https://apcz.umk.pl/SPLP/issue/feedStudia Pelplińskie2023-12-31T11:33:19+01:00Janusz Szulistszulist@umk.plOpen Journal Systems<p style="margin-bottom: 0cm;">„Studia Pelplińskie” są wydawane Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie wraz z Wydawnictwem „Bernardinum”. Pierwszy numer rocznika ukazał się w 1969 roku z inicjatywy ks. bpa Kazimierza Józefa Kowalskiego. Przesłaniem i założeniem ówczesnego czasopisma było wskrzeszenie świetności naukowej środowiska chełmińskiego, właściwej okresowi międzywojennemu.</p><p style="margin-bottom: 0cm;">Misją „Studiów Pelplińskich” jest integracja środowiska naukowego diecezji oraz propagowanie na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej zdobyczy badawczych ludzi Pomorza.</p><p style="margin-bottom: 0cm;">Redaktorami „Studiów Pelplińskich” byli: ks. Eugeniusz Wajszczak (1969), ks. Wacław Eborowicz (1971-1979), bp Zygfryd Kowalski (1980-1981), ks. Jerzy Buxakowski (1982-1992), ks. Wiesław Mering (1996-2002), ks. Antoni Bączkowski (2003-2013), ks. Janusz Szulist (od 2013).</p>https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47661AXIS MUNDI JAKO KLUCZ INTERPRETACYJNY TEOLOGII MAŁYCH OJCZYZN FRANCISZKA MANTHEYA2023-12-30T06:46:48+01:00Jarosław Babińskijbabinski@wp.pl<p style="font-weight: 400;">Mircea Eliade wprowadził w przestrzeń badań religioznawczych pojęcie axis mundi. Oznacza ono przyjęcie istnienia świętego, niezmiennego „centrum” – stałego punktu odniesienia, warunkującego postrzeganie i interpretowanie świata. Łączy ono różne wymiary rzeczywistości i daje jej całościową wizję. Axis mundi jest utożsamiane z wieloma elementami świata. Najczęściej jest nim dom – rozumiany jako miejsce narodzin, zamieszkania i rozwoju. Takie ujęcie pozwala odnieść tę kategorię do poglądów Franciszka Mantheya i stworzyć spójną wizję jego teologii małych ojczyzn.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47662PERCEPCJA DUCHOWIEŃSTWA KATOLICKIEGO, JAKO GRUPY ZAWODOWEJ W ŚWIETLE MATERIAŁÓW OPERACYJNYCH I SZKOLENIOWYCH SB ZA LATA 1963–19892023-12-30T06:55:29+01:00Daniel BiałeckiDaniel.Bialecki@ipn.gov.pl<p>Perymetrem mechanizmów ingerencji przez Służbę Bezpieczeństwa w autentyczność percepcji duchowieństwa są socjotechniczne zabiegi przy manipulacji techniką operacyjną. Z problemem kreowania wizerunku przychodzi mierzyć się na niwie narracji historycznej w obrębie aspektu operacyjnej inwigilacji kapłana, która relatywizuje jego społeczną rolę, jaką ma do spełnienia w realiach PRL. Zjawisko to odcisnęło swoje piętno, erodujące ład sytemu ustrojowego, jak też konsolidujące siły mu przeciwne w czasach kryzysów władzy. Formuła analitycznej kompilacji ma na celu określenie etykiet przypisanych duchownym z użyciem schematu rozpracowywania przy rozwijaniu rudymentów pracy funkcjonariuszy SB. Upatrywanie czynników destabilizacji społecznej wśród księży warunkowało epatowanie propagandą „tropienia wroga”. Zestawiane przez autora studium przypadków stanowi propozycję interpretacyjną dla hermeneutyki źródeł. Badanie zabezpieczenia operacyjnego księży, weryfi kują odsłaniane instrukcje aparatu represji.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47663NATURA MIŁOŚCI W UJĘCIU KS. FRANCISZKA SAWICKIEGO2023-12-30T07:10:03+01:00Tomasz Dutkiewicztomasz.dutkiewicz@umk.pl<p>Słowo „miłość” wydaje się być jednym ze słów najczęściej używanych, a zarazem nadużywanych. Na fakt ten zwrócił uwagę już przed blisko wiekiem wybitny pelpliński filozof ks. Franciszek Sawicki. Artykuł prezentuje przeprowadzone przez niego analizy, zmierzające do ujęcia istoty miłości jako aktu angażującego całość osobowości człowieka, w spełnianiu którego człowiek zobowiązany jest kierować się obiektywną prawdą o dobru.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47664ZNACZENIE OSOBY W MISTERIUM CHRYSTUSA I KOŚCIOŁA WOBEC IDEOLOGII W UJĘCIU JOSEPHA RATZINGERA – BENEDYKTA XVI 2023-12-30T07:20:24+01:00Bogumił Gackab.gacka@uksw.edu.pl<p style="font-weight: 400;">Według J. Ratzingera-Benedykta XVI hermeneutycznym ośrodkiem Pisma Świętego, ukazującego zbawczą historię Boga z ludźmi, jest misterium Chrystusa i Kościoła (Christus et Ecclesia, por. św. Augustyn). Wzajemną więź stanowi relacja Miłości, czyli relacja osobowa. Wiara chrześcijańska nie odnosi się bowiem do idei, tylko do Osoby. U początku bycia chrześcijaninem jest spotkanie z Osobą Chrystusa. Jezus to imię Boga, które znaczy „Bóg zbawia”. J. Ratzinger dostrzegł dwa okresy w kształtowaniu się pojęcia osoby w teologii: (1) przejście od substancji do subsystencji (hipostazy), (2) przejście od subsystencji do relacji, zatem osoba to nie tylko samoistność, ale samoistność relacyjna, subsystencja relacyjna (relatio subsistens). Osoba ludzka jest jednością ciała i duszy, corpore et anima unus (KDK, 14). Według J. Ratzingera–Benedykta XVI stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boga oznacza, że osoba ludzka jako subsystencja w relacji jest ukonstytuowana w relacji do Boga i bliźnich. Obraz Boga wyraża nie tylko rozumność i wolność, co dotychczas podkreślano, ale podobieństwo do Boga Osobowego (Communio Personarum) oznacza, że odniesienie do Boga i odniesienie do bliźniego konstytuują osobę ludzką, stanowią jej strukturę konstytutywną jako istoty relacyjnej (communio personarum). To oznacza, że osoba ludzka bez relacji do Boga i bliźniego nie może żyć. Miłuj Boga i bliźniego, to czyń, a będziesz żył! (por. Łk 10, 27–28). Podobnie jak Jan Paweł II, Benedykt XVI uważał, że autentyczna demokracja możliwa jest tylko w państwie prawnym i w oparciu o poprawną koncepcję osoby ludzkiej. Nie będąc ideologią, wiara chrześcijańska nie sądzi, by mogła ująć w sztywny schemat różnorodną rzeczywistość społeczno-polityczną i uznaje, że życie ludzkie w historii realizuje się na różne sposoby, które bynajmniej nie są doskonałe (Centesimus annus, 46). Ideologie odnoszą się do idei i posługują się osobami dla osiągnięcia celu. Ojcowie Kościoła widzieli rozstrzygające znaczenie przyjścia Osoby Jezusa Chrystusa, Syna Ojca, który stał się Człowiekiem. Zatem relacja z Osobą Jezusa chroni nas od wszelkich ideologii. Do pomagania człowiekowi w podejmowaniu tej relacji ustanowiony jest Kościół jako Oblubienica Baranka.