„Na rozdrożu myśli”: białoruski spór o historię w okresie pieriestrojki
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2025.1.08Słowa kluczowe
pieriestrojka, Białoruś, „białe plamy” w historiiAbstrakt
Celem niniejszych rozważań jest próba wstępnego omówienia bilansu białoruskiej dyskusji historycznej na temat „białych plam” w historii, a także instrumentalizacji narracji historycznej, do której doszło w okresie pieriestrojki. Białoruska dyskusja historyczna, która uwidoczniła się w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX w., wynikała z rozbieżności między dyrektywną skostniałą wykładnią historyczną a pamięcią nieoficjalną oraz dążeniem do przywracania do obiegu publicznego niezbadanych tematów oraz wypartych z pamięci obrazów przeszłości.
Bibliografia
Źródła drukowane
Абецедарский Л., Баранова М., Павлова Н., История БССР. Учебное пособие для учащихся средней школы, Минск 1960.
Абецедарский Л., Баранова М., Павлова Н., История БССР. Учебное пособие для учащихся средней школы, ред. Л. Абецедарский, изд. 7, Минск 1968.
Абецедарский Л., Баранова М., Павлова Н., История БССР. Учебное пособие для учащихся средней школы, ред. Л. Абецедарский, перевод с третьего белорусского издания, Минск 1963.
Акты Виленской археографической комиссии, т. 34: Акты относящиеся ко времени войны за Малороссию, Вильно 1909.
Бяляцкі А., На Дзяды мы не збаяліся. Мы „адвязаліся”. Мы зрабілі годную справу, https://www.sn-plus.com/2022/11/02/ales-byalyaczki-na-dzyady-my-ne-zbayalisya-my- advyazalisya-my-zrabili-godnuyu-spravu (dostęp: 4.03.2024).
Выступленне доктара гістарычных навук М.П. Касцюка, „Літаратура і мастацтва” (3 VI 1988), с. 6.
Выступленне кандыдата медыцынскіх навук Валянціна Грыцкевіча, „Літаратура і мастацтва” (3 VI 1988), с. 8.
Вярнуць народу годнасць, „Літаратура і мастацтва” (3 VI 1988), с. 4–5.
Гілевіч Н., Сацыяльныя і маральныя праблемы ў жыцці і літаратуры, „Літаратура і мастацтва” (12 VI 1987), с. 2–8.
Дэклярацыя Беларускага грамадскага гісторыка-асьветніцкага таварыства памяці ахвяраў сталінізму „Мартыралог Беларусі”, у: З. Пазняк, У. Крукоўскі, І. Марачкінастарэйшая, Мартыралог, Менск 1989, с. 7–10.
Законодательство Белоруссии о реабилитации жертв политических репрессий, https:// www.memo.ru/ru-ru/history-of-repressions-and-protest/rehabilitation/rehabilitation-law- bel (dostęp: 9.03.2024).
Корзун В., По следам одной беседы, в: Неформальные объединения в политической жизни республики, Минск 1990, c. 70–75.
Матэрыялы да праекту БНФ Адраджэньне. Навіны Беларускага народнага фронту за перебудову, „Адраджэньне” (1989), № 3, с. 3–9.
Пазняк З., Крукоўскі У., Марачкіна-старэйшая І., Мартыралог, Менск 1989.
Пазьняк З., Шмыгалёў Я., Курапаты – дарога смерці, „Літаратура і мастацтва” (3 VI 1988), с. 14–15.
„Первопроходцы” в перестройке, или к чему призывают так называемые друзья народа?, в: Неформальные объединения в политической жизни республики, Минск 1990, c. 10–14.
Постановление Совет Министров Белорусской ССР от 18 января 1989 г. № 42 Об увековечении памяти жертв массовых репрессий 1937–1941 годов в лесном массиве Куропаты, http://pravo.kulichki.com/zak/year19xx/doc48769.htm (dostęp: 8.03.2024).
Сборник нормативных документов по восстановлению прав граждан, пострадавших в ходе политических репрессий 20–80 х годов, сост. В. Адамушка, Ю. Кладухин, Минск 1991.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1588. Тэксты. Даведнік. Каментарыі, Мінск 1989.
Убежденность – опора перестройки. Встреча в ЦК КПСС, „Правда” (14 II 1987).
Шаўчук І., Гісторыя ці паслугачка?, „Літаратура і мастацтва” (12 IV 1991), с. 5.
Opracowania
Grabski A.F., Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2000.
Historikerstreit. Spór o miejsce III Rzeszy w historii Niemiec, red. M. Łukasiewicz, Londyn 1990.
Lindner R., Historiker und Herrschaft. Nationsbildung und Geschichtspolitik in Weißrußland im 19. und 20. Jahrhundert, München 1999.
Sahanowicz H., Białoruska historiografia wczoraj i dziś, „Przegląd Wschodni” 8 (2001), z. 3 (31), s. 759–775.
Sahanowicz H., Losy białoruskiej historiografii: od sowietyzacji do zachodniorusizmu nowego typu, „Studia Białorutenistyczne” 3 (2009), s. 103–143.
Sahanowicz H., Źródła pamięci historycznej współczesnej Białorusi. Powrót zachodniorusizmu, tłum. A. Gil, Lublin 2006.
Turonek J., Białoruś pod okupacją niemiecką, Warszawa 1993.
Адамушка У., Палітычныя рэпрэсіі 20–50-ых гадоў на Беларусі, Мінск 1994.
Андросік Л., Мартыралёг Беларусі, у: Дэмакратычная апазыцыя Беларусі 1956–1991. Пэрсанажы і кантэкст. Даведнік, рэд. А. Дзярновіч, Менск 1999, с. 123–124.
Астроўская Т., Культура і супраціў. Інтэлігенцыя, іншадумства i самвыдат y савецкай Беларусі (1968–1988), Беласток 2022.
Белазаровіч В., Гістарыяграфія гісторыі Беларусі, Гродна 2006.
Белы А., Служыць аддана Радзіме, у: Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі. Зборнік дакументаў і матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы, Мінск 2007, с. 14–38.
Валaхановіч А., Самабытны гісторык, няскораны чалавек, у: Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі. Зборнік дакументаў і матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы, Мінск 2007, с. 143–147.
Возвращенные имена. Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталинских репрессий, сост. Н. Токарев, ред. А. Махнач, Минск 1992.
Выхоўваць гісторыяй, падрыхт. В. Іпатава, „Спадчына” (1990), № 1, с. 2–7.
Вярнуць нацыянальныя скарбы. „Круглы стол” па пытаннях захавання і вяртання спадчыны, „Спадчына” (1991), № 1, с. 2–9.
Грицкевич А., Грицкевич В., Мальдис А., Неужели „запретная зона”?, „Советское славяноведение” (1988), № 3, с. 81–87.
Дзяды, 1 лістапада 1987 года, Купалаўскі сквер, https://vytoki.net/?photo=00036573 (dostęp: 4.03.2024).
Дзярновіч А., Нонканфармізм у Беларусі: 1953–1985. Даведнік, т. 1, Мінск 2004.
Думин С., Об изучении истории Великого княжества Литовского, „Советское славяноведение” (1988), № 6, c. 97–101.
Дэмакратычная апазыцыя Беларусі 1956–1991. Пэрсанажы і кантэкст. Даведнік, рэд. А. Дзярновіч, Менск 1999.
Ермаловіч М., Па слядах аднаго міфа, Мінск 1989.
Ермаловіч М., Старажытная Беларусь. Полацкі і новагародскі перыяды, Мінск 1990.
З гісторыяй на „Вы”, уклад. У. Арлоў, Мінск 1991.
Загарульскі Э., Круталевіч В., Хацкевіч А., Да чытача, у: На скрыжаванні думак. Вучоныя аб „белых плямах” гісторыі Беларусі, Мінск 1990, с. 3–11.
Историография истории СССР. Советский период, ред. И. Минц, Москва 1982.
Капыскі З., Беларуска-літоўскія летапісы як помнікі гістарычнай думкі, „Весці АН БССР. Серыя грамадскіх навук” (1986), № 4, с. 80–88.
Капыскі З., Чапко В., Историография БССР (эпоха феодализма), Минск 1986.
Касьянов Г., Украина и соседи. Историческая политика 1987–2018, Москва 2019.
Каханоўскі Г., Археалогія і гістарычнае краязнаўства Беларусі ў XVI–ХІХ стст., Мінск 1984.
Киштымов А., Виталь Скалабан. Имя в Истории, у: Ісці на святло лабірынтамі даўніх падзей. Зборнік памяці Віталя Скалабана, уклад. А. Сідарэвіч, А. Фядута, М. Шумейка, Мінск 2013, с. 125–130.
Краўцэвіч А., Стварэнне Вялікага княства Літоўскага, Мінск 1998.
Ликвидация „белых пятен истории” в эпоху освободительной Перестройки Горбачева, https://ed-glezin.livejournal.com/1179927.html (dostęp: 5.03.2024).
Литература о жизни и деятельности академика В.М. Игнатовского, http://library.basnet. by/html/csl/260/3.htm#lit (dostęp: 3.03.2024).
Лінднэр Р., Беларускія гісторыкі пад Сталіным (1870–1945), „Беларускі гістарычны агляд” 5 (1998), сш. 2 (9), с. 365–395.
Лінднэр Р., Гісторыкі і ўлада. Нацыятворчы працэс i гістарычная палітыка ў Беларусі ХІХ–ХХ ст., Мінск 2003.
Лойка Т., Крыжовы шлях. Дапаможнік для вывучаючых гісторыю, Мінск 1993.
Мальдзіс А., Беларусь у люстэрку мемуарнай літаратуры XVIII ст. Нарысы быту і звычаяў, Мінск 1982.
