Intelligentsia and a new class. Political elites according to Jan Wacław Machajski and Milovan Djilas
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2017.EN3.07Słowa kluczowe
Jan Wacław Machajski, Milovan Ðilas, Nikołaj Bucharin, Michaił Bakunin, Lew Trocki, Vilfredo Pareto, “nowa klasa”, inteligencja, elity polityczne w Jugosławii, elity polityczne w PRL, partie socjalistyczne i socjaldemokratyczne, “new class”Abstrakt
Milovan Ðilas był wybitnym krytykiem i analitykiem tzw. nowej klasy, a więc biurokracji politycznej powstałej w łonie partii komunistycznej. Przed Ðilasem najbardziej znanym przedstawicielem bardzo podobnego nurtu w myśli politycznej i społecznej był na gruncie polskim Jan Wacław Machajski (1866–1926). Zdaniem Machajskiego w nowym “socjalistycznym” ustroju inteligencja odgrywałaby podobną rolę jak ta, którą Ðilas przypisał nowej klasie, a więc rolę elity bezwzględnie dbającej wyłącznie o własne interesy. Porównanie oddziaływania i roli politycznej elit rządzących w “socjalizmie” w ujęciu Machajskiego i Ðilasa jest głównym celem autora niniejszego artykułu.
Milovan Djilas was a distinguished critic and analyst of the so-called new class, that is the political bureaucracy created within the communist party. Before Djilas, the best-known representative of a very similar trend in political and social thought in Poland was Jan Wacław Machajski (1866–1926). According to Machajski, in the new “socialist” regime intelligentsia would fulfil a role similar to that which Djilas attributed to the new class: the role of an elite looking exclusively after its own interests. The main objective of the author of this article is to compare the impact and political role of governing elites in “socialism” as interpreted by Machajski and by Djilas.
Bibliografia
Abramowski E., “Socjalizm a państwo”, in: id., Pisma, vol. 2, Warszawa, 1924.
Anatomy of a Moral. The Political Essays of Milovan Djilas, London, 1959.
Aptekman O.V., Obščestvo ‘Zemlja i volja’ 70-ch godov, Petrograd, 1924.
Bakunin M., Pisma wybrane, vol. 2, Warszawa, 1965.
Bell D., The End of Ideology. On the Exhaustion of Political Ideas in the Fifties, Harvard University Press, 2000.
Bernstein E., “Der Kampf der Sozialdemokratie und die Revolution der Gesellschaft”, Die neue Zeit 1897–1898, Jg. 16,1, Bd (1898), H. 18.
Bierdiajew M., O rosyjskiej rewolucji: Oskarżenie rosyjskiej inteligencji, http://konserwatyzm.pl/ artykul/12415/mikolaj-bierdiajew-o-rosyjskiej-rewolucji-oskarzenie-rosyjskiej-inteligencjicz-ii/.
Bierdiajew M., Źródła i sens rosyjskiego komunizmu, Kęty, 2005.
Бухарин Н., Пролетарская революция и культура, Петроград 1923.
Demirski P., Tragedia komiczna, wywiad J. Żakowskiego, “Polityka”, 17/3056/ 20.04–26.04.2016.
Djilas M., Of Prisons and Ideas, San Diego–New York–London, 1986.
Djilas M., Une société imporfaite. Le comunisme désintégré, Paris, 1969.
Drabiński M., Między Bakuninem a Marksem, http://anarchizm.net.pl/filozofia/miedzy-baku- ninem-marksem.
Dżilas M., Nowa klasa. Analiza systemu komunistycznego, New York, 1958.
Dżilas o Gorbaczowie. Rozmowa George’a Urbana z MilovanemDżilasem, CDN Warszawa 1988 (samizdat), http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=399968&from=publication.
Ðilas M., Povest o samorazaranju komunizma, Beograd 1994
Fourastié J., Les Trente Glorieuses: Ou la révolution invisible de 1946 à 1975, Paris, 1979.