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47665MODLITWA W UJĘCIU ŚW. TERESY Z KALKUTY DROGĄ DO OSIĄGNIĘCIA DOSKONAŁOŚCI2023-12-30T08:54:16+01:00Włodzimierz Gałązkawgalazka@op.pl<p>Artykuł przedstawia modlitwę jako drogę do osiągnięcia doskonałości. Według św. Teresy z Kalkuty tylko dzięki nieustannej modlitwie ludzkie serce może być czyste, stając się miejscem przebywania Boga. Artykuł również ukazuje modlitwę jako centrum życia duchowego i warunek jego rozwoju. Autor przedstawia cztery rodzaje modlitwy, jakie można wyróżnić u świętej z Kalkuty. Opisuje rolę modlitwy w osiągnięciu świętości. Przedstawia rodzaje modlitwy i ich funkcje w życiu duchowym człowieka. Ukazuje modlitwę jako proces oraz środek poznania woli Bożej.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47666„DOBRZE DZIAŁAĆ” I „DOBRZE ŻYĆ” – CNOTY JAKO TRWAŁY FUNDAMENT LUDZKIEGO DZIAŁANIA2023-12-30T08:59:53+01:00Wojciech Glinieckiwgliniecki@wp.pl<p style="font-weight: 400;">Człowiek kieruje się w stronę jakiegoś dobra − cel działania. W naszej pracy skupimy się na stronie praktycznej ludzkiej egzystencji analizując następującą problematyką: w jaki sposób można kierować owym działaniem, aby realizować dobro właściwe tylko człowiekowi? Jakie warunki pozwalają człowiekowi możliwie najpełniej żyć zgodnie z wymaganiami prawa moralnego? W tym celu analizujemy cnoty rozumiane jako konkretne dyspozycje, które ukierunkowują człowieka na dobro i wyznaczają pewne imperatywy działania ludzkiego. Dochodzimy do wniosku, że cnoty pozwalają się człowiekowi rozwijać i afirmować jego specyfikę pośród innych stworzeń. Jest ona stałą sprawnością, która kieruje działanie i angażuje władze typowe dla człowieka: świadomości, rozumu i wolnej woli. Pozwala nie tylko dobrze działać, ale również dobrze żyć. W oparciu o personalistyczne ujęcie bytu człowieka stwierdzamy, iż cnota utożsamia się z dobrem moralnym i w ten sposób pomaga określić sens obiektywny tego działania.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47667NIEBO NA ZIEMI WEDŁUG ŚWIĘTEJ ELŻBIETY OD TRÓJCY PRZENAJŚWIĘTSZEJ OCD2023-12-30T09:10:08+01:00Anna Krickaannakricka@wp.pl<p style="font-weight: 400;">Artykuł przedstawia doktrynę nieba na ziemi, którą, pod wpływem własnych doświadczeń mistycznych, rozwinęła w swoich pismach święta Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej OCD. W pierwszej części została zarysowana idea nieba w chrześcijaństwie. W drugiej części przedstawiono kontur krótkiego życia francuskiej świętej i stopniowe kształtowanie się wizji nieba w jej duchowości. Część ostatnia to rozwinięcie koncepcji doświadczenia nieba na ziemi według świętej karmelitanki, które opisała w swoich tekstach, głównie w listach. Podsumowanie prowadzi do konkluzji, że niebo zaczyna się w wierze, już na ziemi, a odczuwaniu obecności Trójcy Świętej w duszy każdego człowieka sprzyja między innymi modlitwa, ufność, cisza i kontemplacja. Święta Elżbieta proponuje tę duchowość głównie osobom świeckim.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47668KONCEPCJA ŚWIĘTOŚCI U PAWŁA EWDOKIMOWA (1901–1970)2023-12-30T09:18:48+01:00Radosław Kimszar.kimsza@pb.edu.pl<p>Artykuł podejmuje temat teologii świętości w ujęciu jednego z najwybitniejszych teologów współczesnych, tworzących na emigracji, związanych z paryskim Instytutem św. Sergiusza, Pawła Ewdokimowa. W pierwszej części, w oparciu o Biblię i Tradycję patrystyczną, opisuje jedyną – świętość Boga. Następnie w świętość Boga wprowadza aspekt antropologiczny: człowieka, który według zamysłu swego Stwórcy, zaproszony jest do udziału w świętości Boga. Miejscem odpowiedzi na zaproszenie jest Kościół, w którym każdy ochrzczony realizuje swoje powołanie do świętości.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47669ZABURZENIA OSOBOWOŚCI WIĄZKI TYPU „B” ANTYSPOŁECZNE, HISTRIONICZNE, BORDERLINE, NARCYSTYCZNE – JAKO PRZYCZYNA NATURY PSYCHICZNEJ W NIEWAŻNOŚCI MAŁŻEŃSTWA KANONICZNEGO, W OPARCIU O SPRAWY STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI MAŁŻEŃSTWA SĄDU BISKUPIEGO DIECEZJI TORUŃSKIEJ2023-12-30T09:27:16+01:00Wiesław Kraińskikrainskw@umk.pl<p>Artykuł ze swej natury ma charakter interdyscyplinarny i przedstawia podstawy prawne oraz zaburzenia osobowości w opiniach psychologicznych skutkujących wyrażeniem ważnej zgody na małżeństwo w aspekcie konsensualnym przedmiotowym. Artykuł prezentuje instytucje zgody małżeńskiej jako przyczyny sprawczej małżeństwa i ukazuje jej nieważność konsensualną przedmiotową w analizie zaburzeń osobowości wiązki typu „B” antyspołeczne, histrioniczne, borderline, narcystyczne. Wyszczególnione przyczyny natury psychicznej, powodujące nieważność małżeństwa, zostały pogrupowane według płci, etiologii zaburzeń, dysfunkcyjności. Artykuł opiera się na analizie wybranych spraw w Sądzie Biskupim Diecezji Toruńskiej SBDT z lat 2012–2016. Analiza została zaprezentowana przez autora w zakresie wszystkich zaburzeń osobowości, wraz z wnioskami psychologicznymi, prawnymi i statystycznymi w następujących artykułach: Personality disorders as a cause of the invalidation of Catholic Marriage in Poland, „The Person and the Challenges”, vol.10 (2020) n 1, ss. 193–213 oraz Zaburzenia osobowości jako przyczyna niezdolności konsensualnej do zawarcia małżeństwa kanonicznego, „Kultura i Edukacja” 2020 nr 1 (127), ss. 125–146. Wszelkie dane i przypadki spraw wykorzystane do powyższych analiz zostały użyte zgodnie z zasadą RODO o przetwarzaniu danych osobowych w celach badań naukowych, które podlegają ochronie i zabezpieczeniom wynikającym z Rozporządzenia, a w szczególności zasadzie minimalizacji i anonimizacji danych.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47670PRÓBA LIKWIDACJI SAMODZIELNEJ PLACÓWKI DUSZPASTERSKIEJ W JANOWIE NA POWIŚLU PRZEZ ADMINISTRACJĘ PAŃSTWOWĄ PO DRUGIEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ2023-12-30T09:41:37+01:00Andrzej B. Krupaabkrupa@wp.pl<p style="font-weight: 400;">Parafia katolicka w Janowie na Powiślu w diecezji chełmińskiej była od końca 1945 r. obsługiwana przez duchowieństwo, pracujące w diecezji warmińskiej. Administracja wyznaniowa co najmniej od 1954 r. nie wyrażała zgody na mianowanie stałego duszpasterza, rezydującego przy kościele parafialnym. W czerwcu 1955 r. w plebanii uruchomiono ośrodek zdrowia. Nastąpiło faktyczne obniżenie statusu parafii, czyniąc ją placówką dojazdową. Opór mieszkańców przywiązanych do Kościoła, błędy kwidzyńskich urzędników oraz zdecydowane kroki Kurii Biskupiej Diecezji Chełmińskiej przyczyniły się do fi aska poczynań władz.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47671PARADYGMAT MARIOLOGII OBIEKTYWNEJ. CZY JEST JESZCZE MOŻLIWA TEOLOGICZNA SYNTEZA?2023-12-30T10:01:13+01:00Sławomir Kunkaks.slawek@wp.pl<p>Dogmat Niepokalanego Poczęcia Matki Bożej, jako „doktrynalna synteza wiary chrześcijańskiej” (św. Jan Paweł II), mógłby posłużyć jako ognisko skupiające różne koncepcje i ujęcia teologiczne dotyczące historii zbawienia. Aby jednak tak mogło się stać, potrzeba pogłębienia i odkrycia bogactwa samej mariologii. Często bowiem traktowana jako dziedzina poboczna, jako kontekst dla innych dziedzin czy nawet źródło trudności w dialogu ekumenicznym, potrzebuje dziś swoistej odnowy. Postulat konstruowania tzw. mariologii obiektywnej zakłada zachowanie autonomii teologii jako nauki, obiektywizację merytoryczną i formalną w teologicznej refleksji o Maryi. Aby spełnić te postulaty, należy ubiegać się o uszanowanie nadprzyrodzonej celowości oraz źródeł teologii jako takiej, umacniać i rozwijać mariologię biblijną oraz refleksję ojców Kościoła. Potrzeba także czerpania z bogactwa szkoły franciszkańskiej w refleksji nad jednością planu stworzenia i Odkupienia w odwiecznych zamysłach Boga. Wreszcie nie można zgodzić się na zerwanie „hermeneutyki ciągłości” katolickiej nauki o Najświętszej Maryi Pannie, Matce Boga, Niepokalanej i Wniebowziętej. Artykuł stara się omówić istotę powyższych postulatów oraz proponuje konkretne warunki dla umożliwienia rozwoju tzw. mariologii obiektywnej. Ważnym jej elementem jest wyjście od Pierwszej Osoby Trójcy Świętej w refleksji nad planem zbawienia, którego Niepokalane Poczęcie jest alfalnym i omegalnym elementem.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47672EDUKACYJNY, WYCHOWAWCZY I DUCHOWY CHARAKTER PISM MAGDALENY MORTĘSKIEJ (1554-1631)2023-12-30T10:11:27+01:00Katarzyna Kuraszkaty171099@gmail.com<p style="font-weight: 400;">Magdalena Mortęska żyła w latach 1554–1631. Mimo sprzeciwu ojca w grudniu 1578 r. wstąpiła do klasztoru benedyktynek w Chełmnie, a 4 czerwca 1579 r. złożyła śluby zakonne. Następnie została wybrana ksienią chełmińskiego konwentu. Była postacią nieprzeciętną o wielkich zdolnościach umysłu i niezwykłej duchowości. Podjęta przez nią reforma objęła łącznie 22 klasztory na terenie całej Rzeczypospolitej. Nowe fundacje powodowały napływ coraz większej liczby nowicjuszek. Przy każdym klasztorze ksieni chełmińska zakładała szkoły dla dziewcząt. Przyczyniła się w ten sposób do szerzenia kultury i oświaty wśród kobiet. Magdalena Mortęska pozostawiła po sobie spuściznę w postaci listów, spisanych wygłoszonych przez nią nauk oraz rozmów z mniszkami. Jest również autorką dzieła Rozmyślania o Męce Pańskiej. Celem artykułu jest ukazanie wybitności Magdaleny Mortęskiej oraz przeanalizowanie pism jej autorstwa pod kątem edukacyjnym, wychowawczym i duchowym.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47673FUNDACJE EREMÓW KONGREGACJI KAMEDUŁÓW EREMITÓW GÓRY KORONNEJ W DAWNEJ RZECZYPOSPOLITEJ2023-12-30T10:27:50+01:00Józef Łupińskij.lupinski@uksw.edu.pl<p style="font-weight: 400;">Kongregacja Eremitów Kamedułów Góry Koronnej założona przez błog. Pawła Giustinianiego na początku XVI wieku we Włoszech, o charakterze eremickim, czyli pustelniczym stała się jednym z prężnych centrów odnowy Kościoła katolickiego w dobie reformacji. Istotą reformy założyciela był powrót do pierwotnego ducha eremickiego polegającego na wycofaniu się ze świata, aby w samotności, kontemplacji i milczeniu zjednoczyć się z Bogiem. Członkowie kongregacji na początku XVII wieku dotarli na ziemie polskie i litewskie na zaproszenie możnowładców oraz królów Władysława IV i Jana II Kazimierza, aby ocalić Rzeczpospolitą od nieszczęść, które ją dotykały. Fundatorzy mieli decydujący wpływ na zakładanie eremów, ich architekturę i przekazane posiadłości ziemskie. Kryzys, jaki nastąpił w okresie zaborów, dotknął boleśnie kamedułów. Zaborcy pozbawili kamedułów ich posiadłości i skasowali poszczególne eremy, z których zachowały się do dzisiaj tylko dwa: na Bielanach koło Krakowa oraz w Bieniszewie. Niniejszy artykuł ma na celu prześledzenie zakładania fundacji eremów kamedulskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz respektowanie przepisów i zaleceń władz Kongregacji Eremitów Kamedułów Góry Koronnej, odnoszących się do założeń architektonicznych nowo wybudowanych fundacji.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47674KAPLICE MODLITW O POKÓJ I POJEDNANIE. TEOLOGICZNA INTERPRETACJA FENOMENU POBOŻNOŚCI MARYJNEJ2023-12-30T10:39:48+01:00Katarzyna Parzych-Blakiewiczkaparz@uwm.edu.pl<p>W artykule podjęto temat kultu maryjnego organizowanego w formie kaplic z adoracją Najświętszego Sakramentu i modlitwą w intencji pokoju na świecie. Organizatorem tych miejsc jest katolickie Stowarzyszenie Królowa Pokoju. Celem działalności stowarzyszenia jest m.in. propagowanie modlitwy o pokój na całym świecie. Efektem działalności stowarzyszenia jest 8 Światowych Centr Modlitwy o Pokój, w których znajdują się kaplice z ołtarzami adoracji Najświętszego Sakramentu i trwa całodobowa modlitwa. Ołtarze noszą nazwę Gwiazd w Koronie Maryi. Oprócz nich są też nielimitowane gwiazdy-monstrancje. Inicjatywa „Gwiazd” jest przejawem pobożności maryjnej o charakterze oddolnym. Ołtarze są dziełami sztuki sakralnej odnoszącymi się do treści biblijnych i przedstawiającymi poprawne przesłanie teologicznie.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47675RĘKOPISY I WYDANIA TEKSTU GRECKIEGO STAREGO TESTAMENTU2023-12-30T10:47:55+01:00Marek Parchemm.parchem@uksw.edu.pl<p>Niniejszy artykuł zawiera zaktualizowaną przez badaczy listę świadków tekstu Septuaginty, czyli greckich rękopisów powstałych na przestrzeni wieków (papirusy, uncjały, minuskuły), lekcjonarzy oraz cytatów Ojców Kościoła i innych starożytnych pisarzy. Druga część artykułu skupia się na drukowanych wydaniach Biblii Greckiej.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47676SOLIDARNOŚĆ JAKO POSTAWA SPOŁECZNA − W ENCYKLIKACH JANA PAWŁA II. AKTUALNA RECEPCJA2023-12-30T10:58:37+01:00Krzysztof Pilarzpilarz@umk.pl<p style="font-weight: 400;">Zagadnienie solidarności jako postawy społecznej to temat często poruszany w nauczaniu św. Jana Pawła II. W artykule autor wskazuje na wybrane myśli papieskie zawarte w trzech encyklikach: Redemptor hominis, Dives in misericordia oraz Sollicitudo rei socialis, oraz odczytuje je w odniesieniu do wybranych zjawisk charakteryzujących obecny świat społeczny, aby ostatecznie przekonać się, czy nauczanie papieskie dotyczące solidarności straciło na aktualności, czy też ciągle warto się nad nim pochylać.