„Polka z przekonań i języka”. Aleksandra z Pogodinów Pietrowa (1815–1883), filantropka, patriotka, wydawczyni i redaktorka
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2019.2.02Słowa kluczowe
Aleksandra Pietrowa z Pogodinów (1815–1883), Królestwo Polskie, polityka i rządy, sytuacja społeczna, prasa polska, XIX w.Abstrakt
Artykuł prezentuje życie i działalność Aleksandry z Pogodinów Pietrowej (1815– 1883). Czasy, w których żyła bohaterka tego szkicu, były niezwykle trudne dla społeczności polskiej zaboru rosyjskiego. Przed powstaniem styczniowym budziła się świadomość narodowa i wzrastały oczekiwania wystąpienia zbrojnego przeciwko carskiemu zaborcy, a po nim nastąpiły represje, prześladowania i wzmożona rusyfikacja narodu polskiego. Choć Pietrowa była Rosjanką, żoną wysokiego rangą urzędnika carskiej administracji, została prawdziwą przyjaciółką uciemiężonego narodu polskiego, wśród którego przyszło jej spędzić większą część życia i ofiarnie pracować na wielu płaszczyznach: charytatywnej, oświatowej, publicystycznej, redakcyjno-wydawniczej, a nawet politycznej.
Bibliografia
Źródła
Antoni Melchior Fijałkowski arcybiskup warszawski, „Czytelnia Niedzielna” 6 (1861), nr 41, s. 321.
Bruchnalska M., Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym, z. 2, Miejsce Piastowe 1933.
Fijałkowski [A.M.], Czajewicz [L.], [Antoni Melchior Fijałkowski… do Szanownej Redakcji Czytelni Niedzielnej], „Czytelnia Niedzielna” 6 (1861), nr 4, s. 25.
Od redakcji Czytelni Niedzielnej. Sprawozdanie, „Czytelnia Niedzielna” 1 (1856), nr 52, s. 409.
Ogłoszenie od Redakcji Czytelni Niedzielnej, „Czytelnia Niedzielna” 2 (1857), nr 49, s. 385–386.
Puławski S., Opis kościołów dekanatu koprzywnickiego, [Wiązownica] 1916, rkps w Bibliotece Diecezjalnej w Sandomierzu.
Staszic F., O potrzebie pism dla ludu wiejskiego, „Gazeta Codzienna” 31 (1861), nr 67, s. 1.
Wiśniewski J., Dekanat sandomierski, Radom 1915.
Wstęp, „Czytelnia Niedzielna” 1 (1856), nr 1, s. 1–2.
„X.Y.Z.”, Kartka z dziejów kraju i Kościoła katolickiego w Polsce rosyjskiej, t. 3, Poznań 1891.
Коган М.С., Очерки по истории шахмат в СССР, Москва–Ленинград 1938.
Петров А., Руководство к основательному познанию шашечной игры, или Искусство обыгрывать всех в простыя шашки, Санкт-Петербург 1827.
Петров А., Шахматная игра, приведенная в систематический порядок, с присовокуплением игор Филидора и примечание на оные, Санкт-Петербург 1824.
Opracowania
Bar A., Duchińska Seweryna z Żochowskich 1 v. Pruszakowa, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1939–1946, s. 440–441.
Biblioteka Rzemieślnika Polskiego, http://karo.umk.pl/K_3.02/Exec/z2w_f.pl?kl=12910-1558522005&al=x&priority=&uid=&dist=2&lok=&liczba=5&pubyearh=&pubyearl=& lang=pl&bib=NUKAT&detail=5&pp=1&qt=F&si=0&pm=b&st1=stBiblioteka%20Rzemie%C5%9Blnika%20Polskiego&di=sBiblioteka%20Rzemie%C5%9Blnika%20Polskiego (dostęp: 22.05.2019).
Bieńkowski W., Libera Anna, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław 1972, s. 279–280.
Bratkowski S., Orłowski B., Miecznikowski Aleksander Mikołaj, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Wrocław 1975, s. 734–735.
Burkot S., Sabowski Władysław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 34, Wrocław–Warszawa– Kraków 1992–1993, s. 248–250.
Chimiak Ł., Gubernatorzy rosyjscy w Królestwie Polskim (1863–1915). Szkic do portretu zbiorowego, Wrocław 1999.
