Wielka własność ziemska w guberni podolskiej na tle Ukrainy Prawobrzeżnej w XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2018.1.01Słowa kluczowe
wielka własność ziemska na Ukrainie, ziemiaństwo, Ukraina w XIX w., gubernia kijowska, podolska i wołyńska w XIX w., great landed property in Ukraine, landed gentry, Ukraine in the 19th c., Guberniya of Kiev, of Podolia, and of Volhynia in the 19th c.Abstrakt
Artykuł jest podsumowaniem kilkunastu lat badań, przygotowanych edycji źródłowych i analiz autora dotyczących zmian w sytuacji wielkiej własności ziemskiej na Ukrainie (gubernie kijowska, podolska i wołyńska) w XIX w. Ustalenia dotyczące drugiej połowy tego stulecia zestawia z najnowszymi pracami, prowadzonymi w latach 2013–2016 i obejmującymi gubernię podolską w pierwszej połowie XIX w. Badania zostały przeprowadzone na podstawie źródeł rękopiśmiennych i drukowanych dotąd niewykorzystywanych. Autora interesuje m.in. ewolucja zasięgu wielkiej własności na ziemiach ukraińskich; pozycja polskiego ziemiaństwa; zmiany w elicie wielkiej własności w XIX w.; zależności pomiędzy pozycją majątkową a karierami w samorządzie szlacheckim.
The present article is a summary of several years of research and studies, published sources editions, and analyses made by the author of changes in the ownership structure of great landed property in Ukraine (Guberniyas of Kiev, Podolia, and Volhynia) in the nineteenth century. The author compares the establishments made for the second half of that century with these of the most recent studies, conducted in 2013–2016, for the Guberniya of Podolia in the first half of the nineteenth century. The study is based on handwritten and published primary sources, previously not exploited. The author is interested, among others, in the evolution of extent area of great landed property in Ukraine; the position of Polish landed gentry; changes in the elite of great landed estates owners in the nineteenth century; relationship between a financial position and career within the noble local governments.
Bibliografia
Źródła:
[Bunin N.], Statističeskoe opisanìe Usmanskogo uězda Tambovskoj gubernìi, [Sankt’ Peterburg’ 1836].
Dunin-Karwicki J., Wspomnienia Wołyniaka, Lwów 1897.
Epsztein T., Polska własność ziemska na Ukrainie (gubernia kijowska, podolska i wołyńska) w 1890 roku, Warszawa 2008.
Epsztein T., Wielka własność ziemska w guberni podolskiej w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 2017.
Epsztein T., Własność ziemska na Ukrainie w 1860 r. w „Statystyce” Andrzeja Grabianki, Warszawa 2013.
Guldman V.K., Poměstnoe zemlevladěnìe v’ podol’skoj gubernìi, Kamenec’ Podol’skìj 1903.
Guldman V.K., Spravočnaâ knižka podol’skoj gubernìi, Kamenec’ Podol’skìj 1888.
Kartavcov E., Obrusenìe zemlevladěnìâ v Ûgo-zapadnom kraĕ, Kìev 1877.
Keppen P., Devâtaâ revizìâ. Izslědovanìe o čislě žitelej v’ Rossìi v’ 1851 gody, Sankt-Peterburg 1857.
Lachnicki I.E., Statystyka guberni litewsko-grodzieńskiej, Wilno 1817.
Marczyński W., Statystyczne, topograficzne i historyczne opisanie guberni podolskiej, t. 1–3, Wilno 1820–1823.
Pamâtnaâ knižka Podol’skoj gubernìi na 1859 god’, Kamenec’-Podol’sk’ 1859.
Rutkowski J., Własność tabularna w Galicji według stanu z końcem roku 1912, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych” 25, 1918, z. 4.
Sbornik’ svedenij po evropejskoj Rossìi za god’ 1882, St. Peterburg’ 1884.
Sel’skoe hozâjstvo Rossii v XX veke. Sbornik statistiko-èkonomičeskih svedenij za 1901–1922 g.g., Moskva 1923.
Statističeskoe obozrěnìe Roslavl’skogo uězda Smolenskoj gubernìi, [Sankt’ Peterburg’ 1836].
Statistika zemlevladěnìâ 1905 g. Svod’ dannyh’ po 50-ti gubernìâm’ evropejskoj Rossìi, S.-Peterburg’ 1907
Vec’ Ûgo-Zapadnyj Kraj. Spravočnaâ i adresnaâ kniga po Kìevskoj, Podol’skoj i Volynskoj gubern’âm’, red. A.I. Âroševič, Kìev’ 1913.
