Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
    • Français (France)
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski
  • Français (France)

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Overrated and overlooked. The critical reception of Czechoslovak cinema in Poland in the 1950s and 1960s based on Karel Kachyňa’s Smugglers of Death
  • Strona domowa
  • /
  • Overrated and overlooked. The critical reception of Czechoslovak cinema in Poland in the 1950s and 1960s based on Karel Kachyňa’s Smugglers of Death
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 55 Nr 3 (2020): Special Issue /
  4. Artykuły

Overrated and overlooked. The critical reception of Czechoslovak cinema in Poland in the 1950s and 1960s based on Karel Kachyňa’s Smugglers of Death

Autor

  • Karol Szymański Gdańsk https://orcid.org/0000-0001-9158-9452

DOI:

https://doi.org/10.12775/SDR.2020.EN5.04

Słowa kluczowe

recepcja krytyczna filmów w Polsce, Przez zieloną granicę (Král Šumavy), Karel Kachyña, Pierwsza Fala w kinie czechosłowackim, polska krytyka filmowa, dystrybucja filmów w Polsce, kino gatunków

Abstrakt

Wprowadzony do dystrybucji w polskich kinach w 1960 r. film Karela Kachyni Przez zieloną granicę krytycy potraktowali jako czołowe dokonanie kinematografii czechosłowackiej. Skupiali się jednak na walorach rozrywkowych i rzemieślniczych dzieła (traktując je jako udany film gatunkowy z ambicjami), zupełnie zaś pomijali milczeniem jego genezę i zawartość ideologiczną oraz wydźwięk polityczny. Przez zieloną granicę stało się na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych – obok m.in. Romea, Julii i ciemności Jiříego Weissa oraz Diabelskiego wynalazku Karela Zemana – jednym z najwyżej ocenianych oraz najobszerniej omawianych w polskiej prasie filmów czechosłowackich. W tym samym czasie jednak polska krytyka (zaskakująco nisko oceniając np. Tu są lwy Václava Krški czy Przystanek na peryferiach Jána Kadára i Elmara Klosa) przegapiła lub zbagatelizowała znaczenie „odwilżowych” filmów Pierwszej Fali, które w końcu lat pięćdziesiątych zrywały w Czechosłowacji z socrealistycznym schematyzmem oraz próbowały nowego języka i współczesnej tematyki.

 

Kachyňa’s Smugglers of Death, first screened in Polish cinemas in 1960, was considered by critics as one of the top achievements of Czechoslovak film-making. Their focus, however, was on the entertainment and technical aspects of the work (treating it as a successful, ambitious genre film), glossing over its genesis, ideological content and political message. In the late 1950s and early 1960s, Smugglers of Death, along with such pictures as Romeo, Juliet and Darkness by Jiří Weiss and Invention for Destruction by Karel Zeman, became one of the most highly rated and most extensively discussed Czechoslovak films in the Polish press. Yet in the meantime, Polish film critics (who gave surprisingly low ratings to Hic Sunt Leones by Václav Krška and At the Terminus by Ján Kadár and Elmar Klos) overlooked or downplayed the importance of the “thaw-era” pictures produced by the Czechoslovak First Wave, which burst the socialist realism straitjacket and experimented with new language and contemporary topics in the late 1950s.

Biogram autora

Karol Szymański - Gdańsk

Karol Szymański, graduate in history from the Catholic University of Lublin and accounting and finance from the University of Gdańsk. He is a publisher, editor and print manager. His publications have appeared in collective volumes (Syndrom Pogorelicia, Spojrzenie – spektakl – wstyd and Aleksander Jackiewicz), in such academic journals as Kwartalnik Filmowy, Roczniki Humanistyczne, Soudobé Dějiny and Przegląd Humanistyczny; and in socio-cultural magazines (Odra, Ruch Muzyczny). He is the author and producer of the NaEkranachPRL.pl website dedicated to the distribution and reception of films in communist Poland and a member of the Polish Society for Film and Media Studies, and a devoted listener to songs by Anna Prucnal, Marta Kubišova and Marianne Faithfull.