Ciechanowska Z., Krajewski Aleksander Albert, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 15, Wrocław– Warszawa–Kraków 1970, s. 103–105.
Dąbkowski W., Matwiej Bezkiszkin i ostatnia faza powstania styczniowego w Opoczyńskiem, „Przegląd Historyczny” 68 (1977), nr 3, s. 471–485.
Deresz E., Pietkiewicz Antoni, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Wrocław 1981, s. 150–152.
Dereżyński M., Grajnert Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960, s. 535.
Djakow W., Miller I., Ruch rewolucyjny w armii rosyjskiej a powstanie styczniowe, Wrocław– Warszawa–Kraków 1967.
Dziedzic L., Gubernator kielecki Konstanty Chlebnikow i jego wspomnienia z Kielc, „Studia Muzealno-Historyczne” 3 (2011), s. 183–204.
Giełżyński W., Prasa warszawska 1661–1914, Warszawa 1962.
Gospodarek T., Walka o kulturę narodową ludu na Śląsku (1815–1863), Wrocław 1968.
Gzella A.L., Ścisłowska Zofia, w: Słownik biograficzny miasta Lublina, t. 2, red. T. Radzik, A. Witusik, J. Ziółek, Lublin 1996, s. 275–276.
Janas M., Społeczno-edukacyjna działalność zgromadzenia sióstr felicjanek w Warszawie w latach 1854–1864, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” (2018), nr 1–2, s. 195–213.
Jarnecki M., Agaton Giller (1831–1887), Kalisz 2016.
Kaniowska-Lewańska I., Lewocka z Lipińskich Katarzyna, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław 1972, s. 254–255.
Kaniowska-Lewańska I., Stanisław Jachowicz. Życie, twórczość i działalność, Warszawa 1986.
Kawyn S., Korzeniowski Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 14, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968–1969, s. 169–172.
Kieniewicz S., Hennel Adolf, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 394–395.
Konarska-Pabiniak B., Seweryna Duchińska – literatka i patriotka, „Notatki Płockie” 60 (2015), nr 2, s. 11–17.
Konarski S., Machczyńska Antonina, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 18, Wrocław–Warszawa– Kraków 1973, s. 626–627.
Konarski S., Papłoński Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 25, Wrocław 1980, s. 175–177.
Król S., Cytadela Warszawska. X Pawilon – carskie więzienie polityczne (1833–1856), Warszawa 1969.
Kukulski J., Donacje paskiewiczowskie w okresie reform agrarnych, Kielce 1987.
Kulczycka-Saloni J., Prasa podziemna powstania styczniowego, „Kwartalnik Prasoznawczy” 2 (1958), nr 3, s. 9–27.
Lato S., Oblicze ideowe tajnej prasy czerwonych, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1 (1962), s. 128–154.
Litmanowicz W., Giżycki J., Szachy od A do Z, t. 2, Warszawa 1987.
Łossowski P., Młynarski Z., Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy w powstaniu styczniowym, Wrocław 1959.
Matysik R., Agaton Giller – redaktor „Czytelni Niedzielnej”, w: Drogi Polaków do niepodległości. W 150. rocznicę powstania styczniowego, red. W. Caban, L. Michalska-Bracha, W. Śliwowska, Warszawa 2015.
Niebelski E., Śladami wielkiego szachisty, „Tygodnik Nadwiślański” 13 (1993), nr 33, s. 8. Niebelski E., W dobrach Ossolińskich. Klimontów i okolice, Klimontów 1999.
Pająk J.Z., Podziały terytorialne na terenie regionu świętokrzyskiego w okresie zaborów, „Między Wisłą a Pilicą” 14 (2013), s. 37–64.
Petrani A., Kasata klasztoru ss. Felicjanek w Warszawie w 1864 r. w świetle źródeł rosyjskich, „Nasza Przeszłość” 35 (1971), s. 153–162.
Petrozolin-Skowrońska B., Inteligencja Warszawy przed powstaniem styczniowym (portret zbiorowy reprezentacji), w: Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, [t.] 4, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985, s. 33–98.
Powstanie styczniowe. Strażnica (1 lipca 1861 – 22 maja 1863), https://www.bn.org.pl/powstanie/index.php?url=straznica (dostęp: 24.05.2019).
Poznański K., Oświata i szkolnictwo w Królestwie Polskim 1831–1869. Lata zmagań i nadziei, t. 2: Szkoły rzemieślniczo-niedzielne, Warszawa 2001.
