Polski wywiad cywilny w Jugosławii w latach 1969–1990. Personalia i działalność
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2025.1.06Słowa kluczowe
wywiad cywilny PRL, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, polityka zagraniczna PRL, Polska Ludowa, JugosławiaAbstrakt
W artykule przedstawiono historię ekspozytury polskiego wywiadu cywilnego w Jugosławii, tj. rezydentury, a następnie punktu operacyjnego Departamentu I MSW o kryptonimie „Mrowie”. Starano się odpowiedzieć na kilka pytań badawczych: jakie czynniki determinowały jej działalność? Jaka była jej obsada kadrowa i jakie kompetencje posiadali zatrudnieni w niej funkcjonariusze? Opisano również zadania wywiadowcze oraz stosowane metody operacyjne.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie 1954–1990
Opracowania
Bagieński W., Początki działalności wywiadowczej Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w krajach Bloku Wschodniego, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (2020), nr 18, s. 13–55.
Bagieński W., Uciekinierzy z wywiadu cywilnego PRL po 1956 r., w: Granica szeroko zamknięta. Polityczne, prawne i społeczne aspekty ucieczek z Polski Ludowej, red. M. Dźwigał, P. Knap, P. Skubisz, Szczecin 2021, s. 17–39.
Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach osiemdziesiątych, w: W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P. Woyciechowski, Konfidenci, Warszawa 2015, s. 505–613.
Bagieński W., Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945–1961, t. 1–2, Warszawa 2017.
Cenckiewicz S., Agentura. Wałęsa, Skubiszewski, Kieżun, Hermaszewski, Rotfeld i inni, Dziekanów Leśny 2022.
Ceranka P., Podstawowa Organizacja Partyjna PZPR w Ministerstwie Spraw Zagranicznych 1949–1989, „Pamięć i Sprawiedliwość” (2016), nr 1 (27), s. 247–307.
Jarząbek W., Polska wobec Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Plany i rzeczywistość 1964–1975, Warszawa 2008.
Larecki J., Wielki leksykon służb specjalnych świata: organizacje wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznych świata, terminologia profesjonalna i żargon operacyjny, Warszawa 2007.
Leśkiewicz R., Od Służby Bezpieczeństwa do Urzędu Ochrony Państwa, „Dzieje Najnowsze” (2016), nr 1, s. 165–188.
Nitschke-Szram B., System nomenklatury w polskiej służbie dyplomatycznej w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, „Dyskurs Prawniczy i Administracyjny” (2021), nr 3, s. 83–99.
Wawryszuk P., Stosunki polsko-jugosłowiańskie w latach 1945–1971, Warszawa 2019.
Zacharias M.J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004.
Zaćmiński A., Działalność policji politycznej wobec Jugosłowian w Polsce i polskich „sympatyków” Tito w latach 1949–1956, w: Polska i Jugosławia po II wojnie światowej, red. M. Pavlović, N. Stambolija, A. Zaćmiński, Bydgoszcz 2016, s. 169–183.
Zaćmiński A., Politička i propagandna aktivnost jugoslovenske informbirovske emigracije u poljskoj 1948–1956, w: Jugoslavija i Poljska u XX veku. Medunarodni tematski zbornik radova sa konferencije Jugoslovensko-poljski odnosi u XX veku, ured. M. Pavlovič, P. Wawryszuk, A. Zaćmiński, Beograd 2017, s. 239–257.
Zaćmiński A., Poljska civilna obaveštajna služba u Jugoslaviji 1949–1973, w: Jugoslavija i Poljska: veze i međusobni odnosi u XX veku. Međunarodni tematski zbornik radova, ured. B.B. Dimitrijević, A. Zaćmiński, N. Stambolija, Beograd 2022, s. 325–338.
Zaćmiński A, Za kulisami choroby i śmierci Tity. Wywiad cywilny Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej o sytuacji w Jugosławii, w: W kręgu dyplomacji i polityki. W 100-lecie nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską i Jugosławią, red. B. Dimitrijević, P. Wawryszuk, A. Zaćmiński, Bydgoszcz 2020, s. 293–309.
Netografia
Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Józef Czyrek, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/679 (dostęp: 20.08.2024).
Józef Czyrek 24 VII 1980 – 21 VII 1982 minister spraw zagranicznych, https://www.gov.pl/web/dyplomacja/jozef-czyrek-24-viii-1980-21-vii-1982 (dostęp: 20.08.2024).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 105
Liczba cytowań: 0
