Przygotowania do wyprawy morskiej z Londynu na Litwę Teofila Łapińskiego w 1863 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2024.2.02Słowa kluczowe
Teofil Łapiński, wyprawa morska (bałtycka), powstanie styczniowe, „Ward Jackson”, ochotnicy – członkowie wyprawy, rosyjska korwetaAbstrakt
W 1860 r. rozpoczęto przygotowania zbrojne do wybuchu powstania na ziemiach polskich. Ważnym krokiem w tym zakresie było m.in. powstanie projektów dotyczących zorganizowania wypraw morskich (bałtyckich) w 1861 i w 1863 r., mających na celu dostarczenie na Litwę broni, amunicji i ochotników pragnących wziąć udział w powstaniu narodowowyzwoleńczym. W 1861 r. wyprawa morska – m.in. ze względu na niechęć Francji i Anglii do czynnego angażowania się w sprawy polskie – nie doszła do skutku. Nie oznacza to jednak, że jej projekt został zarzucony. Rozpoczęto przygotowania do wyprawy (określenie celu, wybór dowódcy, zwerbowanie grona ochotników, wyczarterowanie okrętu i jego załadunek bronią, sprzętem wojskowym, Prusy i Rosja wobec planowanego przedsięwzięcia, zaokrętowanie uczestników wyprawy, wypłynięcie „Ward Jacksona”) w 1863 r., kiedy trwało już powstanie styczniowe. W artykule przybliżono ich istotę i specyfikę.
Bibliografia
Źródła drukowane
Bitwy i potyczki 1863–1864. Na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, red. S. Zieliński, Rapperswil 1913.
Czartoryski W., Pamiętnik 1860–1864, Warszawa 1960.
Hercen A., Rzeczy minione i rozmyślania, oprac. J. Wyszomirski, t. 5, Warszawa 1954.
Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864, red. J. Białynia, Lwów 1904.
Łapiński T., Die Bergvölker des Kaukasus und ihre Freiheitskampf gegen die Russen, Hamburg 1863.
Łapiński T., Poles S. (Rafał Tugendhold), Mankell J., Wyprawa do Polski Wspomnienia z czasów powstania styczniowego, wybór, przekład, przypisy i wstęp J. Hera, Warszawa 1996.
Łapiński T., Powstańcy na morzu w wyprawie na Litwę. Z pamiętników pułkownika, Lwów 1878.
Mickiewicz W., Emigracya polska 1860–1890, Kraków 1908.
Mickiewicz W., Pamiętniki, t. 2, Warszawa 1927.
Pamiętnik Mierosławskiego (1861–1863), oprac. J. Frejlich, Warszawa 1924.
Polska działalność dyplomatyczna 1863–1864. Zbiór dokumentów, t. 2, red. A. Lewak, Warszawa 1963.
Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty, t. 1, red. E. Halicz, S. Kieniewicz, I. Miller, Wrocław 1968.
Zapomniane wspomnienia, red. E. Kozłowski, Warszawa 1981.
Opracowania
Boczar M., Statki powstańczych wypraw morskich w latach 1830/31 i 1863/64, „Arsenał” 3 (1958), s. 5–66.
Budrewicz A., Obrazki z Polski na łamach „All the Year Round” Charlesa Dickensa, „Niepodległość i Pamięć” 21 (2014), nr 1–2, s. 117–138.
Fellenius K.G., Szwecja a sprawa polska w 1863 r., „Przegląd Współczesny” 15 (1936), nr 165, s. 83–95.
Frenkiel H., Epizod morski powstania styczniowego, „Strzelec” 4 (1938), s. 5–12.
Furier A., Kaukaz w polskich planach walki o niepodległość w XIX wieku, „Studia Polonijne” 40 (2019), s. 101–122.
Gierszewski S., Wyprawa morska Łapińskiego a przemyt broni przez Gdańsk w r. 1863, „Rocznik Gdański” 15–16 (1956/1957), s. 289–299.
Goddeeris I., Ranson H., Polskie zakupy broni w Liège podczas powstania styczniowego, „Teka Komisji Historycznej PAN” 10 (2013), s. 7–25.
Godlewski M., Dzieje powstańczej wyprawy morskiej na „Ward Jacksonie”, „Lech” 1 (1937), s. 15–20.
Godlewski M., Wyprawa morska powstańczego okrętu w 1863 r., „Przegląd Morski” 9 (1936), z. 86, s. 368–377.
Hubert W., Polskie dążenia morskie, Warszawa 1939.
Jadczyk K., Dowódcy powstania styczniowego. Portret zbiorowy, Łódź 2016.
Jędrychowska B., Wszystkim obcy i cudzy. Feliks Zienkowicz i jego listy z Syberii 1864–1881, Wrocław 2005.
Karbownik K., Polskie formacje zbrojne w armii tureckiej w wojnie krymskiej, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 13 (2012), nr 4, s. 215–233.
Katz H., Robotnicy angielscy wobec powstania styczniowego, Łódź 1964.
King Ch., Widmo wolności. Historia Kaukazu, tłum. A. Czwojdrak, Kraków 2008.
Kosiarz E., Wojny na Bałtyku X–XIX w., Gdańsk 1978.
Kotecki A., Powstanie styczniowe na morzu, „Niepodległość i Pamięć” 22 (2015), nr 2, s. 197–231.
Kowalska-Postén L., Stosunek króla i rządu szwedzkiego do sprawy polskiej w 1863 r., „Studia Historyczne” 19 (1976), z. 3, s. 334–348.
Kowalska-Postén L., Stosunek sejmu, prasy i opinii publicznej w Szwecji do sprawy polskiej w 1863 r., „Przegląd Historyczny” 68 (1977), z. 4, s. 659–682.
Later Chodyłowa E., Oddźwięk polskich powstań w XIX wieku w krajach skandynawskich oraz pamięć o nich wśród współczesnej tamtejszej polonii, „Przegląd Polsko-Polonijny” 4 (2012), z. 2, s. 129–143.
Leśniewski A., A Certain Fiasco of Stefan Poles in the Polish Uprising of 1863, „The Polish Review” 23 (1978), no. 4, s. 18–38.
Leśniewski A., Bakunin a sprawy polskie w okresie Wiosny Ludów i powstania styczniowego 1863 roku, Łódź 1962.
Łątka J.S., Romantyczny kondotier, Katowice 1988.
Nowak J., Władysław Zamoyski. O sprawę polską w Europie (1848–1868), Poznań 2002.
Pertek J., Pod powstańczą banderą (1863–1864), Gdynia 1964.
Pertek J., Polacy na szlakach morskich świata, Gdańsk 1957.
Podraza A., Rosyjscy rewolucyjni demokraci a powstanie styczniowe, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 13 (1964), s. 69–101.
Rawita-Gawroński F., Monografie z powstania styczniowego. Zygmunt Sierakowski, Henryka Pustowójtówna, Franciszek Rochebrun, Warszawa 1928.
Rogowski J., Flota polska w powstaniu styczniowym, „Morze” 2 (1926), s. 2–7.
Rutkowski S., Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, Warszawa 1970.
Siekierzyński J., Sprawy morskie w powstaniu styczniowym, „Biuletyn Historyczny Marynarki Wojennej” 1 (1963), s. 247–275.
Sokołowski A., Powstanie styczniowe (1863–1864), Wiedeń 1910.
Stępowski J., Przypiski do wyprawy bałtyckiej 1863 r., „Przegląd Morski” 10 (1938), s. 32–38.
Stępowski J., Rapsod morski. Wielcy ludzie rewolucji na tle wyprawy morskiej powstańców w 1863 roku, „Twórczość” 7 (1949), s. 55–77.
Stępowski J., Sierakowski i Mierosławski twórcy wyprawy bałtyckiej 1863 roku, „Przegląd Morski” 100 (1937), s. 539–548.
Szwarc A., Urbański M., Wieczorkiewicz P., Kto rządził Polską? Nowy poczet władców – od początków do XXI wieku, Warszawa 2007.
Śliwiński A., Powstanie styczniowe, Lwów 1938.
Wereszycki H., Stosunki Hotelu Lambert z Hercenem i Bakuninem w przededniu powstania styczniowego, „Przegląd Historyczny” 48 (1957), nr 2, s. 234–269.
Widerszal L., Sprawy kaukaskie w polityce europejskiej w latach 1831–1864, Warszawa 1934.
Wróblewska J., Stanowisko „Aftonbladet” wobec powstania styczniowego, „Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” 9 (1972), z. 17, s. 66–76.
Wróblewska J., Szwecja wobec powstania styczniowego, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk– Łódź 1986.
Zieliński S., Marynarka Wojenna powstania styczniowego, „Morze” 9 (1932), nr 7–8, s. 4–7.
Żychowski M., Ludwik Mierosławski 1814–1878, Warszawa 1963.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 53
Liczba cytowań: 0
