Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
    • Français (France)
    • Deutsch
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski
  • Français (France)
  • Deutsch

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Просто сосед, паразит или враг-антагонист? Трансформация образа польско-российских отношений в школьных учебниках Российской Империи (1721–1917)
  • Strona domowa
  • /
  • Просто сосед, паразит или враг-антагонист? Трансформация образа польско-российских отношений в школьных учебниках Российской Империи (1721–1917)
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 59 Nr 1 (2024) /
  4. Artykuły naukowe

Просто сосед, паразит или враг-антагонист? Трансформация образа польско-российских отношений в школьных учебниках Российской Империи (1721–1917)

Autor

  • Stanisław Boridczenko Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego https://orcid.org/0000-0002-5343-5388

DOI:

https://doi.org/10.12775/SDR.2024.1.01

Słowa kluczowe

narracja podręcznikowa, stosunki polsko-rosyjskie, Polacy, Polska, Cesarstwo Rosyjskie, dyskurs historyczny

Abstrakt

W jaki sposób autorzy podręczników Cesarstwa Rosyjskiego opisywali relacje polsko-rosyjskie? Czy traktowali je jako przejaw odwiecznej rywalizacji dwóch organizmów państwowo-narodowych, czy też patrzyli na nie w sposób bardziej przychylny? A być może w Cesarstwie Rosyjskim nie istniał jeden spójny kanon? Poniższy artykuł stanowi próbę znalezienia odpowiedzi na tak postawione pytanie badawcze w oparciu o szeroko zakrojoną kwerendę źródłową.

Biogram autora

Stanisław Boridczenko - Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego

Stanisław Boridczenko, pracownik Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, laureat stypendium ministra edukacji i nauki za znaczące osiągnięcia w działalności naukowej w 2022 r. Zainteresowania badawcze: proces kształtowania się granic narodowych i państwowych na terenie Europy Środkowo-Wschodniej po I wojnie światowej, studia nad imperiami i imperializmem, narracja podręcznikowa w poszczególnych państwach wschodnioeuropejskich wobec „sprawy polskiej” (stanislaw.boridczenko@usz.edu.pl).

Bibliografia

Исследования

Błachowska K., Narodziny imperium. Rozwój terytorialny państwa carów w ujęciu historyków rosyjskich XVIII i XIX w., Warszawa 2001

Błachowska K., Państwo, które ostać się nie mogło – spojrzenie historiografii rosyjskiej drugiej połowy XIX w. na dzieje Polski, [в:] W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XX w., U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk (red.), Warszawa 2014, s. 499–522

Boridczenko S., Does pan mean the enemy? Semantic analysis of pan in the context of the description of the historical process by textbooks of the Russian Empire on national history, [в:] “Die Welt der Slaven: Internationale Halbjahresschrift für Slavistik” 66/1 (2021), SS. 70–81

Caban W., Młodzież polska w rosyjskich korpusach kadetów w XIX wieku: wybrane problemy, [в:] Stefan Żeromski, twórca, działacz, obywatel: materiały ogólnopolskiej konferencji naukowej, Kielce 2019, s. 9–35

Cleall E., Missionary discourses of difference: Negotiating otherness in the British Empire, 18401900, Basingstoke 2012

Głębocki H., Fatalna sprawa: kwestia polska w rosyjskiej myśli politycznej (1856–1866), Kraków 2000

Hofeneder P., Translating the border(s) in a multilingual and multiethnic society: Antemurale myths in Polish and Ukrainian schoolbooks of the Habsburg monarchy, [в:] Rampart nations: Bulwark myths of East European multiconfessional societies in the age of nationalism, New York–London 2019, pp. 241–262

James L., Raj: The Making and Unmaking of British India, London 2010

Kappeler A., Bemerkungen zur Nationalbildung der Russen, [в:] Die Russen. Ihr Nationalbewustsein in Geschichte und Gegenwart, A Kappeler (Hg.), Koln 1990, SS. 19–35

Kutiawin W.W., Polska i Polacy w historiografii rosyjskiej, [в:] Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosja, Warszawa 2006, s. 411–441

Leerssen J., National Thought in Europe: A Cultural History, Amsterdam 2006

Leerssen J.T., Beller M., Imagology: The Cultural Construction and Literary Representation of National Characters. A Critical Survey, Amsterdam 2007

Lieven D., Empire: The Russian Empire and its Rivals from the Sixteenth Century to the Present, London 2003

