Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Rada Naukowa
    • Lista Recenzentów
    • Proces recenzji
    • Polityka Open Access
    • Zapora „ghostwriting” i „guest authorship”
    • Informacja o niepobieraniu opłat
    • Polityka prywatności
    • Zasady archiwizacji
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Scientia et Fides

Los Neandertales y el Origen de la Religiosidad:: ¿Fue el Homo neanderthalensis ya un Homo religiosus con alma?
  • Strona domowa
  • /
  • Los Neandertales y el Origen de la Religiosidad:: ¿Fue el Homo neanderthalensis ya un Homo religiosus con alma?
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 12 Nr 2 (2024) /
  4. Artykuły

Los Neandertales y el Origen de la Religiosidad:

¿Fue el Homo neanderthalensis ya un Homo religiosus con alma?

Autor

  • Ricard Casadesús Seminari de Teologia I Ciències de Barcelona, Institut de Teologia Fonamental https://orcid.org/0000-0001-6758-2920

DOI:

https://doi.org/10.12775/SetF.2024.013

Słowa kluczowe

Homo neanderthalensis, origen de la religiosidad, inicio de la espiritualidad, capacidad simbólica, gracia divina, alma

Abstrakt

En este artículo queremos profundizar en los datos científicos que hay en la actualidad sobre el Homo neanderthalensis para poder dilucidar, desde las dimensiones biológica, antropológica, anatómica, fisiológica y, finalmente, teológica, la posibilidad de que los neandertales pudieran tener alguna forma de espiritualidad o religiosidad. Si bien, Dios Creador, movido por su voluntad salvífica universal, quiso establecer, por gracia, una relación con todos los seres humanos desde sus orígenes, mostramos en este trabajo que los neandertales, esos homínidos contemporáneos de los primeros humanos anatómicamente modernos (Homo sapiens), a partir de su capacidad intelectual, abstractiva y simbólica, podían tener –y tenían– ya un comportamiento religioso primitivo y rudimentario. Aunque no fueran aún capaces de la revelación divina explícita, estaban en camino hacia la capacidad trascendente. Así que el origen temporal de esa relación humano-divina (además de la dependencia de la Creación) y del don de la gracia debe situarse más allá de los 200.000 años.

Biogram autora

Ricard Casadesús - Seminari de Teologia I Ciències de Barcelona, Institut de Teologia Fonamental

director del Seminari de Teologia I Ciències de Barcelona

Bibliografia

Aguirre, Emiliano. 1966. “Las primeras huellas de lo humano.” In Evolución, edited by Miquel Crusafont, Bermudo Meléndez, and Emiliano Aguirre, 616–75. Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos.

Biblia de Jerusalén. 2019. Bilbao: Desclée de Brouwer.

Buck, Laura T., and Christopher B. Stringer. 2016. “Homo, diversification of.” In The Encyclopedia of Evolutionary Biology, edited by Richard M. Kliman, vol. 2, 225–35. Oxford: Academic Press.

Casadesús, Ricard. 2016. “Creación y Evolución. Fundamentos para una filosofía de la creación evolutiva.” PhD diss., Universitat Ramon Llull.

Concilio Vaticano II. 1962–1965. Ciudad del Vaticano: Editrice Vaticana.

Conde-Valverde, Mercedes, Ignacio Martínez, Rolf M. Quam, Manuel Rosa, Alex D. Velez, Carlos Lorenzo, Pilar Jarabo, José-María Bermúdez de Castro, Eudald Carbonell, and Juan-Luis Arsuaga. 2021. “Neanderthals and Homo sapiens had similar auditory and speech capacities.” Nature Ecology and Evolution 5: 609–15.

Choza, Jacinto. 2016. El culto originario: La religión paleolítica. Sevilla: Thémata.

De Vera, Jorge Ignacio. 2016. “Los orígenes de la religión.” Accessed November 30, 2022. https://cualeslaverdaderahistoriadelabiblia.blogspot.com.

Diez Martín, Fernando. 2011. Breve historia de los neandertales. Madrid: Nowtilus.

Fernández Alonso, Ariana. 2014. “Los enterramientos neandertales en Eurasia: Una comparación con los Homo sapiens arcaicos.” Grad. diss., Universidad de Cantabria.

Gaine, Simon F. 2021. “Did Christ die for Neanderthals?” New Blackfriars 102: 225–38.

Hayden, Brian. 2003. A prehistory of Religion. Shamans, sorcerers and saints. Washington: Smithsonian Institution.

Krause, Johannes, Carles Lalueza-Fox, Ludovic Orlando, Wolfgang Enard, Richard E. Green, Hernán A. Burbano, Jean-Jacques Hublin, Catherine Hänni, Javier Fortea, Marco de la Rasilla, Jaume Bertranpetit, Antonio Rosas, and Svante Pääbo. 2007. “The derived FOXP2 variant of modern humans was shared with Neanderthals.” Current Biology 17: 1908–12.

May, Andreas. 2022. “Since when have humans had a soul?” HTS Theological Studies 78: 157–63.

Moritz, Joshua M. 2015. “Does Jesus Save the Neanderthals? Theological Perspectives on the Evolutionary Origins and Boundaries of Human Nature.” Dialog: A Journal of Theology 54: 51–60.

Putz, Oliver. 2005. “Evolutionary Biology in the Theology of Karl Rahner.” Philosophy & Theology 17: 85–105.

Rahner, Karl. 1961. “Die Hominisation als theologische Frage.” In Das Problem der Hominisation. Über den biologischen Ursprung des Menschen, Paul Overhage and Karl Rahner, 13–90. Friburgo–Basilea–Viena: Herder.

Rahner, Karl. 1976. Grundkurs des Glaubens. Einführung in den Begriff des Christentums. Friburgo de Brisgovia: Herder.

Ratzinger, Joseph. 2011. Fe y Ciencia. Un diálogo necesario. Santander: Sal Terrae.

Rivera, Ángel. 2009. “La transición del Paleolítico medio al superior. El neandertal.” Arqueoweb. Revista sobre Arqueología en internet 11.

Stringer, Chris. 2012. Lone survivors. How we came to be the only humans on Earth. New York: Henry Holt & Company.

Van Huyssteen, Jacobus W. 2006. Alone in the world? Human uniqueness in science and theology. Grand Rapids, MI: Eerdmans Publishing.

Wagner, Roger, and Andrew Briggs. 2017. La curiosidad penúltima. La ciencia, en la estela de las preguntas últimas. Madrid: Sal Terrae–Fliedner–Universidad Pontificia de Comillas.

Scientia et Fides

Pobrania

  • PDF (Español (España))

Opublikowane

2024-10-25

Jak cytować

1.
CASADESÚS, Ricard. Los Neandertales y el Origen de la Religiosidad:: ¿Fue el Homo neanderthalensis ya un Homo religiosus con alma?. Scientia et Fides [online]. 25 październik 2024, T. 12, nr 2, s. 9–36. [udostępniono 11.12.2025]. DOI 10.12775/SetF.2024.013.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 12 Nr 2 (2024)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2024 Ricard Casadesús

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1026
Liczba cytowań: 0

ISSN/eISSN

ISSN: 2300-7648

eISSN: 2353-5636

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Homo neanderthalensis, origen de la religiosidad, inicio de la espiritualidad, capacidad simbólica, gracia divina, alma
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa