Spuścizna korespondencyjna hrabiny Ksawery z Brzozowskich Grocholskiej (1807–1872)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2022.1.02Słowa kluczowe
Ksawera z Brzozowskich Grocholska, ziemie zabrane, perlustracja, korespondencjaAbstrakt
W artykule została opisana spuścizna korespondencyjna hrabiny Ksawery Grocholskiej (1807–1872), polskiej ziemianki, filantropki, artystki amatorki, właścicielki majątku Kniaże w powiecie jampolskim na Podolu. Wspomniane listy dotychczas nie stanowiły przedmiotu badań. Odnalezione listy zostały podzielone na trzy zasadnicze kategorie: rodzinne i prywatne, dotyczące działalności pomocowej oraz urzędowe.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Biblioteka Jagiellońska
rkps 6465 IV, 7064 IV, 7843 IV, 7844 IV
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie
sygn. 6867 IV, t. 1; 7026 III, 7032 IV, t. 2, 8; 7043 III, t. 19, t. 29; 7088 III, 7090 III, 7097 III
Biblioteka Narodowa w Warszawie
mf 41321
Biblioteka Polska w Paryżu
sygn. 511, 766, 916, 1589, 2477
Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu
sygn. 807, 1109
Redakcja Polskiego Słownika Biograficznego
K. Rolle, Grocholska Ksawera (1807–1872), biogram nieopublikowany (cyt. na prawach rękopisu)
Государственный архив Российской Федерации, г. Москва
ф. 39, оп. 2, д. 62
ф. 109, оп. 24, д. 349
ф. 109, оп. 31, д. 142
Государственный архив Ярославской области
ф. 73, оп. 4, д. 2115
Государственный исторический музей, г. Москва
ф. 278, оп. 1, д. 118
Державний архів Вінницької області
ф. 866, оп. 1, спр. 8, 49, 51, 55, 63
Національна бібліотека України імені В.І. Вернадського, м. Київ
ф. 8, № III.29271, III.29710, III.30557–30559
Центральний державний історичний архів України, м. Київ
ф. 239, оп. 1, спр. 60, 62, 63
Źródła drukowane
Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia, t. 2: Wspomnienia wieku dojrzałego, oprac., wstęp i przypisy S. Kieniewicz, Warszawa 1979.
Brzozowski K., O nowoczesnym zarządzaniu majątkiem – rady dla potomnych Karola Belina Brzozowskiego. Źródła do dziejów gospodarstwa ziemiańskiego na Kresach w XIX wieku, red. i przygot. do dr. P. Franaszek, Kraków 2005.
Dębicki L., Z dawnych wspomnień 1846–1848, Kraków 1903.
[Grocholska K.], Pamiętniki Xawery z Brzozowskich Grocholskiej uporządkowane i dopełnione na podstawie własnych jej listów i współczesnych korespondencyj, oprac. Z.S. Feliński, Kraków 1894.
[Iwanowski E.A.] Heleniusz E., Wspomnienia lat minionych, t. 2, Kraków 1876.
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795– 1918. Materiały do katalogu, t. 1: Pamiętniki rękopiśmienne i drukowane, oprac. i red. nauk. M. Domańska-Nogajczyk, T. Wójcik, W. Caban, L. Michalska-Bracha, Kielce 2017.
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795– 1918. Materiały do katalogu, t. 2: Listy rękopiśmienne i drukowane, oprac. i red. nauk. M. Domańska-Nogajczyk, T. Wójcik, W. Caban, L. Michalska-Bracha, Kielce 2017.
Sabiński J.G., Dziennik syberyjski, t. 2, do dr. przyg. W. Śliwowska, R. Śliwowski, przedm. i przyp. J. Trynkowski, Warszawa 2009.
Opracowania
Białynicka-Birula J., Tadeusz Grocholski, w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 2, zespół red. J. Maurin-Białostocka [et al.], Warszawa 1975, s. 474–475.
Bruchnalska M., Brzozowska Eliza (zm. 1857), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 58.
Ciesielski T., Spuścizny rodzinne i archiwa majątkowo-gospodarcze polskiej szlachty w wybranych archiwach ukraińskich, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, red. nauk. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok, s. 291–305.
Domańska-Nogajczyk M., Wójcik T., Listy Tekli Bołsunowskiej i Róży Sobańskiej jako źródło do badania postaw patriotycznych ziemianek z Podola, w: Polskie dziewiętnastowieczne pamiętniki i listy z Ziem Zabranych. Rola i miejsce w badaniach historycznych, red. W. Caban, L. Michalska-Bracha, Warszawa 2017, s. 501–519.
Epsztein T., Z piórem i paletą. Zainteresowania intelektualne i artystyczne ziemiaństwa polskiego na Ukrainie w II połowie XIX w., Warszawa 2005.
Gil Cz., Księżna w trepkach. Matka Maria Ksawera Czartoryska karmelitanka bosa 1833–1928, Kraków 2000.
Jędrychowska B., Polscy zesłańcy na Syberii 1830–1883. Działalność pedagogiczna, oświatowa i kulturalna, Wrocław 2000.
Rolle K., Grocholski Mikołaj (1781–1864), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław 1959– 1960, s. 587–588.
Rolle K., Grocholski Tadeusz Przemysław (1839–1913), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 589–590.
Skwarczyńska S., Pomiędzy historią a teorią literatury, Warszawa 1975.
Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1937.
Szczepański J., Weterani powstań narodowych w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu, Warszawa 2011.
Śliwowska W., Historyczne peregrynacje. Szkice z dziejów Polaków i Rosjan w XIX wieku, do dr. przyg. A. Brus, Warszawa 2012.
Śliwowska W., Kobiety w ruchu pomocy zesłańcom polskim na Syberii w pierwszej połowie XIX wieku, w: Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX wieku. Zbiór studiów, t. 1, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, wyd. 2, Warszawa 1995, s. 147–158.
Śliwowska W., Pierwsze organizacje pomocy dla więźniów i zesłańców syberyjskich w zaborze rosyjskim (Ośrodek wołyńsko-podolski pod patronatem Ksawery Grocholskiej i Róży Sobańskiej), „Przegląd Historyczny” 78 (1987), z. 3, s. 411–449.
Śliwowska W., Sobańska Róża (1798–1880), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Kraków 1999–2000, s. 414.
Wyczawski H.E., Arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński. 1822–1895, Warszawa 1975.
Колесник В., Відомі поляки в історії Вінниччини. Бібліографічний словник, Вінниця 2007.
Русский биографический словарь, т. 3: Бетанкур–Бякстер, Санкт-Петербург 1908.
Черкаська Н.О., До історії збірки „магнатських” фондів Центрального архіву давніх актів у Києві (1921–1945), „Архіви України” (2002), № 4–6, с. 77–119.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 295
Liczba cytowań: 0