Fukuyama F., “Koniec historii”, in: Czy koniec historii? Konfrontacje 13, ed. I. Lasota, New York–Warszawa, 1991, pp. 7–36.
Hertz A., Socjologia nieprzedawniona. Wybór publicystyki, Warszawa, 1992.
Hobsbawm E., Wiek skrajności. Spojrzenie na krótkie dwudzieste stulecie, Warszawa, 1999.
Huxley A., Brave New World, London, 1932.
Judt T., Powojnie. Historia Europy od roku 1945, Poznań, 2008.
Kopczyński M., Ludzie i technika. Szkice z dziejów cywilizacji przemysłowej, Warszawa, 2009.
Król M., Koniec wieku ideologii, www.newsweek.pl/europa/koniec-wieku-ideologii,44602,l,1.html.
Laskowski P., “Jan Wacław Machajski: jasnowidz i prorok”, in: J.W. Machajski, Pracownik umysłowy i inne pisma, Warszawa, 2016.
Djilas M., Pad nove klase. Povest o samorazaranju komunizma, Beograd, 1994.
Machajska W., Życie i poglądy Wacława Machajskiego, http://www.przeglad-anarchistyczny.org/ opracowania-historyczne/201-zycie-i-poglady-waclawa-machajskiego.
Machajski J.W., Pracownik umysłowy i inne pisma, Warszawa, 2016.
Machajski J.W., Religia socjalistyczna a walka robotnicza, [1909], http://lewicowo.pl/religia-socjalistyczna-a-walka-robotnicza/.
Machajski J.W., Robotnik umysłowy 1911, Zamość, 2012. Marks K., Engels F., Dzieła, vol. 22, Warszawa, 1971.
Okraska R., Sojusznicy czy pasożyty (Jan Wacław Machajski), http://lewicowo.pl/sojusznicy-czy-pasozyty-jan-waclaw-machajski/.
Okraska R., “Vilfredo Pareto i jego teoria elit”, Rojalista – pro Patria, 1997, no. 22/23, http:// adnikiel.republika.pl/pareto.htm.
Ost D., Klęska Solidarności. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Warszawa, 2007. Pipes R., Rewolucja rosyjska, Warszawa, 1994.
Piskała K., Socjalizm jako spisek, http://numery.praktykateoretyczna.pl/PT_nr6_2012_Roza_Luk- semburg/21.Piskala.pdf.
Raymond A., L’Opium des intelectuels, Paris, 1955.
Shatz M.S., Jan WaclawMachajski. A radical critic of the Russian intelligentsia and socialism, https://libcom.org/history/jan-waclaw-machajski-radical-critic-russian-intelligensiamarshall-s-shatz.
Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków, 2011.
Sulzberger C.L., Paradise Regained. Memoir of a Rebel, New York–London, 1985.
Trocki L., Klasowy charakter państwa radzieckiego (no place and date).
Trocki L., Zdradzona rewolucja. Czym jest ZSRR i dokąd zmierza, Pruszków, 1991.
Walicki A., Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Kraków, 2013.
Walicki A., “W odpowiedzi na ankietę Stowarzyszenia Studiów i Inicjatyw Społecznych”, Przegląd, 6 November 2003.
Zacharias M.J., “‘Nova klasa’ i ras pad komunističkog system u delima Milovana Đilasa”, in:
Jugoslovensko-poljski odnosi u XX veku. Zbornik radova, eds. M. Pavlovic, A. Zaćmiński, D. Bondžic, Beograd, 2015.
Zacharias M.J., Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Đilasa (1911–1995), Bydgoszcz, 2015.
Zacharias M.J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławie w latach 1943– 1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa, 2004.
Zacharias M.J., “Między marzeniami a rzeczywistością. Myśl polityczna Milovana Đilasa na przełomie 1953 i 1954”, Dzieje Najnowsze, 2010, no. 3.
Żeromski S., W sprawie Machajskiego (1911), http://lewicowo.pl/w-sprawie-machajskiego/.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 316
Liczba cytowań: 0