Mackenzie J.M., Imperialism and the school textbook, [в:] J.M. Mackenzie, Propaganda and Empire. The manipulation of British public opinion, 1880–1960, Manchester 2017, pp. 181–220

Materski W., Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej, Warszawa 2017

Nowak A., Metamorfozy Imperium Rosyjskiego 1721–1921. Geopolityka, ody i narody, Kraków 2018

Nowak A., Ofiary, imperia i historycy (od XVIII do XXI wieku), Kraków 2009

Rash F.J., The Discourse Strategies of Imperialist Writing: The German Colonial Idea and Africa, 1848–1945, New York 2017

Roldan E.V., Fuchs E. (eds.), Textbooks and War. Historical and multinational perspectives, Cham 2018

Seixas P., History in schools, [в:] B. Bevernage, N. Wouters (eds.), The Palgrave Handbook of state-sponsored history after 1945, London 2018, pp. 273–288

Składanowski H., Relacje sowiecko-polskie w podręcznikach do nauczania historii w systemie oświatowym Rosji bolszewickiej i ZSRS w latach 1917–1991, Toruń 2014

Smorodinow W.G., Moja służba w Warszawskim Okręgu Naukowym i zdarzenia ze szkolnego życia. Wspomnienia pedagoga, Kielce 2003

Staliunas D. (Ed.), Making Russians: Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863, Amsterdam 2007

Szymański L., Zarys polityki caratu wobec szkolnictwa ogólnokształcącego w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Wrocław 1983

Thompson E., Imperial Knowledge: Russian Literature and Colonialism, Westport–London 2000

Warnke I.H., Spitzmüller J., Wielopoziomowa lingwistyczna analiza dyskursu – DIMEAN, „Tekst i dyskurs – text und dyskurs” 2 (2009), s. 123–147

Weeks T., Nation and State in Late Imperial Russia. Nationalism and Russification on the Western Frontier 1863–1914, DeKalb 1996

Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807–1831), Lublin 2002

Wortman R.S., Scenarios of Power: Myth and Ceremony in Russian Monarchy from Peter the Great to the Abdication of Nicholas II, Princeton 1995

Zasztowt L., Kresy 1832–1864: szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1997

Zientara B., Świt narodów europejskich, Warszawa 2017

Андреева Т.В., Трансформация имперской политики в Польше от конституционализма к бюрократической централизации, «Вестник Санкт-Петербургского университета. История» 65/3 (2020), c. 721–749

Аржакова Л.М., Российская историческая полонистика и польский вопрос в XIX веке, Санкт-Петербург 2010

Бережная Л.А., Будницкий О.В., Долбилов М. и др., Западные окраины Российской империи, Москва 2007

Березович Е.Л., Этнические стереотипы и проблема лингвокультурных связей, „Etnolingwistyka” 20 (2008), c. 63–76

Горизонтов Л.Е., Парадоксы имперской политики: Поляки в России и русские в Польше, Москва 1999

Горизонтов Л.Е., Познавая Российскую империю: Ментальные карты простонародья и образованного общества во второй трети XIX века, „Родина” 12 (2013), с. 43–46

Долбилов М., Русский край, чужая вера. Этноконфессиональная политика империи в Литве и Белоруссии при Александре II, Москва 2000

Долбилов М.Д., Полонофобия и политика русификации в Северо-Западном крае империи в 1860-е гг., [в:] Л.Д. Гудков (сост.), Образ врага, Москва 2005, с. 127–174

Заштовт Л., Новая история стран и народов Центральной и Восточной Европы в историографии рубежа ХХ−XXI веков: между традиционной и постмодернистской интерпретацией, „Славяноведение” 3 (2022), c. 89–107

Лескинен М.В., Поляки и финны в российской науке второй половины XIX века: «Другой» сквозь призму идентичности, Москва 2010

Миллер А., Империя Романовых и национализм. Эссе по методологии исторического исследования, Москва 2010

Сдвижков Д., Шерли И., Миллер А. (pед.). «Понятия о России»: к исторической семантике имперского периода, т. II., Москва 2012

Студеникин М.Т., Приемы и методы обучения истории в русской школе XIX – начала ХХ вв., Москва 2016

Студеникин М.Т., Становление и развитие школьного исторического образования в России XVI – начала XX вв., Москва 2011

