Senyk’s Archive and its significance for studies on the behind-the-scenes picture of the Organisation of Ukrainian Nationalists. New research perspectives in the light of discovered correspondence
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2019.EN4.05Słowa kluczowe
Archiwum Senyka, zabójstwo Bronisława Pierackiego, Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, II Rzeczpospolita, ukraińska emigracja, Senyk’s Archive, Bronisław Pieracki’s murder, Organisation of Ukrainian Nationalists, Second Polish RepublicAbstrakt
Zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego w 1934 roku, jako najpoważniejsza akcja przeprowadzona przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów w latach międzywojennych, było pochodną napiętych relacji polsko-ukraińskich. Tzw. archiwum Senyka, znalezione przez wywiad czechosłowacki w 1933 roku i przekazane polskim władzom, zostało ujawnione zbyt późno, aby zapobiec tragedii, jednak stało się podstawą do sformułowania aktu oskarżenia przeciwko Stepanowi Banderze oraz innym członkom OUN zaangażowanym w terrorystyczną działalność wobec II Rzeczypospolitej. Archiwum składa się z około 700 listów wymienianych pomiędzy członkami Zarządu OUN na emigracji w pierwszej połowie lat 30. XX wieku. Autorka niniejszego artykułu odnalazła je w Centralnym Państwowych Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie.
The assassination of Bronisław Pieracki, Polish Minister of Interior, which took place in 1934, was the most significant operation carried out by the Organisation of Ukrainian Nationalists during the interwar period, and was a consequence of tense Polish-Ukrainian relations. The so-called Senyk’s Archive, discovered by Czechoslovakian intelligence in 1933 and handed over to the Polish authorities, was disclosed too late to prevent the tragedy, yet it became grounds for the formulation of an indictment against Stepan Bandera and other OUN members involved in terrorist activities against the Second Polish Republic. The archive consists of about 700 letters exchanged by the members of the OUN Board in exile during the first half of the 1930s. The author of the present article discovered them in the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv.
Bibliografia
Archival materials
Центральний державний історичний архів України, Львів (CDIAUL), f. 151, ser. 1a.
Compilations
Akt oskarżenia przeciwko Stefanowi Banderze, Mikołajowi Łebedowi, Darji Hnatkiwskiej, Jarosławowi Kapryńcowi, Bohdanowi Pidhajnemu, Iwanowi Malucy, Jakóbowi Czornijowi, Eugeniuszowi Kaczmarskiemu, Romanowi Myhalowi, Katarzynie Zaryckiej oraz Jarosławowi Rakowi, Warszawa, 1935.
Андрієвський, “Міжнародна aкця ОУН,” in: Організація Українських Націоналістів 1929–1954, [Париж], 1955.
Armstrong J.A., Ukrainian Nationalism, New York, 1955.
Batorski D., Zdziarski M., “Analiza sieciowa i jej zastosowanie w badaniach organizacji i zarządzania,” in: Problemy zarządzania 2009, no. 4 (26), pp. 157–184.
Bruder F., Den ukrainischen Staat erkämpfen oder sterben! Die Organisation ukrainischer Nationalisten (OUN) 1928–1948, Berlin, 2006.
Черченкo Ю., “Листування Леоніда Мосендза з Михайлом Селешком (1938–1939 рр.),” Пам’ятки. Археографічний щорічник, 9, 2008, pp. 3–23.
Gawryszczak M., Bronisław Wilhelm Pieracki (1895–1934). Biografia polityczna, Łódź, 2014.
Jarnecki M., Irredenta ukraińska w relacjach polsko-czechosłowackich w latach 1918–1939, Poznań, 2009.
Євген Коновалець та його доба, Мюнхен, 1974.
Книш З., Архів Сеника. Історично-критична студія, Торонто–Нью-Йорк–Лондон–Сідней, 1992.
Книш З., Варшавський процес ОУН на підложжі польсько-українських відносин тієї доби: У 2 томах, Торонто, 1986.
Kosyk W., L’Allemagne national-socialiste et l’Ukraine, Paris, 1986.
Kosyk W., The Third Reich and the Ukrainian Question. Documents 1934–1944, London, 1991.
Kozaczuk W., Bitwa o tajemnice. Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918–1939, Warszawa, 1999.
Kulińska L., Działalność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce 1922–1939, Kraków, 2009.
Łysiak-Rudnicki I., Między historią a polityką, Wrocław, 2012.
Między Warszawą a Pragą. Polsko-czechosłowackie stosunki wojskowo-polityczne 1918–1939, ed. P. Kołakowski, Warszawa, 2007.
Мірчук П., Нарис історії Організації Українських Націоналістів: 1920–1939, Мюнхен– Лондон–Нью-Йорк, 1968.
Motyl A., The Turn to the Right: The Ideological Origins and Development of Ukrainian Nationalism, 1919–1929, New York, 1980.
Motyl A., “Ukrainian Nationalist Political Violence in Interwar Poland, 1921–1939,” in: East European Quarterly 1985, v. 19, no. 1.
Муравський, “Документи Міністерства закордонних справ Чехословаччини про так званий ‘архів Сеника,’” in: Український визвольний рух, ed. В. В’ятрович, Збірник 6, Львів, 2006.