Bibliografia

Secondary literature

Bednařík P., “Strážci hranic ve filmu,” Literární Noviny of 29 May 2013, http://literarky.cz/ kultura/film/14908-straci-hranic-vefilmu (accessed: 20 December 2018).

Březina V., Lexikon českého filmu. 2000 filmů 1930–1996, Praha, 1996.

Hames P., The Czechoslovak New Wave, London–New York, 2005.

Hendrykowska M., Kronika kinematografii polskiej 1895–1997, Poznań, 1999.

Kohoutek J., Veřejná polemika o uvedení seriálu Třicet případů majora Zemana v České televizi po roce 1989 (diskurzivní analýza českého celostátního tisku). (Magisterská diplomová práce) , Brno, 2011.

Lukeš J., Diagnózy času. Český a slovenský poválečný film (1945–2012), Praha, 2013.

Mały rocznik filmowy 1985, Warszawa, 1986.

Morava K., “Je možné zastavit pokles návštěvnosti kin?,” Film a Doba, 1962, no. 4, pp. 196–199.

Szymański K., “Jak ‘Dziewięciu gniewnych ludzi’ z tygodnika ‘Film’ oceniało filmy czechosłowackie. Przyczynek do dziejów recepcji kina czechosłowackiego w Polsce w latach 1958–1973,” Na Ekranach PRL, http://naekranachprl.pl/wp-content/uploads/2018/10/200.pdf (accessed: 20 December 2018).

Szymański K., “Psychologiczny balecik w konkretnym układzie sił. O polskiej recepcji ‘Wozu do Wiednia’ Karela Kachyni,” Kwartalnik Filmowy, 2018, no. 101–102, pp. 275–299.

Sources

“105% alibi,” Wiadomości Filmowe, 1960, no. 28, pp. 8–9.

ad. ha., “Piąte koło u wozu,” Wiadomości Filmowe, 1960, no. 7, p. 14.

ak, “Král Šumavy se vrací,” KAM po česku of 2 November 2014, https://www.kampocesku.cz/ clanek/15697/kral-sumavy-se-vraci (accessed: 20 December 2018).

Aleksandra [L. Kydryński], “Listy o filmie,” Przekrój, 1958, no. 680, p. 13.

Al-Ka, “Nowe zakupy filmowe,” Ekran, 1960, no. 21, p. 2.

Al-Ka, “W kinie TV. Przybrana córka,” Ekran, 1961, no. 40, p. 15.

Armatys L., “Notatnik wenecki 1961. XXII MRR w Wenecji,” Ekran, 1961, no. 39, p. 11.

BK [B. Kosecka], “Kachýňa Karel,” in: Encyklopedia kina, ed. T. Lubelski, Kraków, 2003, p. 467.

Bukowiecki L., “Panorama Północy przedstawia program specjalny p.t.: ‘Takiego miesiąca jeszcze w Polsce nie było,’” Panorama Północy, no. 36 of 4 September 1960, p. 16.

Cybulski W., “Zapiski kinomana. ‘Piąty wydział,’” Dziennik Polski, 1963, no. 11, p. 6.

Cybulski W., “Zapiski kinomana. ‘Przez zieloną granicę,’” Dziennik Polski, 1960, no. 228, p. 4.

Cybulski W., “Zapiski kinomana. ‘Przystanek na peryferiach,’” Dziennik Polski, 1960, no. 15, p. 4.

Cybulski W., “Zapiski kinomana. ‘Srebrny wiatr,’” Dziennik Polski, 1958, no. 164, p. 3.

Dagmar L., “Przeczucie. Pujmanova – Vavra – Tanska,” Film, 1948, no. 20, p. 7.

Derkuczewska M., “W stronę ojców. Osamotniony,” Film, 1958, no. 46, p. 5.

Dębnicki K., “Socjalistyczna ‘nowa fala,’” Film, 1960, no. 3, pp. 10–11.

Dębnicki K., “Sprawy trochę znikąd,” Film, 1960, no. 8, p. 4.

Dębnicki K., „Zamiast ‘Po kinie’. Potrzeba delikatności uczuć,” Film, 1960, no. 34, p. 3.

Dębowski K., ““Effel na ekranie,” Ekran, 1958, no. 21, p. 12.

Dolińska E., “Długie, gorące lato,” Film, 1980, no. 2, p. 8.