Voenno-statističeskoe obozrěnìe Rossìjskoj Imperìi, t. 10, č. 2: Podol’skaâ gubernìâ, Sankt-Peterburg’ 1849.
Opracowania:
Bartoszewicz J., Na Rusi polski stan posiadania (kraj, ludność, ziemia), Kijów 1912.
Beauvois D., Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu Podolu i Kijowszczyźnie 1793– 1914, Lublin 2005.
Beauvois D., Walka o ziemię. Szlachta polska na Ukrainie prawobrzeżnej pomiędzy caratem a ludem ukraińskim 1863–1914, Sejny 1996.
Danilevskij I.N., Kabanov V.V., Meduševskaâ O.M., Rumânceva M.F., Istočnikovedenie: Teoriâ. Istoriâ. Metod. Istočniki rossijskoj istorii, Moskva 1998.
Epsztein T., Przywiązanie szlachty polskiej na Ukrainie do ziemi w XIX i na początku XX wieku. Mit czy rzeczywistość?, w: Rosja i Europa Wschodnia. „Imperiologia” stosowana / Russia and Eastern Europe. Applied „Imperiology”, red. A. Nowak, Warszawa–Kraków 2006, s. 400–412.
Epsztein T., Trwałość własności ziemiańskiej na północno-wschodnim Mazowszu na tle innych ziem polskich w II poł. XIX w. i w XX w., w: Przedstawiciele elit prowincjonalnych w XIX i pierwszej połowie XX w. Materiały z II Spotkania Pokoleń w Kręgu Kultury Ziemiańskiej, Drozdowo, 29 sierpnia 2014 r., red. Ł. Lubicz-Łapiński, Drozdowo 2015, s. 9–21 (edycja elektroniczna: http://www.muzeumdrozdowo.pl/images/wydawnictwa_slider/Pokonferencyjne_Przedstawiciele_elit.pdf (dostęp: 17.03.2017).
Epsztein T., Trwałość własności ziemiańskiej w regionie radomskim na tle innych ziem polskich w 2 poł. XIX i w XX wieku, „Studia Ekonomiczno-Społeczne”, Radom 2004, t. 6, s. 73–92.
Epsztein T., Zasiedziałość ziemiaństwa na północnym Mazowszu w II poł. XIX i XX w., w: Płońsk i Ziemia Płońska w XIX i XX wieku na tle dziejów Mazowsza Północnego, red. nauk. A. Koseski, J. Szczepański, Płońsk 1998, s. 84–90.
Epsztein T., Ziemiaństwo Lubelszczyzny w drugiej połowie XIX i XX wieku, w: Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie, oprac. R. Maliszewska, Kozłówka 2001, s. 41–50.
Epsztein T., Zmiany strukturalne i własnościowe wielkiej własności ziemskiej w województwie warszawskim w latach 1921–1939, w: Sesja naukowa na temat „Jak to na Mazowszu” 3 czerwca 1998 roku, Warszawa 1998, s. 53–66.
Górski W., Powiat mohylowski w guberni polskiej, Kraków 1903.
Iwaszkiewicz J., Wykaz dóbr ziemskich skonfiskowanych przez rządy zaborcze w latach 1773–1867, Warszawa 1929.
Jurkowski R., Ziemiaństwo polskie Kresów Północno-Wschodnich 1864–1904, Warszawa 2001.
Kaczkowski J., Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniach roku 1831 i 1863, Warszawa 1918.
Łukasiewicz J., O strukturze agrarnej Królestwa Polskiego po uwłaszczeniu, „Przegląd Historyczny” 62, 1971, z. 2, s. 295–315.
Molik W., Przemiany w strukturze narodowościowej i społecznej wielkich właścicieli ziemskich w Poznańskiem (od końca XVIII do początku XX wieku), w: Szlachta i ziemiaństwo polskie oraz niemieckie w Prusach i Niemczech w XVIII–XX w. Materiały z sesji naukowej 22–24 X 1993 w Szczecinie, red. W. Stępiński, Szczecin 1996, s. 159–177.
Ol’šamovski B.G., Prava po zemlevladěnìû v’ Zapadnom’ Kraĕ, St. Peterburg’ 1899.
Temirova N., Pomìŝiki Ukraïni v 1861–1917 rr. Socìal’no-ekonomìčna evolûcìâ, Donec’k 2003.
Wakar W., Rozwój terytorialny narodowości polskiej, cz. 3: Statystyka narodowościowa kresów wschodnich, Kielce 1917.
Weryha-Darowski A., Kresy ruskie Rzeczypospolitej, Warszawa 1919.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 418
Liczba cytowań: 0