На вічну ганьбу Польщі, твердині варварства в Европі, Нью-Йорк, 1978.
Онацький Є., У вічному місті. Записки журналіста, vol. 1–4, Торонто, 1954, 1981, 1985, 1989.
ОУН в світлі постанов Великих Зборів, конференцій та інших документів з боротьби 1929–1955, без місця, 1955.
Papierzyńska-Turek M., “Praca organiczna czy walka? Ukraińska myśl polityczna w II Rzeczypospolitej wobec problemu niepodległości,” in: Polska Akademia Umiejętności, vol. 2, Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej, Kraków, 1995.
Piotrowski T., Ukrainian Integral Nationalism. Chronological Assessment and Bibliography, Toronto, 1997.
Poliszczuk W., Dowody zbrodni OUN i UPA. Działalność ukraińskich struktur nacjonalistycznych w latach 1920–1999, Toronto, 2000.
Poliszczuk W., Nacjonalizm ukraiński w dokumentach, part 1–2, Toronto, 2002–2004.
Prus E., Herosi spod znaku tryzuba. Konowalec – Bandera – Szuchewycz, Warszawa, 1985.
Radziejowski J., “Kształtowanie się oblicza ideowego radykalnego nacjonalizmu ukraińskiego (1917–1929),” in: Polska, Polacy, mniejszości narodowe, ed. W. Wrzesiński, Wrocław, 1992.
Radzik T., “‘Warszawskij procies OUN. Na pidłożenii polsko-ukraińskich widnosti tiej doby,’ t. 1–2, Zinowij Knysz, Toronto 1986 [recenzja],” Rocznik Lubelski 1991–1992, no. 33–34, pp. 137–141.
Rossoliński-Liebe G., Bandera. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty. Faszyzm, ludobójstwo, kult, Warszawa, 2018.
Stryjek T., “Dmytro Doncow a problem stosunków polsko-ukraińskich,” Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze 1998, vol. 8.
Szcześniak A. B., Szota W. Z., Droga do nikąd. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i jej likwidacja w Polsce, Warszawa, 1973.
Шевчук С. Пора сказати правду про наші Визвольні Змагання добитися волі для Галицької землі 1918–1939, Торонто, 1965.
Szota W., “Zarys rozwoju Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Armii Powstańczej”, Wojskowy Przegląd Historyczny 1963, y. 8, no. 1.
Świątek F., “Czy tzw. archiwum Senyka było autentyczne, czy też było to archiwum falsyfikatów?,” Najnowsze Dzieje Polski, 1914–1939, 9, 1965, pp. 275–280.
Tomaszewski J., “Kwestia ukraińska w Polsce międzywojennej w czechosłowackich raportach dyplomatycznych,” Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze, 3, 1996.
Torzecki R., Kwestia ukraińska w Polityce III Rzeszy 1933–1945, Warszawa, 1972.
Віднянський С. В., “Політика чехословацького уряду щодо укр. еміграції в міжвоєнний період,” in: Міжнародні зв’язки України: наукові пошуки і знахідки, Вип. 3., Київ, 1993.
Wojnar M., “The Struggle for Dominance in Eurasia: ‘The International Politics of Ukrainian Nationalism’ by Bohdan Kordiuk in the Context of Geopolitical Concepts of the Organisation of Ukrainian Nationalists during the 1930s,” Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, 52, 2017, no. 3, pp. 101–126.
Wysocki R., Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929-1939 [doctoral dissertation], Lublin, 1999.
Wysocki R., “Liga Narodów wobec pacyfikacji Galicji Wschodniej w 1930 roku a polsko-ukraińska konfrontacja na arenie międzynarodowej,” in: Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski (1918–1939), vol. 1, ed. R. Drozd, Słupsk–Warszawa, 2000.
Wysocki R., Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929–1939, Lublin, 2003.
Зайцев О., Український інтегральний націоналізм 1920–1930-х років: Нариси інтелектуальної історії, Київ, 2013.
Zajcew O., “Ukraińskie uniwersum symboliczne w Drugiej Rzeczypospolitej: inwazja integralnego nacjonalizmu,” in: Metamorfozy społeczne. Kultura i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, ed. W. Mędrzecki, A. Zawiszewska, Warszawa, 2012, pp. 67–84.
Zięba A. A., Lobbing dla Ukrainy w Europie międzywojennej. Ukraińskie Biuro Prasowe w Londynie oraz jego konkurenci polityczni (do roku 1932), Kraków, 2010.
Zięba A. A., Ukraińcy w Kanadzie wobec Polaków i Polski (1914–1939), Kraków, 1998.
Żeleński W., “Jeszcze o zabójstwie Pierackiego i rozrachunkach polsko-ukraińskich,” Zeszyty Historyczne, 46, 1978, pp. 126–183.
Żeleński W., “Zabójstwo ministra Pierackiego,” Zeszyty Historyczne, 25, 1973, pp. 3–101.
Żeleński W., Zabójstwo ministra Pierackiego, Warszawa, 1995.
Житомирська трагедія: пам’яти трагічної смерти О. Сеника-Грибівського ій М. Сціборського, Буенос-Айрес, 1949.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 681
Liczba cytowań: 0