“Dziewięciu gniewnych ludzi,” Film, 1960, no. 38, p. 3.

“Filmy nowo zakupione. Król przemytników,” Wiadomości Filmowe, no. 11 of 13 March 1960, p. 2.

Grabiński T., “Zmarł Karel Kachyna,” Gazeta Wyborcza, 2004, no. 62, p. 10.

H.P., “Ostatni Mohikanin… patriarchatu,” Film, 1948, no. 21, p. 6.

Helman A., “Celuloidowa maska życia. II FFF Warszawa 1959,” Ekran, 1959, no. 18, p. 7.

Helman A., Filmy sensacyjne, Warszawa, 1974.

Horoszczak A., “Alibi nie wystarcza. O czechosłowackim ‘kryminale,’” Ekran, 1962, no. 30, p. 6.

hs [H. Smolińska], “Dobre oświetlenie,” Filmowy Serwis Prasowy, 1987, no. 14, pp. 7–10.

Hučková J., “Czechosłowacja,” in: Historia kina. Tom 2: Kino klasyczne, ed. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków, 2011.

“Idziemy do kina,” Film, 1960, no. 4, p. 3.

“Idziemy do kina,” Film, 1960, no. 25, p. 3.

“Idziemy do kina,” Film, 1960, no. 35, p. 15.

“Idziemy do kina,” Film, 1961, no. 1, p. 15.

j.b., ““W salonie Złotego Lwa,” Film, 1958, no. 38, p. 13.

j.p. [J. Płażewski], “Na ekranach,” Przegląd Kulturalny, 1963, no. 2, p. 9.

j.p., z.p. [J. Płażewski, Z. Pitera], “Na ekranach,” Przegląd Kulturalny, 1960, no. 37, p. 7.

j.p., z.p. [J. Płażewski, Z. Pitera], “Na ekranach,” Przegląd Kulturalny, 1962, no. 32, p. 9.

j.p., z.p. [J. Płażewski, Z. Pitera], “Niebawem na ekranach,” Przegląd Kulturalny, 1960, no. 3, p. 6.

j.p., z.p. [J. Płażewski, Z. Pitera], “W lutym na ekranach,” Przegląd Kulturalny, 1959, no. 6, p. 7.

Jackiewicz A., “Cannes 1959. Telefonem od naszego specjalnego wysłannika,” Film, 1959, no. 21, p. 12.

Jackiewicz A., “Cannes 59. O XII Międzynarodowym Festiwalu w Cannes,” Kwartalnik Filmowy, 1959, no. 2, p. 33.

Jurata J., “Krok naprzód w repertuarze naszych kin,” Film, 1950, no. 1, p. 8.

(J. Jur.) [J. Jurczyński], ““Sensacja w dobrym gatunku,” Trybuna Ludu, 1960, no. 261, p. 4.

Korzycka A., “Latem,” Film, 1979, no. 36, p. 8.

Kowalski T., “Diabelski wynalazek,” Film, 1958, no. 35, p. 8.

Kowalski T., “Wenecja 61. Od naszego specjalnego wysłannika,” Film, 1961, no. 37, p. 13.

Kumor A., “Elementarz z barwną okładką,” Ekran, 1958, no. 39, p. 6.

Ledóchowski A., “Sprawa ludzkiego szczęścia,” Ekran, 1961, no. 21, p. 6.

Leśniewski W., “W kinie. ‘Przystanek na peryferiach’ – Kadára i Klosa,” Życie Literackie, 1960, no. 6, p. 8.

(Ł), “Ucieczka przed cieniem,” Wiadomości Filmowe, 1960, no. 29, pp. 8–9.

Ł., “Osamotniony,” Wiadomości Filmowe, 1958, no. 35, p. 12.

Marszałek R., “Nauka chodzenia,” Film, 1969, no. 26, p. 5.

Merz I., O filmie czechosłowackim, Warszawa, 1954.

Michałek B., “Brukselski dziennik,” Film, 1958, no. 25, pp. 12–13.

Michałek B., “Co się zmienia w filmie czechosłowackim? Korespondencja własna,” Film, 1962, no. 18, pp. 12–13.

