Provincial treatment and care asylums for the mentally ill in East Prussia as forgotten cultural heritage: case study of the asylum in Allenberg (now Znamensk, Russian Federation)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2021.EN6.02Słowa kluczowe
architektura XIX i początku XX w., zakłady psychiatryczne w Prusach, Prusy Wschodnie, Allenberg, Europa Wschodnia, Rosja, ZnamienskAbstrakt
Artykuł dotyczy problematyki ukazującej rolę architektury w rozwoju pruskiej psychiatrii w XIX i na początku XX w. Na przykładzie Prowincjalnego Zakładu Leczniczo – Opiekuńczego w Allenbergu (ob. Znamiensk, Federacja Rosyjska) pokazano percepcję wzorcowych rozwiązań pruskich azylów na prowincji. Badany zespół spełniał ówczesne wymogi, dowodząc, że wzorce i nowoczesne tendencje docierały tu z wiodących ośrodków bardzo szybko. Zespół azylu w Allenbergu stanowił świadectwo rozwoju pruskiej i europejskiej myśli architektonicznej służącej medycynie. Niestety obecny stan budynków dawnego azylu jest bardzo zły, a cały zespół traktowany jest raczej jako niechciane dziedzictwo niż cenny zabytek kulturowy.
Bibliografia
Алленберг – психиатрическая больница Кёнигсберга. Место с душераздирающим концом, https://only-travel.club/294-allenberg-psihiatricheskaja-bolnica-kenigsberga-mesto-s-dus herazdirajuschim-koncom.html (accessed: 15 February 2021).
Белинцева И.В., “Архитектурный комплекс бывшей психиатрической лечебницы в Алленберге,” in: Калининградские архивы, vol. 9, Калининград, 2011, pp. 35–48.
Белинцева И.В., Архитектура Восточной Пруссии: факты и интерпретации. Калининградская область, Калининград, 2020, pp. 208–216.
Bernhardi C.R., “Provinzial-Irrenheil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau,” Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und psychisch-gerichtliche Medizin, 4 (1854), p. 679.
Bernhardi C.R., “Die Heil- und Pflege-Anstalt Allenberg bei Wehlau in Ostpreussen,” Correspondenz-Blatt der Gesellschaft für Psychiatrie und Gerichtliche Psychologie, 1 (5) (1 September 1854), pp. 33–36.
Bręczewska-Kulesza D., Architektura w służbie medycyny. Ewolucja układów architektoniczno-urbanistycznych szpitali dla psychicznie chorych na przykładzie pruskich prowincjalnych zakładów leczniczo-opiekuńczych w XIX i początku XX w., Bydgoszcz, 2020.
Charland L.C., “Science and Morals in the Affective Psychopathology of Philippe Pinel,” History of Psychiatry, 12 (2010), no. 1, pp. 38–53.
Damerow H., “Zur Geschichte des Neubaues der Ständischen Irren- Heil- und Pflege-Anstalt für die Preuss. Provinz Sachsen bei Halle a. d. S.,” Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und psychisch-gerichtliche Medizin, 1 (1844), pp. 97–112.
Edington B., “The Well-Ordered Body: The Quest for Sanity through Nineteenth-Century Asylum Architecture,” CBMH/BCHM, 11 (1994), pp. 375–386.
Gropius in Eberswalde. Martin-Gropius-Bau der Landesklinik Eberswalde, Eberswalde-Berlin, 2002, pp. 131–156.
Förster L., “Über den Bau und Organisation der Irrenanstalten,” Allgemeine Bauzeitung, 8 (1855), pp. 318–319.
Fries E. (Dr), “Landes- Heil- und Pflegeanstalt Nietleben bei Halle a. d. S.,” in: Deutsche Heil- und Pflegeanstalten für Psychischkranke in Wort und Bild, ed. J. Bresler, vol. 2, Halle a. Saale, 1911, pp. 214–217.
Funk A., “Irren-Anstalten,” in: Handbuch der Architektur, ed. J. Durm, 4, Halb-Band 5, Heft 2, Darmstadt, 1891, pp. 1–60.
Hoppe F., “Die Pflegeanstalt für geisteskranke Männer zu Tapiau Ostpr.,” Psychiatrisch-Neurologische Wochenschrift, 11 (12 June 1904), pp. 101–106.
Körte A., Martin Gropius. Leben und Werk eines Berliner Architekten 1824–1880, Berlin, 2013, pp. 295–296.
Laehr H., Die Anstalten für Psychisch-Kranke in Deutschland, Deutsch-Österreich, der Schweiz und den Baltischen Ländern, Berlin, 1907, pp. 2–3.
Leibbrand W., “Damerow, Heinrich Philipp August,” in: Neue Deutsche Biographie, vol. 3. Berlin, pp. 498–499, https://www.deutsche-biographie.de/sfz9242.html (accessed: 20 April 2020).
Peters O., Heino Schmieden. Leben und Werk des Architekten und Baumeisters 1835–1913, Berlin, 2016, pp. 353–355.
Pinel P., Traité médico-philosophique sur l’aliénation mentale, 2nd ed., Paris, 1809, https://gallica. bnf.fr/ark:/12148/bpt6k76576g.texteImage (accessed: 29 March 2020).
Podgórska-Klawe Z., Od hospicjum do współczesnego szpitala, Warszawa, 1981, pp. 139–158.
Porter R., The Greatest Benefit to Mankind: A Medical History of Humanity, London, 1997.
Roller Ch.F.W., Die Irrenanstalt nach allen ihren Beziehungen, Karlsruhe, 1831.
Römer E., “Irren-Anstalt zu Schwetz,” Zeitschrift für Bauwessen, 3–4 (1854), pp. 119–124.
Spott G., “Die Provinzial-Irrenanstalt zu Halle,” Zeitschrift für praktische Baukunst, 5 (1854), pp. 153–157.
Shorter E.L., Historia psychiatrii. Od zakładu dla obłąkanych po erę Prozacu, Warszawa, 2005.
Stoltenhoff A. (Dr), “Provinzial Heil- und Pflege-Anstalt Kortau bei Allenstein in Ostpreussen,” in: Deutsche Heil- und Pflegeanstalten für Psychischkranke in Wort und Bild, ed. J. Bresler,
vol. 1, Halle a. Saale, 1912, pp. 176–177.
Titius V., “Zur Geschichte der Heil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau,” Wehlauer Heimatbrief, 56 (1996/1997), pp. 56–62.
Viszánik M., Die Irrenheil- und Pflegeanstalten Deutschlands, Frankreichs, sammt der Cretinen-Anstalt auf dem Abendberge in der Schweiz, vol. 1, Vienna, 1845, pp. 67–71.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 586
Liczba cytowań: 0
