Art copy workshop in the Bialystok ghetto
DOI:
https://doi.org/10.15290/sp.2023.31.02Keywords
World War II, Bialystok, Soviet occupation, German occupation, Ghetto, painting, Jewish artistsAbstract
The article presents a poorly recognized thread in the history of the German occupation of Bialystok. In September 1939, a wave of refugees from other parts of Poland flowed into the city and region. Among them were a significant number of artists, mainly - though not exclusively - of Jewish origin. Under Soviet occupation, they were absorbed into the propaganda machine, painting portraits of officials and decorations for state holidays. Their fate changed after the outbreak of the German-Soviet war, when the Jews were confined to a ghetto. There, a Wehrmacht officer set up a workshop for artistic copies or, rather, forged paintings, employing some 20 painters. Few witnesses claimed that the production of paintings was very large and was sent to art dealers in the Third Reich, France, the Netherlands and other occupied countries. The further fate of the paintings painted in the ghetto remains unknown.
References
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, Księga ślubów parafii św. Jakuba w Olsztynie w 1929 r., k. 275, poz. 9.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Urząd Stanu Cywilnego w Olsztynie (Standesamt zu Allenstein), sygn. 42/705/61 „Geburts-Haupt-Register Tom I. 1899–1899”, akt urodzenia na nazwisko Oskar Franz Steffen, ur. 20.01.1899 r. w Olsztynie, s. Augusta i Marthy z domu Elbing.
Archiwum Urzędu Stanu Cywilnego w Olsztynie, Akta Stanu Cywilnego, Akt urodzenia nr 247/31.
Archiwum Urzędu Stanu Cywilnego w Olsztynie, Akta Stanu Cywilnego, Akt urodzenia nr 707/33.
Archiwum zdigitalizowane: https://www.fold3.com/image/231999859?ann=7e65f000-a8cf-11de-6812-5b4b48561573 (dostęp 9.06.2023).
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Izaak Celnikier z Warszawy, nr inw. Ż.I.H. 4995.
Celnikier I., b.r.w., Moja lektura Rembrandta, maszynopis, s. 1–176, kopia cyfrowa w zbiorach autorki.
Hessisches Staatsarchiv, Marburg an der Lahn, Akt zgonu Oskara Steffena, k. 307.
Źródła drukowane
Adressbuch für die Regierungshauptstadt und den Landkreis (1932), Allenstein.
Archiwum Ringelbluma (2000), Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, oprac. A. Żbikowski,
t. III, Relacje z Kresów, Warszawa, s. XI–XV.
Katalogi
Godyń D., Leszczyńska-Cyganik B., Boniecka J., Izaak Celnikier – malarstwo, rysunek, grafika [katalog wystawy] Muzeum Narodowe w Krakowie 2005.
Изобразителное искусство Белорусской ССР, Каталог выставки, Москва–Ленинград 1940.
Ўсебеларуская выстаўка выяўленчага мастацтва „Ленін і Сталін арганізатары БССР”, Жывапіс, Графіка, Скульптура, Архітектура, Мінск 1940.
Opracowania
Babicz M. (1982), The First Jewish Art Exhibition, w: The Bialystoker Memorial Book, Der Bialystoker Yizkor Book, New York.
Jackowski A. (1995), Na skróty, Sejny.
Majewski M. (2008), Dokumenty dotyczące Ericha Kocha w zasobie Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 1, s. 41–68.
Makarova J. (2023), Kopiści. O zapomnianych artystach getta białostockiego, tłum. B. Pawletko.
Malinowski J. (2000), Malarstwo i rzeźba Żydów polskich, Warszawa.
Maschler I. (1994), Moskiewski czas, Warszawa.
Meindl R. (2022), Gauleiter Prus Wschodnich, Erich Kocha – biografia polityczna, Warszawa.
Nicholas L.H. (2016), Grabież Europy. Losy dzieł sztuki w III Rzeszy i podczas II wojny światowej, przeł. B. Sławomirska, Poznań.
Nowak K. (2008), Fragmenty mojej tożsamości, Rozmowa z Izaakiem Celnikierem, „Pro Memoria”, 1, s. 67–72.
Orłowski S., Ostrowicz R. (1959), Erich Koch przed polskim sądem, Warszawa.
Sandel J. (1957), Umgekumene yidishe kinstler in poyln (Żydowscy artyści plastycy ofiary hitlerowskiej okupacji w Polsce), Warsze [Warszawa], t. I, s. 29–30, https://ia801605.us.archive.org/24/items/nybc208828/nybc208828.pdf (dostęp 9.06.2023).
Sieramska M., Sandel Józef (1894–1962), w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIV. Wrocław–Warszawa–Kraków, 1992–1993.
Śleszyński W. (2001), Okupacja sowiecka na Białostocczyźnie w latach 1939–1941. Propaganda i indoktrynacja, Białystok, s. 19–25.
Tarnowska M. (2017), Tadeusz Bornstein (1919–1942). Losy i twórczość w czasie drugiej wojny światowej, „Kwartalnik Historii Żydów” 2, s. 47–62.
Tomalska J. (2005), Sztuki plastyczne, w: E. Kozłowska-Świątkowska, J. Szczygieł-Rogowska, J. Tomalska, W. Bokłago, Artyści Białegostoku XVIII–XX w., Białystok, s. 67–100.
Tomalska J., Szczygieł-Rogowska J. (2009), Warsztaty Oskara Steffena, „Pro Memoria”, 2, s. 173–179.
Tomalska J., Szczygieł-Rogowska J. (2009a), Nagranie z rozmowy przeprowadzonej w Paryżu w maju 2009 r. z Izaakiem Celnikierem, kopia cyfrowa w zbiorach autorki; nagranie zostało wykorzystane do audycji red. W. Szymańskiego Ostatni z komanda kopistów… –
audycja dokumentalna Wiesława Szymańskiego (radio.bialystok.pl) (dostęp 12.06.2023).
Tomalska J., Szczygieł-Rogowska J. (2003), Białostocka bohema artystyczna w latach 1919–1939, w: Szkice do dziejów Białegostoku, red. M. Kietliński, W. Śleszyński, Białystok.
Tomalska J. (2010), Dramat i zapomnienie. Przyczynek do historii sztuki Białegostoku w I połowie XX w., Warto zapytać o kulturę, t. IV, „Obraz – Media – Dialog”, Białystok–Sejny, s. 159–182.
Tomalska J. (2017), Związek Artystów Zachodniej Białorusi w Białymstoku, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 9, red. W. Walczak i K. Łopatecki, Białystok, s. 243–264.
Biogramy artystów opracowano na podstawie: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. I–VIII, Warszawa 1971–2007; Encyklopedia Ziemi Wileńskiej, t. III, Sztuka, malarze, rzeźbiarze, graficy, fotograficy, oprac. M. Jackiewicz, Bydgoszcz 2005, s. 242–243; R. Piątkowska, Studenci wyznania mojżeszowego w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1923–1939). Studia – debiuty – kariery, „Biuletyn Historii Sztuki” 2015, nr 4, s. 661–721; oraz katalogów Изобразителное искусство Белорусской ССР, Каталог выставки, Москва–Ленинград 1940 i Ўсебеларуская выстаўка выяўленчага мастацтва „Ленін і Сталін арганізатары БССР”, Жывапіс, Графіка, Скульптура, Архітектура, Мінск 1940.
Downloads
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Joanna Tomalska-Więcek
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 245
Number of citations: 0