The impact of processes of long duration on the cultural potential for economic development in the peripheries of the European Union
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2023.EN7.08Słowa kluczowe
peryferie, kulturowy potencjał rozwoju, historia, międzynarodowy podział pracyAbstrakt
Czynnikami kulturowego potencjału rozwoju są: zamkniętość elity, styl kierowania, zaufanie i konserwatyzm. Opracowanie koncentruje się wokół dwu pytań badawczych: 1) Czy czynniki kulturowe mają wpływ na rozwój gospodarczy? 2) Czy czynniki kulturowe ważne dla rozwoju gospodarczego są efektem procesów długiego trwania, czy obecnego dostosowania się do pozycji w międzynarodowym podziale pracy? Badanie polega na porównaniu krajów, w których powstał kapitalizm (Anglia, Holandia) z krajami gospodarki folwarcznej (Czechy, Polska, Słowacja, Węgry). Wskaźnikami pozycji w międzynarodowym podziale pracy są: sektor usług biznesowych, przemysł i rolnictwo. Wskaźnikami rozwoju są: produktywność i PKB per capita. Badanie oparto na Europejskim Sondażu Społecznym (Round 6–8), danych OECD oraz Eurostatu. Czynniki kulturowe są skorelowane z rozwojem gospodarczym. Analiza regresji wykazała, że dla kulturowego potencjału prorozwojowego ważniejsza jest historia niż obecna pozycja w międzynarodowym podziale pracy. Wyniki badań wskazują na jednostronność teorii centrum–peryferie, która przeszacowuje siłę wpływu centrum na niedorozwój peryferii.
Bibliografia
Acemoglu D., Robinson J.A., Dlaczego narody przegrywają. Źródła władzy, pomyślności i ubóstwa, transl. J. Łoziński (Warszawa, 2014).
Bachtler J., Mendez C., and Oraže H., ‘From Conditionality to Europeanization in Central and Eastern Europe: Administrative Performance and Capacity in Cohesion Policy’, European Planning Studies, vol. 22, no. 4: Spatial Planning in the Baltic States: Impacts of European Policies (2014), 735–57.
Benedict R., Wzory kultury, transl. J. Prokopiuk (Warszawa, 1966).
Berend I.T., Bugaric B., ‘Unfinished Europe: Transition from Communism to Democracy in Central and Eastern Europe’, Journal of Contemporary History, vol. 50, no. 4 (2015), 768–85.
Bierdiajew N., Głoszę wolność, trans. H. Paprocki (Warszawa, 1999). Blau P.M., Exchange and Power in Social Life (New York, 1964).
Braudel F., Historia i trwanie, trans. B. Geremek (2nd edn, Warszawa, 1999).
‘Breakdown of the Available Funds by Thematic Objective by MS for 2014–2020’, Cohesion Open Data Platform, European Commission, https://cohesiondata.ec.europa.eu/2014-2020/ Breakdown-Of-The-Available-Funds-By-Thematic-Objec/3sv6-s5nd/data (accessed: 20 Nov. 2018).
Cardoso F.H., Faletto E., Zależność a rozwój w Ameryce Łacińskiej. Próba interpretacji socjologicznej, trans. H. Siewierski, Z. Jakubowska (Warszawa, 2008).
Clark G., A Farewell to Alms: A Brief Economic History of the World (Princeton–Oxford, 2007).
Czarnowski S., ‘Kultura’, in: Wiedza o Kulturze, part 1: Zagadnienia i Wybór Tekstów, ed. G. Godlewski, L. Kolankiewicz, A. Mencwel, and M. Pęczak (Warszawa, 2001).
Drucker P., ‘Przyszłe społeczeństwo’, Przegląd Polityczny, no. 62–63 (1999).
Dutta S., Lanvin B., and Wunsch-Vincent S. (eds), Global Innovation Index 2020: Who Will Finance Innovation? 13th edn, World Intellectual Property Organisation, https://www.wipo. int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2020.pdf (accessed 20 Dec. 2020).
European Commission, Directorate-General for Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs, Regional Innovation Scoreboard 2019, Publications Office of the European Union, 2019 (accessed: 13 Feb. 2021).
ESS Round 6–8, European Social Survey Cumulative File (ESS 1–8), Norwegian Agency for Shared Services in Education and Research, 2016, doi:10.21338/NSD-ESS-CUMULATIVE.
European Working Conditions Survey (EWCS), UK Data Service (2018), https://discover.ukdataservice.ac.uk/series/?sn=200014 (accessed: 20 May 2018).
