Schriften VII: Tragica et Historica, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen, pp. 1–36.
CONTI Q. (a cura di) (2013), Gruppo di famiglia in un interno: un film di Luchino Visconti, Rizzoli, Milano.
DAHLHAUS C. (1987), Form, trans. by S. Hinton, in Schoenberg and the New Music, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 248–264.
DÜTTMANN A. G. (2007), Visconti: Einsichten in Fleisch und Blut, Kadmos, Berlin.
ECO U. (1989), The Open Work, trans. by A. Cancogni, with an introduction by David Robey, Harvard University Press, Cambridge (first published as Opera aperta: forma e indeterminazione nelle poetiche contemporanee, Bompiani, Milano, 1962).
FAULSTICH W. (2000, 4rd ed.), Medium, in W. Faulstich (hrsg.), Grundwissen Medien, Fink, München, pp. 19–105.
FAULSTICH W. (1982a), Filmästhetik. Untersuchungen zum Science Fiction-Film ‘Kampf der Welten’ (1953/54) von Byron Haskin, Narr, Tübingen.
FAULSTICH W. (1982b.), Medienästhetik und Mediengeschichte. Mit einer Fallstudie zu ‘The War of the Worlds’ von H.G. Wells, Carl Winter Universitätsverlag, Heidelberg.
FERRERO A. (1969), Lettura e problema critico di ‘Vaghe stelle dell’Orsa’, in M. Sperenzi (a cura di), L’opera di Luchino Visconti: Atti del convegno di studi Fiesole 27–29 giugno 1966, Fiesole, pp. 329–335.
FORSTER E. M. (1968), Aspects of the Novel, Penguin Books, Harmondsworth (orig. published in 1927).
FRANCK C. [1950], Prélude choral et fugue: pour piano, Henry Litolff's Verlag, Braunschweig.
GIORI M. (2012), Scandalo e banalità. Rappresentazioni dell’eros in Luchino Visconti (1963–1976), LED, Milano.
GOETHE J. W. von, SCHILLER F. (2004), Über epische und dramatische Dichtung, in: W. Riedel (hrsg.), F. Schiller, Sämtliche Werke. vol. 5, dtv, München, pp. 790–792.
GOMBRICH E. H. (1961, 2nd rev. ed.), Art and Illusion. A Study in the Psychology of Pictorial Representation, Pantheon Books, New York.
HÜBLER A. (1973), Drama in der Vermittlung von Handlung, Sprache und Szene: Eine repräsentative Untersuchung an Theaterstücken der 50er und 60er Jahre. Bouvier, Bonn.
INGARDEN R. (1966, 2nd ed.), Studia z estetyki, vol. 2, PWN, Warszawa.
KUBALSKA-SULKIEWICZ K., BIELSKA-ŁACH M., MANTEUFFEL-SZAROTA A. (eds.) (2003, 4rd ed.), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, PWN, Warszawa.
LIANDRAT-GUIGUES S. (1995), Les images du temps dans ‘Vaghe stelle dell’Orsa’ de Luchino Visconti, PSN, Paris.
MANN TH. (1965), Einführung in den ‘Zauberberg’. Für Studenten der Universität Princeton (1939)’, in Th. Mann, Zeit und Werk. Tagebücher; Reden und Schriften zum Zeitgeschehen, Aufbau, Berlin–Weimar, pp. 431–446.
MANNINO F. (1994), Visconti e la musica, Akademos & Lim, Lucca.
MEDIOLI E. (1975), Come Aschenbach, è caduto in un inganno, in G. Treves (a cura di), ‘Gruppo di famiglia in un interno’ di Luchino Visconti, Cappelli, Bologna, pp. 11–14.
MICCICHÈ L. (1996), Il principe e il conte, “Italica”, 73, 2, pp. 173–194.
MICCICHÈ L. (2002), Luchino Visconti: Un profilo critico, Marsilio, Venezia.
ONG W. J. (2009, 8th ed.), Orality and Literacy: The Technologizing of the Word, Routledge, London–New York.
OSTERLAND M. (1970), Gesellschaftsbilder in Filmen. Eine soziologische Untersuchung des Filmangebots der Jahre 1949 bis 1964, Enke, Stuttgart.
PARIGI S. (2000), ‘Vaghe stelle dell’Orsa…’. Il deposito della memoria, in V. Pravadelli (a cura di), Il cinema di Luchino Visconti, Marsilio, Venezia, pp. 221–234.
PESTELLI G. (2000), Il pianoforte di Franck: la voce del passato, in V. Pravadelli (a cura di), Visconti a Volterra. La genesi di ‘Vaghe stelle dell’Orsa’, Lindau, Torino, pp. 83–91.
PFISTER M. (1988, 6th ed.), Das Drama. Theorie und Analyse, Fink, München.
POPPER K. R. (2010), The Poverty of Historicism, Routledge, London–New York (orig. published in 1957).
RONDOLINO G. (2006), Luchino Visconti, UTET, Torino.
SAID E. W. (2006), On Late Style: Music and Literature Against the Grain, Pantheon, New York.
SCHADEWALDT W. (1991), Die griechische Tragödie, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
SCHIFANO L. (2010), Luchino Visconti. Ogień namiętności, trans. by E. Radziwiłłowa, PIW, Warszawa (orig. published as Luchino Visconti: les feux de la passion, Perrin, Paris, 1987).
SCHÜTTE W. (1985, 4th ed.), Kommentierte Filmografie, in P. W. Jansen, W. Schütte (hrsg.), Luchino Visconti, Carl Hanser, München–Wien, pp. 55–146.
SOURIAU É. (1976), Czym jest sytuacja dramatyczna, trans. by Barbara Labuda, “Pamiętnik Literacki”, 2, pp. 259–282.
STIRLING M. (1979), A Screen of Time: A Study of Luchino Visconti, Harcourt Brace Jovanovich, New York.
STRUCKEN-PALAND Ch. (2009), Zyklische Prinzipien in den Instrumentalwerken César Francks, Bosse, Kassel.
SUERBAUM U. (2001, 2nd ed.), Shakespeares Dramen, Francke, Tübingen–Basel.
TREVES G. (a cura di) (1975), ‘Gruppo di famiglia in un interno’ di Luchino Visconti, Cappelli, Bologna.
VISCONTI L. (dir.) (1974), Gruppo di famiglia in un interno, Rusconi Film.
VISCONTI L. (dir.) (1965), Vaghe stelle dell’Orsa, Columbia Pictures.
VISCONTI L. (1966), Vent’anni di teatro, in C. d’Amico de Carvalho, R. Renzi (a cura di), Luchino Visconti: Il mio teatro, Cappelli, Bologna, 1979, pp. 352–361.
VISCONTI L. (1965), Un dramma del non essere, in P. Bianchi (a cura di), ‘Vaghe stelle dell’Orsa…’ di Luchino Visconti, Cappelli, Bologna, pp. 31–34.
WUSS P. (1992), Der Rote Faden der Filmgeschichten und seine unbewußten Komponenten: Topik-Reihen, Kausal-Ketten und Story-Schemata – drei Ebenen filmischer Narration, “montage AV”, 1, 1, pp. 25–35.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Anna Igielska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 3
Liczba cytowań: 0