Ramotowska F., Warszawa Przedstyczniowa. Przebudzenie: „rewolucja moralna”, oprac. D. Lewandowska, M. Osiecka, Warszawa 2018.
Red., Heurich Jan Kacper, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 489–490.
Reychman J., Turowicz M., Gralewski (Grala, Gralak) Mateusz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960, s. 540–541.
Romankówna M., Gosselin Emilia, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960, s. 357.
Romankówna M., Sprawa entuzjastek, „Pamiętnik Literacki” 48 (1957), nr 2, s. 516–537.
Rudzka W., Chmurzyński Leon, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 344.
Rzadkowska H., Marian Langiewicz, Warszawa 1967.
Sandel J., Hirszel (Hirschel) Władysław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 531.
Skręt R., Siwiński Edward, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Warszawa–Kraków 1996–1997, s. 621–623.
Skręt R., Skimborowiczowa z Sokołowskich Anna, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 38, Warszawa–Kraków 1997–1998, s. 162–163.
Sokoł K., Sosna A., Stulecie w kamieniu i metalu. Rosyjskie pomniki w Polsce w latach 1815–1915, Moskwa 2005.
Stawiarska T., Helena Tarczyńska – nauczycielka, społecznica, późna „Entuzjastka” (1850–1935), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 66 (2018), nr 2, s. 207–224.
Szczerbiński J., Człowiek swoich czasów (Agaton Giller), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 30 (1991), nr 3–4, s. 50–55.
Śliwowska W., Organizacja pomocy dla ofiar represji postyczniowych, „Przegląd Historyczny” 82 (1991), z. 1, s. 93–105.
Tomaszewski E., Kucz Karol, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 16, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 66–68.
Tomaszewski E., Prasa Królestwa Polskiego i ziem litewsko-ruskich okresu międzypowstaniowego (1832–1864), w: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa 1976, s. 110–198.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Rosyjskie przyjaciółki narodu polskiego w latach sześćdziesiątych XIX stulecia, „Kwartalnik Instytutu Polsko-Radzieckiego” 16/17 (1956), nr 3–4, s. 116–156.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Z umiłowania. Opowieść biograficzna o Wandzie z Wolskich Umińskiej (1841–1926), Lublin 1973.
Werner M., O. Honorat Koźmiński kapucyn 1829–1916, Warszawa 1972.
Zahorska J., Frankowski Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948–1958, s. 93.
Zawadzki H.S., Józef Bogdan Wagner. Dyrektor tajnych drukarń Rządu Narodowego w Powstaniu Styczniowym, Toruń 1987.
Александр Петров, http://xn--80aaa5asd7agcy5a.xn--p1ai/Bases/Enz/P/PETROV_A/informacija.pdf (dostęp: 27.05.2019).
Берг Н.[В.], Петров в плену у польских инсургентов, „Шахматы в СССР” (1988), № 5, s. 28–29.
Герб баронов Истровых, https://gerbovnik.ru/arms/5839.html (dostęp: 23.06.2019).
Леонидов М.С., Погодин, Василий Васильевич, https://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/Погодин (dostęp: 16.05.2019).
Линдер И.М., А.Д. Петров. Пeрвый русский шахматный мастер, Москва 1952.
Нудельман Д.М., Александр Петров. Человек и шахматный мастер, „Художественный вестник. Годовой Российский Историко-Искусствоведческий Журнал Для Любителей Старины” (2018), № 5, s. 5–40.
Нудельман Д.М., Краткая история родословной Петрова Александра Дмитриевича, s. 17–26, https://studylib.ru/doc/453359/podvigi-slavnyh-predkov--2012(dostęp: 26.05.2019).
Нудельман Д.М., Псковские корни шахматиста А. Д. Петрова (в продолжение разговора), „Псков” (2014), № 41, s. 98–101.
Нудельман Д.М., Поправки к биографии. К 215-летию со дня рождения А.Д. Петрова „64-Шахматное обозрение” (2014), № 1, s. 74–75.
Свиридова С.Л., Псковские корни шахматиста А.Д. Петрова, „Псков” (2012), № 36, s. 115–123.
Сокол К., Монументалные памятники Российской Империи. Каталог, Москва 2006.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 648
Liczba cytowań: 0