Michałek B., “VII Festiwal Festiwali Filmowych,” Film, 1964, no. 3, p. 7.

Michałek B.,, “Ojciec, koń i dwie armie,” Film, 1966, no. 44, p. 5.

pel [J. Peltz], “Filmy, o których się mówi. Wóz do Wiednia,” Film, 1966, no. 35, p. 3.

Peltz J., “Karlovy Vary po raz XIII. Od naszego specjalnego wysłannika,” Film, 1962, no. 26, pp. 12–13.

Pijanowski L., Filmy, które widzieliśmy. Nie jesteśmy śmieszni,” Kino, 1970, no. 2, pp. 56–57.

Pijanowski L., “Nowe filmy czechosłowackie,” Nowa Kultura, 1961, no. 47, p. 8.

Pitera Z., “Nasze recenzje. Nocne spotkania,” Film, 1955, no. 51–52, p. 20.

Płażewski J., “Przewrotny Makovec. Straceńcy,” Film, 1958, no. 23, p. 6.

“Po stopách krále Šumavy,” Cestujeme Šumavou, http://www.cestujemesumavou.cz/po-stopach- krale-sumavy (accessed: 20 December 2018).

“Przeczytaj, zanim zobaczysz. ‘Przez zieloną granicę,’” Tygodnik Powszechny, 1960, no. 43, p. 6.

Przewłocka A., “Na ekranach. Alena się kłania,” Film, 1958, no. 11, p. 6.

“Recenzyjki – Tu są lwy,” Film, 1959, no. 10, p. 5. Rubach L., “Mały partyzant,” Film, 1952, no. 22, pp. 6–7.

S.H.M., “Z naszych ekranów. ‘W rozterce,’” Słowo Ludu. Magazyn Niedzielny, 1960, no. 43, p. 11.

Skwara J., “Ballada o zakochanej dziewczynie,” Film, 1964, no. 37, p. 5.

Skwara J., “Filmy, które widzieliśmy. Kłopoty wieku dojrzewania,” Kino, 1984, no. 3, pp. 46–47.

Skwara J., Nowy film czechosłowacki, Warszawa, 1968.

Skwara J., “Za wcześnie na rezygnację,” Film, 1960, no. 38, p. 4.

Smolińska H., “Lipcowe spotkanie,” Filmowy Serwis Prasowy, 1979, no. 14, p. 8.

(ś), “Przez zieloną granicę,” Wiadomości Filmowe, 1960, no. 32, pp. 10–11.

Toeplitz J., “Dwa filmy czechosłowackie,” Kwartalnik Filmowy, 1951, no. 2, p. 53.

Tronowicz H., Film czechosłowacki w Polsce, Warszawa, 1984.

W.Ś., “Podlotki,” Wiadomości Filmowe, 1958, no. 47, p. 10.

Węsierski B., “Nasze recenzje. Czarne korytarze,” Film, 1954, no. 36, p. 10.

WIDZ [J. Eljasiak], “Różne filmy. ‘Przez zieloną granicę,’” Sztandar Młodych, 1960, no. 218, p. 6.

(y), “Król Szumawy,” Ekran, 1960, no. 18, p. 16.

Zagroba B., ““Fantazja scenograficzna,” Film, 1978, no. 14, p. 8.

“Zapraszamy na polskie ekrany,” Ekran, 1958, no. 28, pp. 8–9.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Pobrania

  • PDF (English)

Opublikowane

2020-11-17

Jak cytować

1.
SZYMAŃSKI, Karol. Overrated and overlooked. The critical reception of Czechoslovak cinema in Poland in the 1950s and 1960s based on Karel Kachyňa’s Smugglers of Death. Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej [online]. 17 listopad 2020, T. 55, nr 3, s. 75–102. [udostępniono 9.12.2023]. DOI 10.12775/SDR.2020.EN5.04.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 55 Nr 3 (2020): Special Issue

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 532
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski
  • Français (France)

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

recepcja krytyczna filmów w Polsce, Przez zieloną granicę (Král Šumavy), Karel Kachyña, Pierwsza Fala w kinie czechosłowackim, polska krytyka filmowa, dystrybucja filmów w Polsce, kino gatunków
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa