Nieznana rzeźba toruńskiego snycerza Johanna Antona Langenhana młodszego w Pakości
DOI:
https://doi.org/10.12775/RT.2021.008Słowa kluczowe
Wybrano: Johann Anton Langenhan, Pakość, kalwaria, rzeźba barokowa, Chrystus upadający pod krzyżemAbstrakt
Artykuł dotyczy anonimowej, jak dotąd, rzeźby Chrystusa upadającego pod krzyżem, znajdującej się w kalwaryjskiej kaplicy Drugiego upadku w Pakości (pow. inowrocławski). Odnalezienie kontraktu zawartego w 1774 r. na wykonanie tego posągu umożliwiło jego precyzyjne datowanie, określenie proweniencji materiału, przebiegu pracy, a przede wszystkim wskazanie zatrudnionego artysty, którym był toruński snycerz Johann Anton Langenhan młodszy (1737-1795). Tym samym niewielki dorobek twórcy został powiększony o – jedyne jak do tej pory pewne i zachowane – dzieło plastyki kamiennej. Przedmiotem rozważań stały się także okoliczności związane z fundacją rzeźby, kwestia jej pierwotnego usytuowania i wyglądu, a także aspekty formalno-ikonograficzne.
Bibliografia
Dygdała J., Toruń w okresie reform Rzeczypospolitej i zagrożenia pruskiego (1764-1793), [w:] Historia Torunia, red. M. Biskup, t. 2, cz. 3: Między barokiem i oświeceniem (1660-1793), Toruń 1996.
Ehling A., Cretaceous Building Sandstones in Northern Germany, [w:] Global Heritage Stone: Worldwide Examples of Heritage Stones, red. J. T. Hannibal, S. Kramar, B. J. Cooper, Londyn 2020.
Gapski R., Kamienne figury Chrystusa upadającego pod krzyżem na Żywiecczyźnie – ich źródła ikonograficzne i ideowe, Roczniki Humanistyczne, t. 34, 1986.
Gryglewski P., Vetusta monumenta. Szlacheckie mauzoleum od połowy XV do XVII w., Łódź 2002.
Kabaciński R., W czasach staropolskich do roku 1772, [w:] Dzieje Pakości, red. W. Jastrzębski, Poznań–Warszawa 1978.
Kaindl H., Kunsthistorische Streifzüge über steirische Kalvarienberge, Zeitschrift des Historischen Vereines für Steiermark Jahrgang, Bd. 82, 1991.
Kalinowski K., Warsztat barokowego rzeźbiarza, Artium Quaestiones, t. 7, 1995.
Karpowicz M., Mecenat artystyczny w Polsce nowożytnej (1500-1764), [w:] Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce: studia, red. J. Kostecki, Warszawa 1999.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: Województwo bydgoskie, z. 8: Powiat inowrocławski, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1974.
Katedra gnieźnieńska, t. 1, red. A. Świechowska, Poznań 1970.
Kiełczewski [K.], Z przeszłości Pakości. Na uczczenie trzechsetnej rocznicy założenia kalwarii 1628-1928, Pakość 1928.
Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. 1-2, Gniezno 1883
Kowalczyk J., Sebastiano Serlio a sztuka polska. O roli włoskich traktatów architektonicznych w dobie nowożytnej, Wrocław 1973.
Kramer H., Kreuzweg und Kalvarienberg: Historische und Baugeschichtliche Untersuchung, Strassburg 1957.
Krupska K., Srebrne plakietki wotywne z warsztatu toruńskiego złotnika Jana Letyńskiego, Sztuka i Kultura, t. 2, 2014.
Krupska-Łyczak K., Detloff (Dedtloff, Dettloff, Dietloff, Ditloff) Paul (ok.1635/40-1691), [w:] Toruński słownik biograficzny, red. K. Mikulski, t. 8,
Toruń 2019.
Krzysztofowicz S., Upadek Chrystusa pod krzyżem. Źródła ikonograficzne i ich interpretacja w sztuce, Polska Sztuka Ludowa, 1970, nr 2.
Kucharski A., Bierpfaff (Birpfaff, Bierpaff, Birffaw, Bierfaf, Bierphar, Byrphaw) Jan Chrystian (ok. 1600-ok. 1680), [w:] Toruński słownik biograficzny, red. K. Mikulski, t. 5, Toruń 2007.
Łyczak B., Toruński cech rzeźbiarski i snycerka na obszarze jego oddziaływania w latach 1695-1793, Warszawa 2018.
Marrow J. H., Passion Iconography in Northern European Art of the Late
Middle Ages and Early Renaissance. A Study of the Transformation of Sacred Metaphor Into Descriptive Narrative, Brussels 1979.
Meyer zur Capellen J., Raphael. A Critical Catalogue of His Paintings, vol. 2: The Roman Religious Paintings, ca. 1508-1520, Landshut 2005.
Mikulski K., Pułapka niemożności: społeczeństwo nowożytnego miasta wobec procesów modernizacyjnych, na przykładzie Torunia w XVII i XVIII wieku, Toruń 2004.
Montagu J., Allesandro Algardi, t. 2, New Haven 1985.
Niemir S., Wspomnienie o Pakości (Dokończenie), Tygodnik Literacki, 1841, nr 43.
Poestges D., Die Geschichte der Obernkirchener Sandsteinbrüche. Einwichtiges Kapitel in den Handelsbeziehungen der Stadt Bremen, Bremisches Jahrbuch, Bd. 60/61, 1982/1983.
Schiller G., Ikonographie der christlichen Kunst, Bd. 2: Die Passion Jesu Christi, Gütersloh 1968.
Symcox G., Jerusalem in the Alps: The Sacro Monte of Varallo and the Sanctuaries of North-western Italy, Turnhout 2019.
Trenschel H. P., Die kirchlichen Werke des Würzburger Hofbildhauers Johann Peter Wagner, Würzburg 1968.
Tylicki J., Bartłomiej Strobel: malarz epoki wojny trzydziestoletniej, t. 1,Toruń 2000
Ulbert-Schede U., Das Andachtsbild des Kreuztragenden Christus in der deutschen Kunst. Von den Anfängen bis zum Beginn des 16. Jahrhunderts.
Eine ikonographische Untersuchung, München 1966.
Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI–XVIII wieku: spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
Wagner A., Warsztat rzeźbiarski Christiana Bernarda Schmidta na Warmii, Olsztyn 2007.
Wardzyński M., Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczypospolitej: studium historyczno-materiałoznawcze przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku, Warszawa 2015.
Więckowiak J., Kalwaria Wejherowska: dzieje, sztuka i architektura, Wejherowo 1982.
Wyczawski H. E., Kalwaria Zebrzydowska: historia klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek, Kalwaria Zebrzydowska 2006.
Ziółkowska-Ganc E., Budowa Kalwarii Pakoskiej w świetle źródeł archiwalnych, [w:] Pakość i Kalwaria Pakoska. Zbiór studiów na 390-lecie fundacji Kalwarii Pakoskiej, red. D. Karczewski, M. Wilczek-Karczewska, Inowrocław 2019.
Żabiński Z., Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław–Warszawa 1981
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 604
Liczba cytowań: 0
