ÉTIENNE IGNACE DE PONS ON THE MAY CONSTITUTION OF 1791 AND ITS MEANING
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPLP.2025.011Keywords
Gdańsk, Étienne Ignace de Pons, France, the Constitution of May 3, 1791, Poland, Prussia, Russia, the Great Seym, Stanisław August PoniatowskiAbstract
Étienne Ignace de Pons, a French resident in Gdansk in 1774–1793, although he was mainly interested in trade issues and the Franco-Polish economic relations, watched closely the political and the social events taking place in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Much space in his reports, systematically sent to Versailles, was dedicated, among others, to the activities of the four-year Grat Sejm (1788–1792) and the adoption of the May Constitution of 1791. The article presents the position of the author on the ‘Government Act’, its phenomenon, specificity and significance. He described the Constitution as a moderate, cautious work that guarantees the preservation of law and order in the state. It is – in his opinion – the effect of the work of people who took into account the well-being of the homeland and the good and dignity of its inhabitants. The Constitution for Pons was a testimony to the revival and legal, political and social progress taking place in Poland. He also saw it as a wise, thoughtful response of Poles to the aggressive intentions of their neighbours, especially Russia. It was, in his view, a kind of challenge posed to both Russia and Prussia.
References
Askenazy S., Przymierze polsko-pruskie, Lwów 1900.
Bała P., Pod wezwaniem Boga czy Narodu? Religia a ustrój – studium przypadku polskich konstytucji, Warszawa 2010.
Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2003.
Butterwick R., Polska rewolucja a Kościół katolicki 1788-1792, Kraków 2012.
Cieślak E., De Pons - ostatni rezydent francuski w Gdańsku w XVIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1996, R. 51, nr 1-3.
Cieślak E., Francuska placówka konsularna w Gdańsku w XVIII wieku. Status prawny – zadania – działalność, Kraków 1999.
Cieślak E., Struktura i rola dostaw francuskich w wymianie handlowej Gdańska w drugiej połowie XVIII w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1970, t. 31.
Cieślak E., Wybrane problemy handlu gdańskiego między Polską a Francją w XVIII w., „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1974, nr 70.
Cieślak E., Z działalności francuskiej placówki konsularnej w Gdańsku w XVIII wieku, „Rocznik Gdański” 1969, t. 28.
Drozdowski M., Podstawy finansowe działalności państwowej w Polsce 1764-1793. Działalność budżetowa Sejmu Rzeczypospolitej w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, Warszawa-Poznań 1975.
Feldman J., Na przełomie stosunków polsko-francuskich 1774-1787. Vergennes wobec Polski, Kraków 1935.
Grześkowiak-Krwawicz A., Zdrada 3 maja? Malkontenci wobec Ustawy Rządowej, w: Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX w., pod red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 1995.
Jasienica P., Rzeczpospolita Obojga Narodów, cz. 3 Dzieje agonii, Warszawa 1972.
Kalinka W., Sejm Czteroletni, t. 1, Kraków 1895.
Kocój H., Francja a upadek Polski. Polskie rachuby na pomoc Francji w czasie Sejmu Czteroletniego i insurekcji kościuszkowskiej, Kraków 1976.
Kocój H., O sukcesję saską. Sprawa następstwa tronu polskiego w czasach Sejmu Czteroletniego, Warszawa 1972.
Komaszyński M., Działalność kupców francuskich w Gdańsku w XVII i XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1954, t. 16.
Konstytucja 3 Maja czyli tzw. „Ustawa Rządowa” z 3 V 1791 r. wraz z ustawą „Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej” i „Zaręczeniem wzajemnym obojga narodów”, wyd. Z. Kaczmarczyk, Poznań 1946.
Leśnodorski B., Dzieło Sejmu Czteroletniego (1788-1792). Studium historyczno-prawne, Wrocław 1951.
Łojek J., Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej 1787-1792, Lublin 1986.
Paluchowski P., Dokument z 1610 roku powołujący pierwszy konsulat na ziemiach polskich: placówkę dyplomatyczną Francji w Gdańsku, „Studia Historyczne” 2016, R. 59, z. 3.
Raporty rezydentów francuskich w Gdańsku z lat 1791-1792, vol. 54-55, Archives du Ministere des Affaires Etrangeres w Paryżu, Correspondance Politique, Dantzig.
Raporty rezydentów francuskich z okresu rozbiorów Polski, t. 3 (1787-1790), wyd. E. Cieślak, Gdańsk 1976.
Ratajczyk L., Wojsko i obronność Rzeczypospolitej 1788-1792, Warszawa 1975.
Rostworowski E., Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 Maja, Warszawa 1966.
Skowronek J., Książę Józef Poniatowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986.
Stanek W., Konfederacje generalne koronne w XVIII wieku, Toruń 1991.
Staszewski J., Wettynowie, Olsztyn 2005.
Szczygielski W., Referendum trzeciomajowe. Sejmiki lutowe 1792, Łódź 1994.
Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792 r., Warszawa 1996.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 9
Number of citations: 0
