The nationality panorama of Vilnius
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2020.EN5.02Słowa kluczowe
historia Wilna, skład narodowościowy Wilna, stosunki polsko-litewskieAbstrakt
W artykule przedstawiono podstawowe dane statystyczne ilustrujące zmianę składu narodowościowego Wilna w biegu dziejów. Przedstawiony materiał pozwala odnieść się do kwestii sporu polsko-litewskiego o przynależność państwową tego miasta toczonego po zakończeniu I wojny światowej.
This article presents basic statistical data illustrating changes in the nationality composition of Vilnius over the course of history. The discussed material allows us to take a position in the post-First World War Polish–Lithuanian dispute on the state affiliation of the city.
Bibliografia
Archival records
Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas, F. R-743, Ap. 5, B. 45.
Source editions
Akta unji Polski z Litwą 1385–1791, ed. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków, 1932.
Lelewel J., Gilbert de Lannoy i jego podróże, Poznań, 1844.
Puścizna po Janie Długoszu dziejopisie polskim to jest: Kronika Wiganda z Marburga rycerza i kapłana zakonu krzyżackiego na wezwanie Długosza z rymowanej kroniki niemieckiej na język łaciński przetłomaczona, transl. E. Raczyński, Poznań, 1842.
Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi Litewskiej i ościennych im krajów, vol. 1, assembly and commentary by I. Daniłowicz, Wilno, 1860.
Полное собраніе русскихъ лѣтописей изданное по Высочайшему Повелѣнію Археографическою Коммссіею, vol. 4, Петербург, 1848.
Statistical data
metų visuotinio gyventojų surašymo duomenys, vol 1., Vilnius, 1991.
Brensztejn M., Spisy ludności m. Wilna za okupacji niemieckiej od d. 1 listopada 1915, Warszawa, 1919.
Czarnowski O., Metoda historyczna obliczenia liczebności ludności polskiej zamieszkałej na terytorium dawnej Litwy i Rusi pod zaborem rosyjskim, in: Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie 17–20 września 1935 r. vol. 1: Referaty, ed. F. Pohorecki, Lwów, 1935, pp. 231–238.
Czekanowski J., Stosunki narodowościowo-wyznaniowe na Litwie i Rusi w świetle źródeł oficjalnych, Lwów, 1918.
Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Miasto Wilno, Warszawa, 1937.
International migration in Lithuania. Causes, consequences, strategy, ed. A. Sipavičienė, Vilnius, 1997.
Kirkor A.H., “Ludność miasta Wilna,” Teka Wileńska, 3, 1858, pp. 199–222.
Lietuvos gyventojai 2011 metais. 2011 m. gyventojų surašymo rezultatai, Vilnius, 2012.
Rocznik Statystyczny Wilna 1936, Wilno, 1938.
Spis ludności na terenach administrowanych przez zarząd Cywilny Ziem wschodnich (grudzień 1919), ed. E. Romer, Lwów, 1920.
Vilniaus miesto savivaldybės gyventojai ir būstai, Vilnius, 2004.
Вильна и окрестности. Путеводитель и историческая справочная книжка, Вильна, 1883.
Военно-статистическое обозрение Российской Империи. vol. 9, pt. 2: Виленская губерния, Санкт-Петербург, 1848.
Итоги Всесоюзной переписи населения 1970 года по Литовской СССР, Вильнюс, 1975.
Итоги Всесоюзной переписи населения 1979 года по Литовской СССР, vol. 1, Вильнюс, 1980.
Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния, ed. А. Корева, Санкт-Петербург, 1861.
Первая всеобщая перепись населения Российской империи, 1897 г. IV. Виленская губерния, fasc. 2, Санкт-Петербург, 1901.
Secondary literature
Baliński M., Opisanie statystyczne miasta Wilna, Wilno, 1835.
Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich, vol. 2: Od Krewa do Lublina, pt. 1, Poznań, 2007.
Brückner A., Starożytna Litwa. Ludy i bogi. Szkice historyczne i mitologiczne, Olsztyn, 1985.
Čaplinskas A. R., Vilniaus istorija legendos ir tikrovė, Vilnius, 2010.
Cohen I., Vilna, Philadelphia, 1943.
Dohrn V., “Das Rabbinerseminar in Wilna (1847–1873). Zur Geschichte der ersten staatlichen höheren Schule für Juden im Russischen Reich,” Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, 45, 1997, pp. 379–400.
Drėma V., Dingęs Vilnius, Vilnius, 1991.
Gaučas P., Karalienė M., “Dabartines Vilniaus gyventojų nacionalines sudeties kitimo tendencijos,” Geografija, 17, 1981, pp. 124–145.
Gieysztorowa I., “Państwowy spis ludności w 1789 r.,” in: Pierwszy spis domów i ludności Rzeczypospolitej Polskiej 1789 r. Wybrane pisma historyczno-demograficzne, ed. M. Latuch, Warszawa, 2005, pp. 127–133.
Hurwicz E., Der neue Osten. Waldungen und Ausichten, Berlin, 1927.
I. R., Kwestia polsko-litewska w chwili obecnej, Wilno, n.d.
Jackiewicz M., Dzieje literatury litewskiej do 1917 roku, Warszawa, 2003.
Jurkiewicz J., Rozwój polskiej myśli politycznej na Litwie i Białorusi w latach 1905–1922, Poznań, 1983.
Katalynas K., Vilniaus plėtra XIV-XVII a., Vilnius, 2006.
Kazlauskaitė J., Vilniaus periodiniai leidiniai 1760–1918. Bibliografinė rodyklė, Vilnius, 1988.
Kitkauskas N., Lisanka A., “Nauji duomenys apie viduramžių Vilniaus katedrą,” Kultūros Barai, 1986, no. 4, pp. 59–63; 1986, no. 5, pp. 56–61; 1986, no. 6, pp. 47–51; 1986, no. 7, pp. 58–61.
Kitkauskas N., Lisanka A., “Perkūno šventyklos liekanos Vilniaus Žemutinėje pilyje,” Kultūros Barai, 1986, no. 12, pp. 51–55.
Kitkauskas N., Lisanka A., Lasavickas S., “Perkūno šventyklos liekanos Vilniaus Žemutinėje pilyje,” Kultūros Barai, 1987, no. 1, pp. 40–63; 1987, no. 2, pp. 53–57.
Kowalski M., “Wileńszczyzna jako problem geopolityczny w XX wieku,” in: Problematyka geopolityczna ziem polskich, ed. P. Eberhardt, Warszawa, 2008, pp. 267–296.
Liedke M., Od prawosławia do katolicyzmu. Ruscy możni i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec wyznań reformacyjnych, Białystok, 2004.
Łossowski P., “Dwie drogi odrodzenia kulturalnego i narodowego Litwinów: Baranauskas i Basanavičius,” Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, 31, 1996, pp. 149–155.
Łowmiańska M., Wilno przed najazdem moskiewskim 1655 roku, Wilno, 1929.
Łowmiański H., Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań, 1983.
Makowski B., Litwini w Polsce 1920–1939, Warszawa, 1986.
Malec J., “Charakterystyka prawnoustrojowa unii polsko-litewskiej w latach 1569–1795,” in: O nowy kształt Europy: XX-wieczne koncepcje federalistyczne w Europie Środkowo-Wschodniej i ich implikacje dla dyskusji o przyszłości Europy, ed. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz, Lublin, 2003, pp. 19–35.
Meilus E., “The history of Vilnius old Jewish cemetery at Šnipiškės in the period of the Grand Duchy of Lithuania,” Lithuanian Historical Studies, 12, 2007, p. 65.
Mościcki H., Wilno, Warszawa, 1922.
Niedźwiedź J., Kultura literacka Wilna (1323–1655), Kraków, 2012.
Ostrówka M., “Polszczyzna w Wielkim Księstwie Litewskim. Aspekt arealny i historyczny,” in: Kultura i języki Wielkiego Księstwa Litewskiego, ed. M.T. Lizisowa, Kraków, 2005, pp. 103–116.
Otrębski J., Gramatyka języka litewskiego, vol 1: Wiadomości wstępne. Nauka o głoskach, Warszawa, 1958.
Papée F., Aleksander Jagiellończyk, Kraków, 1999.
Radziukiewicz A., Na wschód od zachodu, Białystok, 2008.
Ragauskas A., Vilniaus miesto valdantysis elitas. XVII a. antroje pusėje (1662–1702 m.), Vilnius, 2002.
Rondomański A., Litewska krew, Wilno, 1921.
Schiper I., “Żydzi na kresach północnych i wschodnich w czasach porozbiorowych,” in: Żydzi w Polsce odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, ed. I. Schiper, A. Tartakower, A. Hafftka, Warszawa, n.d., pp. 563–574.
Semkowicz W., “Hanul, namiestnik wileński (1382–1387) i jego ród,” Ateneum Wileńskie, 1–2, 1930, pp. 1–20.
Srebrakowski A., Polacy w Litewskiej SRR 1944–1989, Toruń, 2001.
Stoberski Z., Historia literatury litewskiej. Zarys, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, 1986.
Sukiennicki W., “Polityczne konsekwencje błędu semantycznego,” Zeszyty Historyczne, 72, 1985, pp. 18–33.
Šalis ta Lietuva … 1000 svarbiausių šalies istorijos akimirkų. Žmonės, įvykiai, simboliai, tradicijos, ed. O. Pečiulienė, Vilnius, 2009.
Tęgowski J., Pierwsze pokolenie Giedyminowiczów, Poznań–Wrocław, 1999.
Topolska M. B., Społeczeństwo i kultura w Wielkim księstwie Litewskim od XV do XVIII wieku, Poznań–Zielona Góra, 2002.
Всеобщій географическій и статистическій карманный атласъ, Санкт-Петербург, 1908.
Гудавичюс Э., История Литвы с древнейших времен до 1569 года, vol. 1, Москва, 2005.
Саганович Г., “Вильна в описании немецкого путешественника Самуэля Кихеля (1586 г.),” in: Senosios raštijos ir tautosakos sąveika: kultūrinė Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės patirtis, Vilnius, 1998, pp. 193–197.
Newspaper articles
“Dziennikarstwo polskie na Litwie,” Kuryer Litewski, no. 1 of 1 (14) September 1905, pp. 3–4.
Niedziałkowski K., “Biedne miasto. (Trochę cyfr ze statystyki Wilna)”, Przegląd Wileński, no. 22–23 of 8 (21) June 1913, p. 8.
“Programma na wydawanie od 1834 roku urzędowey gazety Kuryer Litewski”, Kuryer Litewski, no. 154 of 29 December 1833, p. 19.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1581
Liczba cytowań: 0