Мінскаму клубу „Спадчына” і надалей так трымаць кірунак! (да 25-годдзя клуба „Спадчына”), https://spadchyna.net/index.php?option=com_content&view=article&id=1312:-25-&catid=1:2009-03-09-12-59-43&Itemid=2&el_mcal_month=12&el_mcal_year=202 (dostęp: 2.03.2024).
Михнюк В., По дороге и на обочине, „Коммунист Белоруссии” (1988), № 5, с. 66–71.
Міхнюк У., Сумленна служыў народу (да пытання аб палітычнай рэабілітацыі У.М. Ігнатоўскага), у: Акадэмік У.М. Ігнатоўскі. Матэрыялы навуковых чытанняў, прысвечаных 110-годдзю з дня нараджэння, склад. М. Токараў, Мінск 1993, c. 96–101.
На скрыжаванні думак. Вучоныя аб „белых плямах” гісторыі Беларусі, Мінск 1990.
Пазацэнзурны пэрыядычны друк Беларусі (1971–1990). Каталёг, склад. Ю. Лаўрык, Л. Андросік, Менск 1998.
Пазняк З., Шмыгалёў Я., Крывальцэвіч М., Іоў А., Курапаты, Мінск 1994.
Правда истории. Память и боль, Минск 1991.
Рэабілітацыя. Зборнік дакументаў і нарматыўных актаў па рэабілітацыі ахвяраў палітычных рэпрэсіяў 1920–1980-х гадоў у Беларусі, уклад. А. Дзярновіч, Мінск 2001.
Сагановіч Г., „Возможны негативные последствия”, або дыскусія пра балцкі субстрат у БССР эпохі Машэрава, „Беларускі гістарычны агляд” 30 (2023), сш. 1–2, с. 117–154.
Сагановіч Г., Невядомая вайна, Мінск 1995.
Сахаров А., Историография истории СССР. Досоветский период. Курс лекций, Москва 1978.
Селяменеў В., Берлеж М., ЦК партыі: адзнака пісьменнікам, https://zviazda.by/be/ news/20230724/1690212705-ck-partyi-adznaka-pismennikam (dostęp: 14.03.2024).
Слука А., Беларуская журналістыка, ч. 3, Мінск 2009.
Смоленчук А., Культура памяти и историческая политика в Республике Беларусь, „Історичні і політологічні дослідження” (Вінниця 2018), спеціальний вип., с. 58–67.
Сосна У., Яноўскі А., Адкрываючы новыя далягляды: беларуская састаўляючая ў дзейнасці гістарычнага факультэта БДУ (канец 1980-х – першая палова 1990-х гг.), „Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Серыя 3, Гісторыя. Эканоміка. Права” (2014), № 1, c. 28–32.
Сташкевіч М., Сучасныя даследаванні гісторыі Беларусі: стан, дасягненні, праблемы і перспектывы, у: Актуальныя праблемы гісторыі Беларусі. Стан, здабыткі і супярэчнасці, перспектывы развіцця. Матэрыялы рэспубліканскай навуковай канферэнцыі, ч. 1, рэд. І. Крэнь, У. Навіцкі, І. Змітровіч, Гродна 2003, с. 9–35.
Тарасаў С., Полацкае княства ў XI ст. (станаўленне і барацьба за дзяржаўную незалежнасць), у: Старонкі гісторыі Беларусі, Мінск 1992, с. 37–47.
Ткачоў М., Абарончыя збудаванні заходніх зямель Беларусі XIII–XVIII стст, Мінск 1978.
Ткачоў М., Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай 1654–1667 гг., „Беларускі гістарычны часопіс” (1993), № 1, c. 83–90, № 2, c. 56–64.
Ткачоў М., Замкі Беларусі (XIII–XVII ст.), Мінск 1977.
Ткачоў М., Замкі і людзі, Мінск 1991.
Ткачоў М., Напісаннае застаецца, у: М. Ермаловіч, Старажытная Беларусь. Полацкі і новагародскі перыяды, Мінск 1990, с. 6–8.
Туронак Ю., Кожны чацвёрты і Курапаты, „Кантакт. Шляхі беларускай думкі” (1989), № 1, с. 17–23.
Тэмпер А., Няма спакою для забітых у Курапатах, у: Месцы памяці ахвяраў камунізму ў Беларусі, уклад. А. Камінскі, [Лейпцыг] 2011, c. 57–73.
Улашчик М., Введение в изучение белорусско-литовского летописания, Москва 1985.
Хайдэнрайх Р., Памяць пра ахвяр сталінізму ў Беларусі, у: Месцы памяці ахвяраў камунізму ў Беларусі, уклад. А. Камінскі, [Лейпцыг] 2011, с. 29–55.
Шаўчук І., Аб некаторых аспектах партыйнага кіраўніцтва гістарычнай навукай у БССР (70–80-я гады), у: Старонкі гісторыі Беларусі, Мінск 1992, с. 148–156.
Шаўчук І., Гісторыка-партыйная навука, у: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, т. 3, Мінск 1996, с. 31.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 68
Liczba cytowań: 0
