Analiza kontrastywna polsko-włoska a tłumaczenie leksyki specjalistycznej na przykładzie terminologii medycznej

Abstrakt

Artykuł mieści się w nurcie polsko-włoskich badań kontrastywnych, ukierunkowanych na badanie zagadnień związanych z przekładem na podstawie analizy językoznawczej leksyki specjalistycznej. Przedmiotem analizy są terminy medyczne, za pomocą których obydwa języki wyrażają „zapalenie”: polskim analitycznym i w pełni przejrzystym semantycznie terminom (zapalenie płuc, zapalenie jamy ustnej) odpowiadają włoskie, które cechuje mniejsza przejrzystość semantyczna i syntetyczna (jednowyrazowa) struktura z sufiksem ‑ite (polmonite, stomatite). Specyfika porównywanych terminów powoduje, że trudności z ich tłumaczeniem ograniczają się do przekładu na włoski i dotyczą wyboru odpowiedników terminologicznych lub opisowych. Dla przykładu zapalenie płuc może być oddane przy zastosowaniu terminu specjalistycznego – jako polmonite lub przy zastosowaniu odpowiednika opisowego – jako infiammazione/flogosi polmonare i/lub infiammazione dei/ai polmoni). Próba analizy konkretnych przykładów tłumaczeń prowadzi do konkluzji, że wybór jednego z potencjalnie możliwych odpowiedników opisowych może być zarówno wynikiem świadomego i celowego wyboru tłumacza (zastosowania np. eksplicytacji), jak i  – interferencji językowej (kalki struktury polskiej). Wobec trudności związanych z jednoznacznym określeniem, czy zastosowane w przekładzie rozwiązanie jest eksplicytacją, czy wynikiem interferencji, nasuwają się wątpliwości natury metodologicznej, odnoszące się do badań nad tzw. uniwersaliami tłumaczeniowymi (do których zaliczana jest m.in. eksplicytacja).