Фукс А.Н., Школьные учебники по отечественной истории как историографический феномен (конец XVIII в. – вторая половина 1930-х годов), Москва 2010

Хорев В.А. (ред.), Россия – Польша: Образы и стереотипы в литературе и культуре, Москва 2002

Цьвікевіч А., «Западно-руссизм»: Нарысы з гісторыі грамадзкай мысьлі на Беларусі ў ХІХ і пачатку ХХ в., Минск 1993

Источники

Беллярминов И.И., Элементарный курс всеобщей и русской истории, Санкт-Петербург 1910

Беллярминов И.И., Элементарный курс русской истории, Санкт-Петербург 1891

Васильев И.В., Краткая история Государства Российского для начинающих, Москва 1825

Вегелин И.Ф., Начертание Российской Истории, в пользу начинающих, сочиненная Иваном Филиппом Вегелином, Москва 1807

Глинка C.Н., Русская история в пользу воспитания, сочиненная Сергеем Глинкой. Часть 7, Москва 1819

Дворников П.Ф., Русская история, Москва 1907

Ефименко А.Я., Учебник русской истории, Санкт-Петербург 1909

Захарьин П.М., Новый Синопсис или Краткое описание о произхождении славенороссийскаго народа, владычествование всероссийских государей в Нове Городе, Киеве, Владимире и Москве, Николаев 1798

Иванов К.А., Учебник русской истории, Санкт-Петербург 1906

Иловайский Д., Краткие очерки русской истории. Курс старшего возраста, Москва 1912

Иловайский Д., Краткие очерки русской истории. Приспособленные к курсу средних учебных заведений, Москва 1860

Иловайский Д., Сокращенное руководство к русской истории. Для младшего возраста, Москва 1862

История Государства Российского, в назидание юношества. Часть Первая, Москва 1824

История Государства Российского, в назидание юношества. Часть Вторая, Москва 1824

Кайданов И.К., Краткое начертание российской истории, составленное для руководства при первоначальном изучении российской истории профессором Иваном Кайдановым, Санкт-Петербург 1834

Ломоносов М.В., Краткий российский летописец с родословием, Санкт-Петербург 1760

Мальгин Т.С., Зерцало российских государей с 862 по 1789 год, Санкт-Петербург 1789

Новиков И., Краткая Российская история в пользу и употребление российского юношества, Москва 1803

Острогорский М., Учебник русской истории. Элементарный курс. С рисунками, картами, таблицами и вопросами для повторения. Для III класса гимназий и реальных училищ, Санкт-Петербург 1897

Платонов С.Ф., Учебник русской истории для средней школы: курс систематический в двух частях: с приложением пяти карт, Санкт-Петербург 1911

Платонов С.Ф., Учебник русской истории для средней школы, Москва 1917

Погодин М.П., Краткое начертание русской истории, Москва 1838

Погодин М.П., Польский вопрос. Собрание рассуждений, записок и замечаний. 1831–1867, Москва 1867

Скворцов И.В., Русская история, Санкт-Петербург 1907

Соловьев С.М., Учебная книга русской истории, Санкт-Петербург 1859–1860

Строев В.Н., Систематический курс русской истории, Москва 1917

Строев П., Краткая российская история. В пользу Российского юношества, Москва 1814

Турцевич А.О., Русская история (в связи с историей Великого княжества литовского), Вильна 1894

Устрялов Н.В., Начертание русской истории, для средних учебных заведений, Санкт-Петербург 1839

Устрялов Н.Г., Исследование вопроса, какое место в русской истории должно занимать Великое Княжество Литовское, Санкт-Петербург 1839

Янкович Ф., Краткая российская история, изданная в пользу народных училищ Российской империи, Санкт-Петербург 1799

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2024-12-11

Jak cytować

1.
BORIDCZENKO, Stanisław. Просто сосед, паразит или враг-антагонист? Трансформация образа польско-российских отношений в школьных учебниках Российской Империи (1721–1917). Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej [online]. 11 grudzień 2024, T. 59, nr 1, s. 5–33. [udostępniono 5.7.2025]. DOI 10.12775/SDR.2024.1.01.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 59 Nr 1 (2024)

Dział

Artykuły naukowe

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 110
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski
  • Français (France)
  • Deutsch

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

narracja podręcznikowa, stosunki polsko-rosyjskie, Polacy, Polska, Cesarstwo Rosyjskie, dyskurs historyczny
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa