Strategia i taktyka polityczna Komunistycznej Partii Jugosławii – od momentu powstania do ataku Niemiec na ZSRS w czerwcu 1941 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2024.1.08Słowa kluczowe
Josip Broz-Tito, Milovan Đilas, Josif W. Stalin, Georgi Dymitrow, Komunistyczna Partia Jugosławii, Międzynarodówka Komunistyczna (Komintern), II wojna światowa, okupacja, rewolucjaAbstrakt
W artykule została przedstawiona strategia i taktyka polityczna Komunistycznej Partii Jugosławii. Była ona typową organizacją kierowaną przez naczelne instancje Kominternu, szczególnie od czasu, gdy władzę w partii przejęli Josip Broz-Tito i jego podwładni. Poddana stalinizacji, partia jugosłowiańskich komunistów miała wykonywać polecenia zgodne z celami i interesami władców na Kremlu. Tak też było w istocie, stopniowe zmiany zaczęły występować dopiero w czasie wojny z Niemcami oraz ich sojusznikami.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Hrvatski državni arhiv
KP – 2/55-3, Proglas CK KPJ povodom godišnjice drugog imperialističkog rata. Memorijal za partyjsko raspitavanje…
Źródła drukowane
Broz Tito J., Izvještaj o organizacionom pitanju na V konferenciji KPJ 1940. god., w: Peta zemaljska konferencija KPJ (19–23 oktobar 1940), red. P. Damjanović, M. Bosić, D. Lazarević, Beograd 1980, s. 3–45.
Broz Tito J., Politički Izveštaj CK KPJ na petom Kongresu KPJ (Beograd 21 jula 1948), w: idem, O partji i ulozi komunista, t. 4: Osvrt na istorijski razwitak KPJ (SKJ) 1919–1940, Beograd 1984.
Broz Tito J., Sabrana djela, t. 5–7, Beograd 1982–1983.
Istorijski Arhiv Komunictičke partie Jugoslavije, t. 2: kongresi i zemaljske konferencije KPJ, 1919– 1937, Beograd 1949.
Nacionalno i seljačko pitanje u dokumentima Komunističke partije Jugoslavije i Komunističke internacionale 1919–1945, Zagreb 1974.
Opracowania
Adamič L., Orel in korenine, Ljubljana 1981.
Avakumović I., History of the Communist Party of Yugoslavia, vol. 1, Aberdeen 1964.
AVNOJ i revolucija. Tematska zbirka dokumenata 1941–1945, red. S. Nešović, B. Petranović, Beograd 1983.
Babić M., Fenomen dysydenta jugosłowiańskiego. Przypadek Milovana Dilasa, Warszawa 2015.
Bajt A., Bermanov dosje, Ljubljana 1999.
Balkans in the Cold War, ed. V.G. Pavlović, Beograd 2011.
Banac I., With Stalin Against Tito. Cominformist Splits In Yugoslav Communism, Ithaca–London 1988.
Bataković D.T., The Communist Party of Yugoslavia, the Comintern and the National Question. The Case of Kosovo and Metochia, w: The Balkans in the Cold War, ed. V.G. Pavlović, Beograd 2011.
Bilandžić D., Hrvatska moderna povijest, Zagreb 1999.
Clissold S., Djilas. The Progress of a Revolutionary, Hounslow 1983.
Dedijer V., Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita, t. 1–3, Rijeka–Zagreb 1980–1984.
Dedijer V., Veliki buntownik Milovan Đilas. Prilozi za biografiju, Beograd 1991.
Djilas A., The Contested Country. Yugoslav Unity and Communist Revolution 1919–1953, Cambridge MA–London 1991.
Djilas M., Memoir of a Revolutionary, New York 1973.
Djilas M., Part of Lifetime, ed. M. and D. Milenkovitch, New York–London 1975.
Djilas M., Wartime, New York 1977.
Dżilas M., Chrystus i komisarz, w: Stalin i stalinizm. Rozmowy George’a Urbana, Londyn 1987.
Dżilas M., Rozmowy ze Stalinem, Paryż 1962.
Eiletz S., Pred sodbo zgodovine. Stalin, Tito in jugoslovanski komunisti v Moskvi, Celǒvec 2010.
Eiletz S., Titova skrivnostna leta v Moskvi 1935–1940, Celovec 2008.
Furet F., Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w., tłum. J. Górnicka-Kalinowska, M. Ochab, Warszawa 1996.
Girenko J., Stalin-Tito, Moskwa 1988.
Irvine J.A., The Croat Question. Partisan Politics in the Formation of the Yugoslav Socialist State, Boulder–San Francisco–Oxford 1993.
Jelić I., Komunistička partija Hrvatske, 1937–1945, t. 1, Zagreb 1981.
Jovanović N., Milan Gorkić – prilog za biografiju, „Istorija 20. veka” (1983), nr 1.
Kalezić V., Ljevica u sukobu sa Krležom, Beograd 1990.
Kalezić V., Partijska linija u sećanju Vladimira Bakaricia, „Književna reč” (25 XII 1983).
Kisić-Kolanović N., Andrija Hebrang. Iluzije i otrežnjenja, Zagreb 1996.
Kovačević B., Dilas. Heroj – antiheroj – iskazi za istoriju, Podgorica 2006.
Kranjc M.F., Zarote in atentati na Tita, Grosuplje 2004.
Krywicki W.G., Byłem agentem Stalina, Paryż 1964.
Lukač A., Radnički pokaret u Jugoslaviji i nacjonalno pitanje 1918–1941, Beograd 1972.
Marjanović M., Narodnooslobodilački rat i socijalistička revolucija, Beograd 1965.
Marković S., Tragizam malih naroda. Spisi o nacionalnom pitanju, red. D. Pešić, Beograd 1985.
Morača P., Jugoslavija 1941, Beograd 1971.
Pavlović V.G., Stalinism Without Stalin. The Soviet Origins of Tito’s Yugoslavia, w: The Balkans In the Cold War, ed. V.G. Pavlović, Beograd 2011.
Peta zemaljska konferencija KPJ (19–23 oktobar 1940), ed. P. Damjanović, M. Bosić, D. Lazarević, Beograd 1998.
Petranović V.B., AVNOJ. Revolucionarna smena vlasti 1942–1945, Beograd 1976.
Petranović V.B., Revolucija i kontrarevolucija u Jugoslaviji (1941–1945), Beograd 1983.
Pirjevec J., Tito, tłum. J. Pomorska, J. Sławińska, Warszawa 2018.
Pregled Istorije Saveza Komunista Jugoslavije, red. R. Čolaković, D. Janković, P. Morača, Beograd 1963.
Roberts W.R., Tito, Mihailović and the Allies, 1941–1945, New Brunswick NJ 1973.
Simić P., Tito. Skrimostna leta. Jugoslovanski predsednik v noviluci, Ljubljana 2009.
Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Historia Słowian Południowych i Zachodnich, Warszawa 1988.
Sowieszczanija Kominforma. 1947, 1948, 1949. Documienty i matieriały, red. G. Adibiekow i in., Moskwa 1998.
Stojanović S., Istorija Saveza Komunista Jugoslavije, Beograd 1985.
Swain G.R., Tito: The Formation of a Disloyal Bolshevik, „International Review of Social History” 34 (1989), nr 2.
Swain G.R., Tito and the Twilight of the Comintern, w: International Communism and the Communist International, 1919–43, ed. T. Rees, A. Thorpe, Manchester–New York 1998, s. 205–224.
Szulc W., Przemiany gospodarcze i społeczne w Jugosławii w okresie międzywojennym 1918–1941, Poznań 1980.
Vlajčić G., Jugoslawenska revolucija i nacionalno opitanje (1919–1927), Zagreb 1987.
Vlajčić G., Rewvolucija i nacije. Evolucija stavova vodjstva KPJ i Kominterne 1919–1929 godine, Zagreb 1987.
Vujosević U., Prepiska (radiogrami) CK KPJ – IK KJ, „Vojnoistorijski glasnik” 43, nr 1–2.
War and Peace Aims of the United Nations, vol. 1: September 1, 1939 – December 31, 1942, ed. L.W. Holborn, Boston 1943.
Woydyłło J., Tito jakiego nie znamy, Warszawa [b.d.w.].
Yugoslavia and the Soviet Union 1939–1973. A Documentary Survey, ed. S. Clissold, London 1975.
Zacharias M.J., Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Dilasa (1911–1995), Bydgoszcz 2015.
Zacharias M.J., Jugosławia w polityce Wielkiej Brytanii 1940–1945, Wrocław 1985.
Zacharias M.J., Konflikt radziecko-jugosłowiański i przemiany ustrojowe w Jugosławii w latach 1948–1954, „Dzieje Najnowsze” (1990), nr 4, s. 25–68.
Zacharias M.J., Powołanie Kominformu w 1947 r. Przyczyny, przebieg, skutki, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 31 (1996), s. 95–115.
Zacharias M.J., Światowa rewolucja czy dyplomatyczna kalkulacja? Stalin i początki II wojny światowej, w: Politycy, dyplomaci i żołnierze. Studia i szkice z dziejów stosunków międzynarodowych w XX i XXI wieku, ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Maciejowi Brzezińskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. D. Jeziorny, S.M. Nowinowski, R.P. Żurawski vel Grajewski, Łódź 2017, s. 349–366.
Zacharias M.J., The Beginings of Cominform. The Policy of the Soviet Union Towards European Communist Parties in Connection with the Political Initiatives of the United States of America in 1947, „Acta Poloniae Historica” 78 (1998), s. 161–200.
Znamierowska-Rakk E., Federacja Słowian Południowych w polityce Bułgarii po II wojnie światowej. Korzenie, próby realizacji, upadek, Warszawa 2005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 93
Liczba cytowań: 0
