The attitude of the tsarist authorities towards railway – consequences for the Polish lands (until 1879). Jan Gottlieb Bloch’s “new” perspective
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2023.EN7.01Słowa kluczowe
Rosja, Królestwo Polskie, kolej żelazna, Bloch, XIX wiekAbstrakt
Artykuł przedstawia i analizuje poglądy Jana Gottlieba Blocha na temat wpływu carskich rządów na rozwój sieci kolejowej na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim (do roku 1879). Pierwsza część opracowania poświęcona jest ukazaniu, w ogólnym zarysie, zmiennego stosunku carów do budowy kolei na terenie imperium rosyjskiego. Następnie przedstawiona została specyfika i uwarunkowania budowy kolei w Królestwie Polskim. W dalszej kolejności zaprezentowano poglądy i wyniki badań Blocha na temat wpływu władz rosyjskich na kształt sieci kolejowej na ziemiach polskich. Wymieniono i opisano projekty dróg żelaznych przedkładane władzom rosyjskim przez krajowych i zagranicznych przedsiębiorców, które nie otrzymały akceptacji. Tym samym powstał obraz “straconych szans” – linii kolejowych, które powstałyby, gdyby nie sprzeciw władz rosyjskich. Wnioski płynące z badań Blocha nie stoją w sprzeczności z dość powszechnym w literaturze przedmiotu poglądem o negatywnym wpływie władz carskich na rozwój kolei na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim. Badania Blocha idą natomiast o krok dalej – pokazują wymierny obraz strat, jakie wywołała carska polityka “kolejowej pustyni” dotycząca ziem polskich.
Bibliografia
Bloch J.G., ‘Droga żelazna Dąbrowsko-Dęblińska pod względem ekonomicznym i finansowym’, Ekonomista, 37 (1881).
Bloch J.G., Poszukiwania dotyczące sprawy poboru przez drogi żelazne opłat przewozowych w walucie metalowej (Petersburg, 1877).
Bloch J.G., Stan ekonomiczny Rossyi (Warszawa, 1878).
Bloch J.G., W kwestii Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej (Warszawa, 1874).
Bloch J.G., O kolejach żelaznych rosyjskich, wpływach i wydatkach eksploatacji, kosztach transportu i ruchu towarów (Petersburg, 1875).
Bloch J.G., Wpływ dróg żelaznych na stan ekonomiczny Rosji, vols 1–5 (Petersburg, 1878–1880).
Bloch J.G., Wpływ dróg żelaznych na stan ekonomiczny Rossyi, vol. 1: Historya dróg żelaznych w Królestwie Polskim. Budowa i eksploatacja (Warszawa, 1880).
Bocheński A., Niezwykłe dzieje przemysłu polskiego (Warszawa, 1985).
Bocheński A., Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego, part 2 (Warszawa, 1969).
Frejlich J., Dyslokacja wojsk w Królestwie Polskim (Warszawa, 1911).
Frejlich J., Królestwo Polskie jako teren strategiczny (Warszawa, 1911).
Gerschenkron A., ‘Agrarian Policies and Industrialization: Russia 1861–1917’, in: The Cambridge Economic History of Europe. The Industrial Revolutions and After: Incomes, Population and Technological Change, ed. H.J. Habakkuk and M.M. Postan, vol. 6 (Cambridge, 1966).
Gerschenkron A., Economic Backwardness in Historical Perspective (Cambridge, 1962).
Jan Bloch (1836–1902). Capitalist, Pacifist, Philanthropist, ed. A. Żor (Warszawa, 2015).
Jan Bloch (1836–1902). Kapitalista, pacyfista, filantrop, ed. A. Żor (Warszawa, 2014).
Jan Bloch, Pacyfizm europejski i wyobraźnia wielkiej wojny. Studia i rozważania, ed. M. Kornat (Warszawa, 2016).
Jaśkiewicz L., ‘Nowożytne samowładztwo rosyjskie i jego interpretacje. Przyczynek do dziejów absolutyzmu w Rosji’, Przegląd Historyczny, vol. 70, no. 4 (1979).
Kociałkiewicz T., Stan sieci kolejowej Królestwa Polskiego przed wojną 1914 r. (Warszawa, 1914).
Kołodziejczyk R., Jan Bloch (1863–1902). Szkic do portretu “króla polskich kolei” (Warszawa, 1983).
Kotsonis Y., Making Peasants Backward. Agricultural Cooperatives and the Agrarian Question in Russia, 1861–1914 (New York, 1999).
Krzysica M., ‘Rola czynników wojskowo-politycznych w budowie kolei żelaznych w Królestwie Polskim’, in: Studia z dziejów kolei żelaznych w Królestwie Polskim (1840–1914), ed. R. Kołodziejczyk (Warszawa, 1970).
Leśniewska J.E., Jan Gottlieb Bloch (1836–1902) i dzieje rodu (Krosno, 2020).
Leszkowicz W., ‘Kolej Kaliska. Budowa. Eksploatacja. Znaczenie dla przemysłowego rozwoju’, in: Studia z dziejów kolei żelaznych w Królestwie Polskim (1840–1914), ed. R. Kołodziejczyk (Warszawa, 1970).
Małkowska-Bieniek E., Wspólnicy i rywale. Koleje życia Kronenbergów i Blochów (Warszawa, 2019).
Pieczewski A., Samodzierżawie a rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego w ujęciu Jana Gottlieba Blocha (Łódź, 2019).
Taylor Z., Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce (Warszawa, 2007).
Umiastkowski R., Terytorium Polski pod względem wojskowym (Warszawa, 1921).
Wielopolski A., Zarys gospodarczych dziejów transportu do roku 1939 (Warszawa, 1975).
Zuziak W., ‘Przedsiębiorca kolejowy Jan Gotlib Bloch (1832–19020)’, in: Studia z dziejów kolei żelaznych w Królestwie Polskim (1840–1914), ed. R. Kołodziejczyk (Warszawa, 1970).
Żor A., Figle historii (Toruń, 2005).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 218
Liczba cytowań: 0