Evers T.T., Wogau P. von, ‘“Dependencia’. Latynoamerykański wkład do teorii niedorozwoju’, transl. H. Szlajfer, in: Ameryka Łacińska. Dyskusja o rozwoju, ed. R. Stemplowski (Warszawa, 1987).
Faragó L., Varró K., ‘Shifts in EU Cohesion Policy and Processes of Peripheralization: A View from Central Eastern Europe’, European Spatial Research and Policy, vol. 23, no. 1 (2016), 6–25.
Ferguson N., Civilization. The West and The Rest (New York, 2011).
Florida R., ‘The Rise of the Creative Class: Why Cities Without Gays and Rock Bands Are Losing the Economic Development Race’, Washington Monthly, 1 May 2002, https://washingtonmonthly.com/2002/05/01/the-rise-of-the-creative-class/ (accessed 17 March 2024).
Frank A.G., ‘Rozwój niedorozwoju’, trans. H. Szlajfer, in: Ameryka Łacińska. Dyskusja o rozwoju, ed. R. Stemplowski (Warszawa, 1987).
Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, trans. A. Śliwa (Warszawa– Wrocław, 1997).
Godin B., ‘The Knowledge-Based Economy: Conceptual Framework or Buzzword?’, Journal of Technology Transfer, vol. 31 (2006).
Gorzelak G., ‘Wykorzystanie środków Unii Europejskiej dla rozwoju kraju – wstępne analizy’, Studia Regionalne i Lokalne, vol. 57, no. 3 (2014), 5–25.
‘Gross domestic product at market prices’, 2019, Eurostat Data Browser, https://ec.europa.eu/ eurostat/databrowser/view/tec00001/default/table?lang=en. (accessed: 20 Dec. 2020).
Hardt M., Negri A., Imperium, transl. S. Kołbaniuk, A. Kołbaniuk (Warszawa, 2005).
Hofstede G., Kultury i organizacje (Warszawa, 2000).
Hryniewicz J.T., Stosunki pracy w polskich organizacjach (Warszawa, 2007).
Hryniewicz J.T., ‘Gospodarka i osobowość w epoce przełomu postindustrialnego’, Studia Socjologiczne, no. 2 (205) (2012), 81–100.
Hryniewicz J.T., ‘Core-Periphery – An Old Theory in New Times’, European Political Science, vol. 13 (2014), 235–50.
Hryniewicz J.T., Polska na tle historycznych podziałów przestrzeni europejskiej oraz współczesnych przemian gospodarczych, społecznych i politycznych (Warszawa, 2015).
Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, trans. H. Jankowska (Warszawa, 1997).
Inglehart R.F., Cultural Revolution: People’s Motivation are Changing and Reshaping the World (Cambridge, 2018).
Jung C.G., Psychologia przeniesienia, trans. R. Reszke (Warszawa, 1997).
Klamut M., Ewolucja struktury gospodarczej w krajach wysoko rozwiniętych (Wrocław, 1996).
Kłoczowski J., Młodsza Europa (Warszawa, 1998).
Kłoskowska A., Socjologia kultury (Warszawa, 1983).
Kohn M.L., Słomczyński K.M., Social Structure and Self-Direction: A Comparative Analysis of the United States and Poland (Cambridge, 1990).
Konrád G., Szelényi I., The Intellectuals on the Road to Class Power (New York–London, 1979).
Kozak M., ‘Deklarowane a rzeczywiste priorytety rozwoju’, in: Polska europejska czy narodowa?, ed. M. Jarosz (Warszawa, 2014).
Krasnodębski Z., Demokracja peryferii (Gdańsk, 2003).
Krastew I., Holmes S., Światło, które zgasło. Jak Zachód zawiódł swoich wyznawców, trans. A. Paszkowska (Warszawa, 2020).
Landes D.S., Bogactwo i nędza narodów, trans. H. Jankowska (Warszawa, 2000).
Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej (Warszawa, 2014).
Leszczyński A., Ludowa historia Polski (Warszawa, 2020).
Malinowski B., Szkice z teorii kultury (Warszawa, 1958).
Mączak A., U źródeł nowoczesnej gospodarki europejskiej (Warszawa, 1967).
Medve-Bálint G., ‘The Cohesion Policy on the EU’s Eastern and Southern Periphery: Misallocated Funds?’, Studies in Comparative International Development, vol. 53, no. 2 (2018), 218–38, doi:10.1007/s12116-018-9265-2.
Morawski W., Socjologia ekonomiczna (Warszawa, 2001).
Nagy E., Timár J., ‘The (Re-)Production of Peripherality in Central and Eastern Europe’, European Spatial Research and Policy, vol. 24, no. 2 (2017), 5–16, doi:10.1515/esrp-2017-0006.
North D., ‘Institutions, Ideology, and Economic Performance’, CATO Journal, vol. 11, no. 3 (1992), 477–96.
OECD Knowledge-based economy, Definition (2005), http://stats.oecd.org/glossary/detail. asp?ID=6864 (accessed: 25 March 2009).
OECD Dataset: ALFS Summary tables, 2009, http://stats.oecd.org/WBOS/Index.aspx?Dataset- Code=ALFS_SUMTAB# (accessed: 26 Oct. 2010).
OECD Patents, https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=PATS_IPC (accessed 10 March 2024. This platform and its APIs have reached their end of life and will be switched-off at the end of May 2024. Data are not updated anymore).
OECD Data, ‘GDP per hour worked’, https://data.oecd.org/lprdty/gdp-per-hour-worked.htm (accessed 16 Dec. 2022).
Ossowska M., Moralność mieszczańska (Wrocław, 1985).
Parsons T., The Social System (New York, 1951).
Pedler M., Aspinwall K., Przedsiębiorstwo uczące się, trans. G. Waluga (Warszawa, 1999).
Pobłocki K., Kapitalizm. Historia krótkiego trwania (Warszawa, 2017).
Prebisch R., ‘Commercial Policy in the Underdeveloped Countries’, American Sociological Review, vol. 49, no. 2 (1959), 251–73.
Prokopiuk J., ‘C.G. Jung, czyli gnoza XX wieku’, in: C.G. Jung, Archetypy i symbole. Pisma wybrane, trans. and ed. J. Prokopiuk (Warszawa, 1993).
Rodriguez J.A., ‘Szlak poniewierki’, Forum, 16–22 June 2003.
Rok J., Olejniczak K., ‘Determinanty uczenia się i zarządzania wiedzą – synteza badań empirycznych”, in: Organizacje uczące się. Model dla administracji publicznej, ed. K. Olejniczak (Warszawa, 2012).
Roszkowski W., Kierunek targowica: Polska 2005–2015 (Kraków, 2019).
Rutkowski J., Wieś europejska późnego feudalizmu XVI–XVIII w., ed. J. Topolski (Warszawa, 1986).
Sachs J., ‘Uwagi na temat nowej socjologii rozwoju gospodarczego”, in: Kultura ma znaczenie, trans. S. Dymczyk, ed. L.E. Harrison, S.P. Huntington (Warszawa, 2003).
Said E.W., Orientalizm, trans. M. Wyrwas-Wiśniewska (Poznań, 2005).
Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994) (Warszawa, 2004).
Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą (Kraków, 2011).
Sreberny-Mohammadi A., ‘The Many Cultural Faces of Imperialism”, in: Beyond Cultural Imperialism: Globalization, Communication and The New International Order, ed. P. Golding, P. Harris (London, 1997), pp. 49–68.
Thompson E., ‘Kolonialna mentalność polskich elit’, Europa, no. 180 (15 Sep. 2007), http:// www.polishamericancongressnj.org/EwaThompson.htm (accessed 16 Jan. 2021).
Wallerstein I., Koniec świata jaki znamy, trans. M. Bilewicz, A.W. Jelonek, and K. Tyszka (Warszawa, 2004).
Wallerstein I., Analiza systemów światów. Wprowadzenie, trans. K. Gawlicz, M. Starnawski (Warszawa, 2007).
Weber M.,. ‘Asceza i duch kapitalizmu; Osobliwości kultury zachodniej; Drogi zbawienia i ich wpływ na sposób życia’, in: Szkice z socjologii religii – Max Weber, transl. J. Prokopiuk, H. Wandowski, ed. S. Kozyr-Kowalski (Warszawa, 1984).
Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, transl. J. Miziński (Lublin, 1994).
Wojnar K., Polska klasa kreatywna (Warszawa, 2016).
Wojtowicz D., Pomoc rozwojowa. Sukces czy porażka? (Warszawa, 2019).
Yergin D., Stanislaw J., The Commanding Heights. The Battle for the World Economy (New York, 2002).
Zarycki T., Peryferie. Nowe ujęcia relacji centro-peryferyjnych (Warszawa, 2009).
Zarycki T., Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe (London‒New York, 2014).
Zarycki T., ‘Modernizacja kulturowa i psychologiczna jako ideologia inteligenckiej hegemonii’, Przegląd Socjologiczny, vol. 64, no. 2 (2015), 45–68.
Znaniecki F., Nauki o kulturze (Warszawa, 1971).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 213
Liczba cytowań: 0
