„Non fuit in memoria hominum senum tanta inundatio” Vistula flood in Toruń in 1465/1466.
DOI:
https://doi.org/10.12775/RT.2022.001Abstract
This article discusses the Vistula flood in Toruń in 1465/1466. Five source accounts known from the records of Hieronim Waldau, Die älteste Thorner Stadtchronik, Thorner Denkwürdigkeiten, the Moller manuscript and the chronicle of J.H. Zernecke, as well as a study by Julius E. Wernicke were analysed. The issue of the starting date of the flooding was resolved, the damaged topographical elements were discussed, and the water level in the city was also determined, this allowed to classify the flooding with regard to its genesis. Analyses of the damage in Nieszawka, which had been relocated a few years earlier, proved intriguing.
References
Bartosiewcz A., Czas w małych miastach. Studium z dziejów kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski, Warszawa–Pułtusk 2003.
Bis W., Ze studiów nad piecami typu hypocaustum z terenu ziem Polski, „Architectus”, 2003, nr 1–2 (13–14), s. 3–28.
Cronon W., Changes in the Land. Indians, Colonists, and the Ecology of New England, New York 1983.
Crosby A., Imperializm ekologiczny. Biologiczna ekspansja Europy 900–1900, tłum. M. Kowalczuk, Warszawa 1999.
Crosby A., The Columbian Exchange. Biological and Cultural Consequences of 1492, Westport 1972.
Domżał R., Porty i ich infrastruktura w miastach nad dolną Wisłą w średniowieczu na przykładzie Starego Miasta Torunia, [w:] Stan badań archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk 2009, s. 257–272.
Dumanowski J., Czasy nowożytne (1460–1793), [w:] Dzieje Nieszawy, t. 1: do roku 1945, red. R. Czaja, Toruń 2004, s. 45–94.
Falkowski G., Dzieje toruńskiego szpitala św. Ducha w średniowieczu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1979, R. 27, nr 1, s. 3–15.
Fedorowicz J., Antropogeniczne przeobrażenia środowiska geograficznego na terenie miasta Torunia, [w:] Studia Societatis Scientiarum Torunensis. Sectio C, Geographia et Geologia, t. 10, nr 3, Toruń 1993.
Jasiński T., Przedmieścia średniowiecznego Torunia i Chełmna, Poznań 1982.
Jasiński T., Toruń XIII–XIV wieku – lokacja miast toruńskich i początki ich rozwoju (1231–około 1350), [w:] Historia Torunia. T. 1: w czasach średniowiecza (do roku 1454), red. M. Biskup, Toruń 1999, s. 100–167.
Jóźwiak S., Nowa Nieszawa (Dybów) naprzeciw Torunia w latach 1423–1460/62 w świetle średniowiecznych źródeł pisanych, [w:] W poszukiwaniu zaginionego miasta: 15 lat badań średniowiecznej lokalizacji Nieszawy, red. A. Andrzejewski, P. Wroniecki, Łódź 2015, s. 13–54.
Jóźwiak S., Nowa Nieszawa naprzeciw Torunia w latach 1425–1460/62, [w:] Dzieje Nieszawy, t. 1: do roku 1945, red. R. Czaja, Toruń 2004, s. 31–44.
Jóźwiak S., Trupinda J., Zamek w Nowej Nieszawie (Dybowie) w świetle średniowiecznych źródeł pisanych, „Rocznik Toruński”, 2015, R. 42, s. 171–184.
Kola A., Wyniki badań archeologicznych prowadzonych na terenie Starego Miasta w Toruniu w 1973 r., „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia”, 1975, z. 5 (68), s. 183–200.
Kubicki R., Damaging, Destroying and Rebuilding of Watermills and Windmills in the Late-Medieval State of the Teutonic Order in Prussia, „Studia z Dziejów Średniowiecza”, 2020, t. 24, s. 57–77.
Kubicki R., Łaźnie w Państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2015, t. 63, z. 3, s. 411–431.
Kubicki R., Młynarstwo w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach w XIII–XV wieku (do 1454 r.), Gdańsk 2012.
Kürbis B., O pojęciu czasu i chronologii historycznej w średniowieczu, [w:] Problemy nauk pomocniczych historii. Materiały z IV konferencji poświęconej naukom pomocniczym historii, Katowice–Wisła, 20–22 V 1975, red. J. Szymański, Katowice 1976, s. 59–90.
Kurek J., „Benedyktynki toruńskie w latach 1311–1772. Uposażenie-Dochody-Zarząd majątkiem”, Toruń 2010. (Maszynopis przechowywany jest w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Sekcja Rękopisów, doktoraty, syg. Dr 2792).
Lambor J., Klasyfikacja typów powodzi i ich przewidywanie, „Gospodarka Wodna”, 1954, R. 14, nr 4, s. 129–131.
Mikulski K., „Słownik historyczno-geograficzny przedmieść toruńskich w XVIII wieku” (praca w przygotowaniu).
Mikulski K., Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku, Toruń 1999.
Mikulski K., Socjotopografia przedmieść toruńskich w XIV–XVIII wieku – przypadek Żabieńca, „Archaeologia Historica Polona”, 2015, t. 23, s. 57–82.
Mikulski K., Średniowiecze i czasy nowożytne (1231–1793), [w:] Atlas historyczny miast polskich, t. 1: Prusy Królewskie i Warmia, z. 8: Toruń, red. R. Czaja, Toruń 2019, s. 15–35.
Mikulski K., Topografia przedmieść toruńskich w XIV–XVII wieku, „Zapiski Historyczne”, 1998, t. 63, z. 3–4, s. 7–33.
Mikulski K., Urzędnicy miejscy Torunia. Spisy. Cz. II: 1454–1650, Toruń 2001.
Mikulski K., Urzędnicy Prus Królewskich XV–XVIII. Spisy, Wrocław 1990.
Molewski P., Juśkiewicz W., Próba rekonstrukcji pierwotnej rzeźby obszaru Zespołu Staromiejskiego w Toruniu i jego bliskich przedmieść na podstawie geoinformacji geologicznej i historycznej, „Landform Analysis”, 2014, vol. 25, s. 115–124.
Molewski P., Juśkiewicz W., Reconstruction of selected paleoenvironmental components of medieval Toruń, Poland, and its close suburbs, „Journal of Maps”, 2018, vol. 14, No. 2, s. 455–464.
Molewski P., Pierwotne cechy rzeźby terenu, powierzchniowej budowy geologicznej i stosunków wodnych obszaru Zespołu Staromiejskiego w Toruniu i jego bliskich przedmieść na podstawie analizy geoprzestrzennej, „Archaeologia Historica Polona”, 2015, t. 23, s. 281–307.
Możdżeń J., „Thorner Denkwürdigkeiten“ (ca. 1743–1744) – Urheberschaft, Gattungsproblematik und Auswertung einer Edition, [in:] Editionswissenschaftliches Kolloquium 2019. Urkundenbücher, Chroniken, Amtsbücher Alte und neue Editionsmethoden, hrsg. H. Flachenecker, K. Kopiński und J. Tandecki, Thorn 2009, s. 77–101.
Możdżeń J., Wiślane konteksty. Mieszkańcy pruscy o rzece Wiśle na przełomie XV i XVI w., „Rocznik Elbląski”, 2019, t. 29, s. 57–75.
Nash R., Wilderness and the American Mind, Haven 1967.
Niedzielska M., Wernicke Julius Emil, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, t. 2, red. K. Mikulski, Toruń, 2000, s. 264–265.
Odyniec W., Chełmiński system miar i chełmińska stopa mennicza w rozwoju historycznym, [w:] Studia Culmensia Historico-Juridica, czyli Księga pamiątkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, t. 1, red. Z. Zdrójkowski, Toruń 1990, s. 393–409.
Oliński P., Między zakonem krzyżackim a mieszczaństwem pruskim. Uwagi o klasztorach żeńskich w wielkich miastach pruskich, [w:] Cysterki w dziejach i kulturze ziem polskich, dawnej Rzeczypospolitej i Europy Środkowej, red. A.M. Wyrwa, A. Kiełbasa i J. Swastek, Poznań 2004, s. 883–897.
Oliński P., Nowe Miasto Toruń w nowożytnych kronikach toruńskich, [w:] Nowe Miasto Toruń. 750 lat od lokacji, red. K. Mikulski, P. Oliński i W. Rozynkowski, Toruń 2014, s. 244–271.
Oliński P., Wylewy Wisły w ziemi chełmińskiej w XV–XVIII w. w świetle źródeł narracyjnych, [w:] Město a voda. Praha, město u vody, sest. O. Fejtová, V. Ledvinka a Jiří Pešek, Praga 2005, s. 95–109.
Pawłowski B., Gorączko M., Z badań nad znakami powodziowymi w dolinie Wisły, „Gospodarka Wodna”, 2014, R. 74, nr 2, s. 57–63.
Pospieszna B., Urządzenia grzewcze w kompleksie funkcjonalnym Wielkiego Refektarza, [w:] Wielki Refektarz na zamku średnim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, red. J. Trupinda, Malbork 2010, s. 81–94.
Radzimiński A., Kościół w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach 1243–1525, Malbork 2006.
Rayzacher Z., Wpływ urbanizacji i uprzemysłowienia na zmiany hydrograficzne w obszarach miejskich Włocławka, Torunia, Chełmna i Świecia, Toruń 1989.
Rozynkowski W., Waldau Hieronim, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, t. 3, red. K. Mikulski, Toruń, 2002, s. 236–237.
Serczyk J., Jakub Henryk Zerneke (1672–1741). Historyk Torunia, [w:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań–Toruń 1982, s. 97–104.
Serczyk J., Zerneke Jakob Heinrich, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, t. 1, red. K. Mikulski, Toruń, 1998, s. 259–261.
Stamm E., Staropolskie miary, cz. 1: miary długości i powierzchni, Warszawa 1938.
Sumowski M., Ego Jeronimus Waldaw... O tożsamości późnośredniowiecznego plebana toruńskiego, „Zapiski Historyczne”, 2014, t. 79, z. 1, s. 63–81.
Superczyński M., Przedmieście portowe w Toruniu – przyczynek do badań nad ludnością flisaczą i rybacką od XIII do XVIII w. w świetle zachowanych źródeł z Archiwum Państwowego w Toruniu, „Argumenta Historica”, 2018, t. 5, s. 113–125.
Szewczyk J., Włóka. Pojęcie i termin na tle innych średniowiecznych jednostek pomiaru ziemi, Warszawa 1968.
Szymański J., Chełmiński system metrologiczny, [w:] Źródłoznawstwo i studia historyczne, red. K. Bobowski, Wrocław 1989, s. 241–255.
Tomczak A., Kępa Bazarowa na Wiśle w Toruniu w świetle badań geomorfologicznych oraz archiwalnych materiałów kartograficznych, [w:] Studia Societatis Scientiarum Torunensis. Sectio C, Geographia et Geologia, t. 7, nr 6, Toruń 1971.
Worster D., Dust Bowl. The Southern Plains in the 1930s, New York 1979.
Zagrodzki T., Regularny plan miasta średniowiecznego a limitacja miernicza, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962.
Zagrodzki T., Ze studiów nad tradycjami rzymskiej limitacji mierniczej w średniowieczu. Plan Starego Miasta w Toruniu, „Zapiski Historyczne”, 1975, t. 40, z. 1, s. 9–32.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Katarzyna Bogdańska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 306
Number of citations: 0
