Milovan Đilas – polityk, myśliciel, analityk systemu komunistycznego. Cz. 1: Buntownik i komunista
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2021.1.05Słowa kluczowe
Milovan Đilas, Karl Marks, Josif W. Stalin, Josip Broz-Tito, komunizm, Jugosławia, „nowa klasa”, lewicowe odchylenie, sowiecko-jugosłowiański konflikt 1948 r., system samorządowy, partyjna biurokracja polityczna, III Nadzwyczajne Plenum KC ZKJAbstrakt
W prezentowanym artykule została przedstawiona ewolucja postawy politycznej, przede wszystkim zaś myśli politycznej Milovana Đilasa w sprawie tzw. nowej klasy i systemu komunistycznego – jego powstania, charakteru i nieuniknionego zaniku. Zwrócono uwagę na poglądy i koncepcje „nowej klasy” w ujęciu jego poprzedników, od Nikołaja Bakunina poczynając. A także na zasadnicze różnice między myślą Đilasa i teoriami Karla Marksa, niezależnie od posługiwania się marksowską (marksistowską) metodą badawczą i terminologią twórcy Kapitału. Artykuł powstał w oparciu głównie o pisma Đilasa, z Nową klasą na czele, oraz o bardzo bogatą literaturę przedmiotu.
Bibliografia
Pisma i wypowiedzi Milovana Đilasa
Anatomy of a Moral. The Political Essays of Milovan Djilas, London 1959.
Chrystus i komisarz, w: Stalin i stalinizm. Rozmowy George’a Urbana, London 1987.
Članci 1941–1947, Beograd 1947.
Intervju – Milovan Đilas. Ima li boljeg sugovornika od Milovana Đilasa, ako je reč o krahu komunizma?, „Vreme” (2 IX 1991), br. 45, vreme.com/cms/view.php? id=1665176 (dostęp: 20.07.2019).
Land Without Justice. An Autobiography of his Youth, London 1958.
Les accusations injustes et depourvues des principes dirigées contre le PCY, Belgrade [b.d.w.].
Memoirs of a Revolutionary, New York 1973.
Nowa klasa. Analiza systemu komunistycznego, tłum. A. Lisowski, Nowy Jork 1958.
O tridesetogodišnjici Oktobarske revolucije. Referat na svečanoj akademiji Izvršnog odbora Narodnog fronta Jugoslawije, Zagreb 1947.
Pad nove klase. Povest o samorazaranju komunizma, Beograd 1994.
Parts of a Lifetime, New York–London 1975.
Pisma iż zatvora, Beograd 2016.
Početak kraja i početka, „Nova Misao” (1953), 8.
Razvoj mog politickog mišljenja, http:/milovandjilas/Tekstowi/razwoj%mogpolitickog%misljenja. pdf (dostęp: 15.06.2014).
Rise and Fall, San Diego–New York–London 1985.
Rozmowy ze Stalinem, Paryż 1962.
Savremene teme, Beograd 1950.
Une societé imparfaite. Le communism désintegré, Paris 1969.
Wartime, New York–London 1977.
Źródła drukowane
Broz-Tito J., O partiji i ulozi komunista, t. 4: Osvrt na istorijski razwitak KPJ (SKJ) 1919–1940, Beograd 1984.
Đilas A., Đido, w: M. Đilas, Pisma iz zatvora, Beograd 2016, s. 332–357.
Guillaume J., L’Internationale. Documents et souvenirs (1864–1878), t. 1, Paris 1905.
Milovan Đilas 1989 godine: Kako je nastalo samoupravljanje i kako je nestao komunizam, archiwa.nedeljnik.r.s/velike price/portalnews/milovan-dilas-1989-godine-kako-je-nastalosamouprawljanje-i-kako-je-nestalo-komunizam (dostęp: 30.07.2019).
Opracowania
Babić M., Fenomen dysydenta jugosłowiańskiego. Przypadek Milovana Djilasa, Warszawa 2015.
Banac I., With Stalin Against Tito. Communists Splits in Yugoslav Communism, Ithaca–London 1988.
Bierdiajew M., O rosyjskiej rewolucji: Oskarżenia rosyjskiej inteligencji, www.konserwatyzm.pl/ mikolaj-bierdiajew-o-rosyjskiej-rewolucji-oskarzenie-rosyjskiej-inteligencji-cz-i/ (dostęp: 15.11.2016).
Bierdiajew M., Źródła i sens komunizmu rosyjskiego, tłum. i oprac. H. Paprocki, Kąty 2005.
Cemović M., Đilasovi odgovori, Beograd 1997.
Clissold S., The Progress of a Revolutionary, Hounslow–Middlesex 1983.
Dedijer V., Noviprilozi za biografiju Josipa Broza Tita, t. 2, Rijeka–Zagreb 1982.
Dedijer V., Veliki buntownik Milovan Đilas. Prilozi za biografiju, Beograd 1991.
Furet F., Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w., tłum. J. Górnicka-Kalinowska, M. Ochab, Warszawa 1996.
Kalezić V., Ljevica u sukobu s Krležom, Beograd 1990.
Kalezić V., Partijska linija u sećanju Vladimira Bakarića, „Književna reč” (25 XII 1983).
Kisić Kolanović N., Hebrang. Iluzjie i otrežnjenja, Zagreb 1996.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. 1–3, Warszawa 2009.
Kovačević B., Đilas. Heroj-antiheroj-iskazi za istoriju, Podgorica 2006.
Krleža M., Dijalektički antibarbarus, „Pečat” (1939), nr 8–9.
Lasić S., Sukob na književnoj ljevivi 1928–1952, Zagreb 1970.
Leković D., Milovan Đilas i socijalizam. Filozofsko-istorijskra razmatranja, Podgorica 2010.
Milikić Mido M., Ratnim stazama Milovana Đilasa, Beograd 2011.
Pavlićević V., „Lijeve greške” Milovan Đilasa ili partyjski silogizam, Podgorica 2012.
Pavlićević V., Dissident Đilas (Polemike, podsječaja, tumačenja), Podgorica 2016.
Pipes R., Rosja bolszewików, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2005.
Pirjevec J., Tito, tłum. J. Pomorska, J. Sławińska, Warszawa 2018.
Raditsa B., The Idealism of Milovan Djilas, „Commentary” (II 1963), s. 149–152, Commentarymagazine.com/articles/the-idealism-of milovan-djilas (dostęp: 15.07.2019).
Radovčić M., Milovan Đilas u sukobu na književnoj ljevici. Diplomski rad, darhiv.ff.umizg.hr/ id/eprint/2410/2/Dilas%2520 diplomski.pdf (dostęp: 22.06.2019).
Shatz M.S., Jan Waclaw Machajski. A Radical Critic of the Russian Intelligentsia and Socialism, Pittsburgh (Pa.) 1989.
Stanić V., „Unutrašnji emigrant”: političke ideje Milovana Đilasa 1954–1989, „Poznańskie Studia Slawistyczne” (2014), nr 6.
Sulzberger C.L., Paradise Regained. Memoir of a Rebel, New York–London 1985.
Tomić Đ., Stojaković K., Iz povijesti jugoslovanske ljevice od početka 19. stoljeća do izbijanja drugog svetskog rata. Skića poglava koje ne dostaje, „Perspektive” (2013), nr 7.
Walicki A., O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, Kraków 2007.
Walicki A., O Rosji inaczej, Warszawa 2019.
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Wolkogonow D., Trockij, t. 1, Moskwa 1992.
Zacharias M.J., Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Đilasa (1911–1995), Bydgoszcz 2015.
Zacharias M.J., Intelligentsia and the New Class. Political Elites According to Jan Wacław Machajski and Milovan Đilas, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 52 (2017), z. 3.
Zacharias M.J., Jugosławia w polityce Wielkiej Brytanii 1940–1945, Wrocław 1985.
Zacharias M.J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 459
Liczba cytowań: 0