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47681PRAWDA W SŁUŻBIE DOBROCI. PRZYPADEK RACHAB I SZPIEGÓW (JOZ 2,12–14)2023-12-30T16:09:21+01:00Grzegorz Szamockigrzegorz.szamocki@ug.edu.pl<p>Artykuł prezentuje dociekania i analizy dokonane w celu interpretacji prośby Rachab o „znak prawdy” w Joz 2,12–14. Badania polegają na literackiej, semantycznej i teologicznej analizie biblijnego tekstu w jego perspektywie synchronicznej i diachronicznej. Prawda, o której mowa w Joz 2,12–14, jest prawdą o JHWH objawioną Izraelitom i przez nich doświadczoną, a poznaną przez Rachab. Znakiem przekonania o niej i jej przyjęcia jest okazywanie dobroci. Tak motywowaną dobroć Rachab okazała izraelskim szpiegom i o taką dobroć prosiła ona szpiegów dla siebie i swojej rodziny.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47683RODZINA MIĘDZY KRYZYSEM A ODNOWĄ. POTRZEBA „DUSZPASTERSKIEGO NAWRÓCENIA” W KONTEKŚCIE POSYNODALNEJ ADHORTACJI AMORIS LAETITIA2023-12-30T16:25:22+01:00Jarosław A. Sobkowiakj.sobkowiak@uksw.edu.pl<p>Celem artykułu jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie o istotę kryzysu małżeństwa i rodziny, z jednej strony funkcjonującej w konkretnym kontekście społecznym, z drugiej zaś zakładającej odczytanie wyzwań i funkcji małżeńskich oraz rodzinnych w odniesieniu do świadomości i poziomu dojrzałości w wierze konkretnych osób. Aby lepiej zrozumieć spór wokół adhortacji Amoris laetitia, szczególnie rozdziału VIII, zaproponowano przejście raz jeszcze zasadniczej drogi przygotowań synodalnych z 2014 i 2015 roku, po to by zrozumieć nowość i jednocześnie trudność recepcji posynodalnej adhortacji. Dokonano też próby rekonstrukcji sporu, jaki miał miejsce po ogłoszeniu adhortacji. Wszystko to miało na celu doprowadzenie do istotnego pytania, co może oznaczać „nawrócenie duszpasterskie”, szczególnie w odniesieniu do osób rozwiedzionych i żyjących w nowych związkach? Przytoczony w zakończeniu artykułu dokument Dykasterii Nauki Wiary potwierdza słuszność nowego zaangażowania duszpasterskiego na rzecz towarzyszenia, rozeznania i przyjęcia osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach, gdyż dopiero wtedy Kościół ukazuje prawdziwe oblicze Miłosierdzia Bożego i nowego otwarcia duszpasterskiego.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47684„ENERGEIA” I „ENTELECHEIA” JAKO PIERWSZY I DRUGI AKT: ZASADA „OPERARI SEQUITUR ESSE” WEDŁUG ARYSTOTELESA I ŚW. TOMASZA Z AKWINU2023-12-30T16:31:10+01:00Tomasz Stepieńt.stepien@uksw.edu.pl<p style="font-weight: 400;">Termin „akt” jest trudny do ujęcia, ponieważ jak stwierdza św. Tomasz jest to jedno z pojęć pierwotnych, których się nie definiuje i można jedynie określić je przez analogię. Termin ten jednak odnosi się do jednego z najbardziej podstawowych pojęć filozofi i arystotelesowsko-tomistycznej. Już od czasów Stagiryty akt był rozumiany na dwa sposoby i sam Arystoteles ujmował to przy pomocy dwóch terminów entelecheia oraz energeia. Problemem, gdzie ogniskowało się znaczenie owych terminów było zaś zagadnienie duszy i jej działań. Jeszcze większego znaczenia nabierają one w filozofi i św. Tomasza z Akwinu, gdzie działanie duszy, jakim jest poznanie intelektualne, stało się punktem wyjścia dla uzasadnienia nieśmiertelności duszy ludzkiej. Akwinata rozwijając rozumienie aktu wskazuje na nowy podstawowy akt bytu jakim jest akt istnienia i w tym nowym kontekście właśnie możliwe jest zastosowanie zasady operari sequitur esse do wykazania tego, że dusza może istnieć po śmierci. Jednak w język łaciński staje przed problemem rodzącym się z tłumaczenia obu greckich terminów (entelecheia energeia) jednym słowem actus. Pewną próbą rozróżnienia dwóch typów aktów w łacińskiej terminologii św. Tomasza wydaje się jego interpretacja rozumienia sformułowań „pierwszy akt” i „drugi akt”.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47685KOŚCIÓŁ A SPOŁECZEŃSTWO PO PANDEMII2023-12-30T16:43:43+01:00Janusz Szulistszulist@umk.pl<p>Artykuł prezentuje wizję społeczeństwa po pandemii Covid-19 nakreśloną w nauczaniu Kościoła, nade wszystko: w dokumentach papieskich oraz Konferencji Episkopatu Polski. Pojawienie się masowych zachorować na koronawirusa wywołała reakcję ze strony instytucji państwa oraz hierarchów kościelnych, mające na celu ochronę zdrowia obywateli a także określenie warunków realizacji zadań rodzinnych, zawodowych i in. w obliczu zagrożenia epidemicznego. Reakcje instytucji społecznych na pandemii nasiliło również oddziaływanie trendów negatywnie wpływających na religijność. Stąd też w kształtowaniu społeczeństwa popandemicznego należy w pierwszej kolejności upodmiotowić jednostki i grupy. Następnie istnieje konieczność wykorzystania współczesnych rozwiązań medialnych w budowaniu solidarnych więzi, mając na uwadze ryzyko absolutyzacji współczesnych środków społecznego przekazu. Zadaniem Kościoła jest wreszcie zmodyfikowania form obecności w strukturach społecznych, sprzyjających skutecznemu realizowaniu postulatów humanizmu chrześcijańskiego.</p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/SPLP/article/view/47686PRZYCZYNY POJAWIENIA SIĘ WIZERUNKU CHRYSTUSA W MENNICTWIE CESARZA JUSTYNIANA II (PAN. 685–695, 705–711)2023-12-30T16:54:14+01:00Maciej Wojcieszakmaciej.wojcieszak@ug.edu.pl<p style="font-weight: 400;">W artykule zająłem się omówieniem przyczyn, dla których Justynian II (pan. 685–695, 705–711) rozpoczął wybijanie monet z wizerunkiem Chrystusa. Było to wydarzenie dość znaczące w ikonografi i mennictwa bizantyńskiego, ponieważ o ile monety ze znakami chrześcijańskimi pojawiały się już od czasów Konstantyna Wielkiego, o tyle po raz pierwszy popiersie Chrystusa na wybijanych monetach pojawiło się ok. 691/692 roku. Przyczyny, które analizuję, związane są z: 1. Wsparciem soboru trullańskiego (lub inaczej: synodu quinisextum) oraz uchwalonym na nim kanonem 82, nakazującym przedstawiać Chrystusa jako człowieka; 2. Ekspansją arabską abd al-Malika oraz sprowokowaniem go do wojny poprzez odrzucenie trybutu płatnego w innych monetach niż tych z wizerunkiem cesarza i Chrystusa <span style="font-weight: 400;">(w islamie wszelkie wizerunki ludzkie były zakazane); 3. Legitymizacją władzy cesarskiej, szczególnie w drugim okresie panowania Justyniana II. Temat, który podjąłem, jest jednocześnie zachętą do dyskusji naukowej związanej ze wczesnośredniowiecznym mennictwem bizantyńskim.</span></p>2023-12-31T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023